18-19 май кунлари Хитойнинг шимоли-ғарбида жойлашган Сиан шаҳрида Хитой ва Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг саммити бўлиб ўтмоқда. Унда иштирок этаётган давлатлар етакчилари Хитой Халқ Республикаси раиси ва бошқа молиявий идоралар билан минтақавий ҳамкорликлар самарасини ошириш учун кўплаб муҳим шартномаларни имзолашди. “Дарё”нинг Тожикистондаги мухбири ушбу саммит Тожикистон ва Хитойга қандай ижобий натижалар бериши хусусида айрим мустақил экспертлар билан суҳбатлашди ва уларнинг фикр-мулоҳазаларини ҳавола қилди.
Мустақил сиёсатчи Фарзод Собировнинг сўзларига кўра, Хитой Тожикистон учун Россиядан кейин муҳим стратегик ҳамкор ҳисобланади. Хитойда ўтказилаётган Марказий Осиё ва Хитой раҳбарлари саммити бунга яққол мисол бўла олади. Тожикистон оммавий ахборот воситалари хабарларидан маълум бўлишича, Душанбе ҳукумати Пекин расмийлари билан бир қатор келишувларни имзолаган. Хусусан, Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон Сиан шаҳрида ХХР раиси Си Цзиньпин билан бўлган мулоқотда мамлакатлар ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажмини жорий йилда 3 миллиард долларга етказиш имкони борлигини таъкидлаган.
“Агар рақамларга ишора қилсак”, — таъкидлади Фарзод Собиров, “Тожикистон хорижий сармояларининг 40 фоизини Хитой инвестициялари ташкил этади. Хитой 2013 йилдан бошлаб ъБир макон – бир йўлъ номли йирик лойиҳа асосида Марказий Осиё минтақаларида иқтисодий фаолиятини амалга оширмоқда. Пекин томонидан бошланган ушбу ташаббусни Тожикистон ҳукумати ҳам қўллаб-қувватлади. Мазкур лойиҳалар асосида Душанбе—Кўлоб—Хоруғ—Қулма автомагистрали қурилмоқда. Тожикистон раҳбарияти мамлакат 2030 йилгача илғор саноат ва аграр хўжалигига эга бўлиши учун стратегик мақсадлар сари бормоқда. Ушбу замонда Хитойдан йирик сармояларни жалб этиш фойдадан холи бўлмайди”.
Мустақил таҳлилчи Саттор Азимов жаҳон аренасида Хитойнинг сиёсий ва иқтисодий мавқейи ошиб бораётганига ишора қилар экан, Марказий Осиё ва Хитой форматида барпо этилган саммит ҳар бир иштирокчи мамлакат учун муҳим бўлишини таъкидлади:
“Эътибор берган бўлсангиз, мазкур саммит тарафларнинг муштарак саъй-ҳаракатлари билан Хитой ва Марказий Осиё ўртасидаги алоқаларни янгича шаклланишида кўмаклашмоқда. ХХР Ташқи ишлар вазирлиги спикери Ван Венбин мамлакат икки томонлама ҳамкорликлар учун янги давр саҳифаси очилишига ишонч билдирганди. Албатта, бу ерда Хитой етакчилик қилаётгани боис манфаатлар кўпроқ сиёсий жиҳатдан бўлса-да Хитой гегемон давлат сифатида тан олинади”.
Тожикистонлик яна бир иқтисодчи Содиқ Рустамовнинг сўзларига кўра, мезбон давлатнинг бу каби ташаббуслари биринчи навбатда ўз манфаатларига қаратилган бўлади.
“Кимда олтин бўлса, қоидаларни ўша яратади” деган гап бор. Бугунги кунда Хитой иқтисодиёти жадаллик билан ўсиб бормоқда. Сиан шаҳрида бўлаётган йиғилишлар Хитойнинг ҳам манфаатларини, ҳам сиёсий обрўсини жаҳон миқёсида янада оширади. Тожикистон ва Марказий Осиёнинг бошқа давлатлари ҳам бу каби саммитлардан манфаат кўришлари мумкин. Зеро айрим лойиҳаларнинг ижроси, хусусан, Тожикистонда йирик сармоялар ёрдамисиз амалга ошмайди.
Изоҳ (0)