18-19-may kunlari Xitoyning shimoli-g‘arbida joylashgan Sian shahrida Xitoy va Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining sammiti bo‘lib o‘tmoqda. Unda ishtirok etayotgan davlatlar yetakchilari Xitoy Xalq Respublikasi raisi va boshqa moliyaviy idoralar bilan mintaqaviy hamkorliklar samarasini oshirish uchun ko‘plab muhim shartnomalarni imzolashdi. “Daryo”ning Tojikistondagi muxbiri ushbu sammit Tojikiston va Xitoyga qanday ijobiy natijalar berishi xususida ayrim mustaqil ekspertlar bilan suhbatlashdi va ularning fikr-mulohazalarini havola qildi.
Mustaqil siyosatchi Farzod Sobirovning so‘zlariga ko‘ra, Xitoy Tojikiston uchun Rossiyadan keyin muhim strategik hamkor hisoblanadi. Xitoyda o‘tkazilayotgan Markaziy Osiyo va Xitoy rahbarlari sammiti bunga yaqqol misol bo‘la oladi. Tojikiston ommaviy axborot vositalari xabarlaridan maʼlum bo‘lishicha, Dushanbe hukumati Pekin rasmiylari bilan bir qator kelishuvlarni imzolagan. Xususan, Tojikiston prezidenti Emomali Rahmon Sian shahrida XXR raisi Si Szinpin bilan bo‘lgan muloqotda mamlakatlar o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmini joriy yilda 3 milliard dollarga yetkazish imkoni borligini taʼkidlagan.
“Agar raqamlarga ishora qilsak”, — ta’kidladi Farzod Sobirov, “Tojikiston xorijiy sarmoyalarining 40 foizini Xitoy investitsiyalari tashkil etadi. Xitoy 2013-yildan boshlab ‘Bir makon – bir yo‘l’ nomli yirik loyiha asosida Markaziy Osiyo mintaqalarida iqtisodiy faoliyatini amalga oshirmoqda. Pekin tomonidan boshlangan ushbu tashabbusni Tojikiston hukumati ham qo‘llab-quvvatladi. Mazkur loyihalar asosida Dushanbe—Ko‘lob—Xorug‘—Qulma avtomagistrali qurilmoqda. Tojikiston rahbariyati mamlakat 2030-yilgacha ilg‘or sanoat va agrar xo‘jaligiga ega bo‘lishi uchun strategik maqsadlar sari bormoqda. Ushbu zamonda Xitoydan yirik sarmoyalarni jalb etish foydadan xoli bo‘lmaydi”.
Mustaqil tahlilchi Sattor Azimov jahon arenasida Xitoyning siyosiy va iqtisodiy mavqeyi oshib borayotganiga ishora qilar ekan, Markaziy Osiyo va Xitoy formatida barpo etilgan sammit har bir ishtirokchi mamlakat uchun muhim bo‘lishini taʼkidladi:
“Eʼtibor bergan bo‘lsangiz, mazkur sammit taraflarning mushtarak saʼy-harakatlari bilan Xitoy va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi aloqalarni yangicha shakllanishida ko‘maklashmoqda. XXR Tashqi ishlar vazirligi spikeri Van Venbin mamlakat ikki tomonlama hamkorliklar uchun yangi davr sahifasi ochilishiga ishonch bildirgandi. Albatta, bu yerda Xitoy yetakchilik qilayotgani bois manfaatlar ko‘proq siyosiy jihatdan bo‘lsa-da Xitoy gegemon davlat sifatida tan olinadi”.
Tojikistonlik yana bir iqtisodchi Sodiq Rustamovning so‘zlariga ko‘ra, mezbon davlatning bu kabi tashabbuslari birinchi navbatda o‘z manfaatlariga qaratilgan bo‘ladi.
“Kimda oltin bo‘lsa, qoidalarni o‘sha yaratadi” degan gap bor. Bugungi kunda Xitoy iqtisodiyoti jadallik bilan o‘sib bormoqda. Sian shahrida bo‘layotgan yig‘ilishlar Xitoyning ham manfaatlarini, ham siyosiy obro‘sini jahon miqyosida yanada oshiradi. Tojikiston va Markaziy Osiyoning boshqa davlatlari ham bu kabi sammitlardan manfaat ko‘rishlari mumkin. Zero ayrim loyihalarning ijrosi, xususan, Tojikistonda yirik sarmoyalar yordamisiz amalga oshmaydi.
Izoh (0)