Toshkentda 13-sentabr kuni “Dunyo bo‘ylab” telekanalining 31 yoshli boshlovchisi Ramina Yagafarova vafot etdi. Jurnalist o‘limidan bir kun avval “Levofloksatsin” (antibiotik) dorisini isteʼmol qilgani, uning vafotiga doridan allergik reaksiya sabab bo‘lgani aytilmoqda.
Mazkur preparat Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi davlat muassasasi tomonidan ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Biroq ayrim xorijiy davlatlarda “Levofloksatsin”ni qabul qilishga cheklovlar kiritilgan bo‘lib, quyida ular haqida ma’lumot beramiz.
Yevropa Ittifoqi
2023-yil may oyida Yevropa dori-darmon agentligining (EMA) Farmakologik nazorat xavfini baholash qo‘mitasi (PRAC) sog‘liqni saqlash sohasi mutaxassislariga og‘iz orqali, infeksiya yoki ingalyatsiya orqali yuboriladigan ftorxinolon antibiotiklaridan foydalanish nogironlik, uzoq muddatli va qaytmas yon ta’sirlar sababli cheklanganini ma’lum qildi.
Ftorxinolonlar tarkibiga: siprofloksatsin, pefloksatsin, norfloksatsin, lomefloksatsin, sparfloksatsin, levofloksatsin, moksifloksatsin, gemifloksatsin, gatifloksatsin kiradi.
Ushbu cheklovlar Yevropa Ittifoqi miqyosida 2019-yilda juda kam uchraydigan, ammo jiddiy yon ta’sirlarni ko‘rib chiqishdan so‘ng kiritilgan.
Ftorxinolon antibiotiklarini qo‘llash bo‘yicha cheklovlar ularni quyidagi hollarda taqiqlashni nazarda tutadi:
- davolanishsiz sog‘ayish mumkin bo‘lgan yoki og‘ir bo‘lmagan infeksiyalarni davolash (masalan, tomoq infeksiyalari);
- bakterial bo‘lmagan infeksiyalarni davolash uchun, masalan (surunkali) prostatit;
- sayohatchilarning diareyasini yoki siydik yo‘llarining takroriy infeksiyalarining oldini olish uchun;
- yengil va o‘rtacha og‘irlikdagi bakterial infeksiyalarni davolash uchun.
2016 va 2021-yillar oralig‘ida oltita Yevropa davlatida (Belgiya, Fransiya, Germaniya, Niderlandiya, Ispaniya va Buyuk Britaniya) birlamchi tibbiy yordam ma’lumotlarini baholagan tadqiqot ushbu dori vositalaridan foydalanishni cheklash ijobiy natija qayd etganini ko‘rsatgan.
Tibbiyot xodimlariga ftorxinolon antibiotiklarini qo‘llash muqobil terapevtik variantlar bo‘lmagan oxirgi bosqichda va xavflarni sinchkovlik bilan baholash, bemorga yon ta’sirlar haqida ma’lumot berish asosida tavsiya qilish so‘ralgan.
AQSH
2018-yil AQSH Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) ftorxinolonlar deb ataladigan antibiotiklar sinfi ruhiy salomatlik va qondagi qand miqdorida nojo‘ya muammolarni keltirib chiqarishidan ogohlantirgan. FDA tekshiruvida ftorxinolon preparatlarni qabul qilganlarda gipoglikemik koma holatlari kuzatilgan.
Gipoglikemik koma — bu qondagi qand darajasining keskin pasayishi va miyada o‘tkir energiya tanqisligi natijasida yuzaga keladigan hayot uchun xavfli holat.
Ushbu dori FDA tomonidan quyidagi xavfli ta’sirlar haqida ogohlantirishlarga ega:
- pay yorilishi yoki yallig‘lanishi
- periferik neyropatiya (asab shikastlanishi)
- markaziy asab tizimiga ta’sir
- autoimmun kasallik
- jigarning shikastlanishi
- kuchli diareya
- yurak urishi bilan bog‘liq muammolar
- quyoshga yuqori ta’sirchanlik
Kanada
2017-yil Kanada Sog‘liqni saqlash vazirligi ftorxinolonlar deb ataladigan antibiotiklar sinfi haqida ogohlantirish bergan. Bu turdagi dorilar umumiy va tovar nomidagi mahsulotlar sifatida quyidagilarda mavjud (yuqorida ham sanab o‘tildi):
- Siprofloksatsin (Cipro)
- Moksifloksatsin (Avelox)
- Levofloksatsin
- Norfloksatsin
- Ofloksatsin
2008-yilda AQSH oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) va Kanada sog‘liqni saqlash boshqarmasi ftorxinolon preparatlarini ishlab chiqaruvchilardan yorliqda dorilar pay yorilishiga olib kelishi mumkinligi haqida ogohlantirishni joylashtirishni so‘ragan. Biroq keyinchalik Kanada regulyatori yon ta’sirlar kengroq ekanini ma’lum qilgan.
Preparatga reaksiyalar ftorxinolonni qabul qilganidan keyin bir necha soatdan haftalargacha sodir bo‘lishi mumkin.
Kanada regulyatori tadqiqotchilar Kanadada ftorxinolonlardan foydalanishni yaxshiroq tushunish uchun ko‘proq tadqiqotlar o‘tkazishini ma’lum qilgan.
Yuqorida keltirib o‘tilgan mamlakatlarda levofloksatsindan foydalanishni cheklash yon ta’sirlar bilan bog‘liq. Shu sababli preparatlarni qabul qilishdan oldin shifokor tavsiyasiga amal qilish va dori bilan bog‘liq xavflarni bilish muhimdir.
Izoh (0)