O‘zbekistonda tamaki bozorining 20 foizdan ziyodini noqonuniy olib kirilgan mahsulotlar tashkil etmoqda. Bu borada yetakchilik qilayotgan viloyatdan “Daryo” reportaji (video)

O‘zbekistonda tamaki bozorining 20 foizdan ziyodini mamlakatga noqonuniy yo‘llar bilan olib kirilgan tamaki mahsulotlari tashkil etishi haqida maʼlumotlar bor. Bu holat vodiy viloyatlari, xususan, Namanganda ham ko‘p uchramoqda, deya xabar beradi “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev.

Namangan viloyat bojxona boshqarmasi axborot xizmati rahbari Rasulxon Rahmatxonovning maʼlum qilishicha, boshqarma tomonidan huquqni muhofaza qilish idoralar bilan hamkorlikda 2022-yili o‘tkazilgan tadbirlar davomida 93 ta holatda qiymati 2 milliard 79,4 million so‘m bo‘lgan 266 284 quti aksiz markalari bilan qadoqlanmagan kontrafakt tamaki mahsulotlari aniqlangan.

Joriy yil 4 oyi mobaynida esa 16 ta holatda qiymati 1 milliard 351,2 million so‘mlik 172 095 quti kontrafakt tamaki mahsulotlari aylanmasiga chek qo‘yilgan.

“Raqamlardan ko‘rib turibsizki, kontrafakt tamaki mahsulotlari oqimi tobora ortib bormoqda. Chunki arzon va xaridorgir. Buning cababi ham maʼlum: noqonuniy yo‘llar bilan olib kirilgan, davlat byudjetiga soliq to‘lanmagan. Ularni xarid qiluvchilar sifati kafolatmagan mahsulot ortidan salomatligini yanada xavf ostiga qo‘yadi, qolaversa, soliq to‘lashdan bo‘yin tovlayotganlar tegirmoniga suv quyadi”, — deydi Rasulxon Rahmatxonov.

Tamaki kontrabandasi ko‘lamini tasavvur etish uchun joriy yil yanvar oyida Bojxona boshqarmasi DXX va IIB bilan hamkorlikda o‘tkazgan tezkor tadbir tafsilotlariga to‘xtalib o‘tish kifoya. Tadbir davomida Kosonsoy tumanidagi “Navbahor-2” mahallasida vaqtincha yashovchi fuqaro xonadonida xorijda ishlab chiqarilgan va hech qanday hujjatlari bo‘lmagan 831 million so‘mlik (!) 11 turdagi jami 71 800 quti tamaki mahsulotlari saqlab kelinayotganligi aniqlangan. Hozirda mazkur holat yuzasidan tergov harakatlari olib borilmoqda.

Joriy yil 4-aprel kuni “Aholini sifatli isteʼmol tovarlari bilan taʼminlashga qaratilgan qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Prezident qabul qilindi. Ushbu hujjatga muvofiq, isteʼmolchilar hayoti yoki sog‘lig‘i xavfsizligi talablariga javob bermaydigan mahsulotlarning noqonuniy muomalasi bilan bog‘liq qilmish uchun javobgarlik kuchaytiriladi. Etil spirti, alkogol va tamaki mahsulotlarining noqonuniy muomalasi bilan bog‘liq qilmish uchun javobgarlik ijtimoiy xavflilik darajasidan kelib chiqib o‘rnatiladi.

Isteʼmolchilar huquqlari himoya qilinishini taʼminlash, sertifikatlanmagan, saqlash muddati o‘tib ketgan, kontrafakt va isteʼmolga yaroqsiz tovarlarni ishlab chiqarish holatlari hamda ularning aylanmasiga chek qo‘yishda jamoatchilik nazorati kuchaytiriladi. Jumladan, murojaatlar yagona axborot tizimi orqali qabul qilinadi va ular vakolatli organlar tomonidan qisqa muddatlarda ko‘rib chiqiladi. Huquqbuzarliklar haqida xabar bergan shaxslar esa rag‘batlantiriladi.

Bu borada soliq idoralari tomonidan oldinroqdan sayʼ-harakatlar boshlangandi. Xususan, noqonuniy tamaki mahsulotlari savdosi haqida xabar berish orqali isteʼmolchi qo‘llangan jarimaning 20 foizi miqdorida rag‘batlantirilishi mumkin. Buning uchun undan noqonuniy tamaki mahsulotlari savdosi faktini qayd etish va “Soliq.uz” ilovasi orqali ariza yo‘llash talab etiladi.

Namangan viloyat soliq boshqarmasi katta inspektori Sayyod Olimjonovning aytishicha, ushbu ilovaning “Soliq hamkori” tizimi orqali 2022-yili 7 ta, joriy yili esa 4 ta murojaat kelib tushgan va murojaatchilar tegishli tartibda rag‘batlantirilgan.

Soliq idoralarining o‘zi ham tamaki mahsulotlarining noqonuniy savdosiga qarshi kurashda chetda turgani yo‘q: 2022-yili o‘tkazilgan nazorat tadbirlari davomida 41 ta holatda 80 million so‘mlik, joriy yilgi tadbirlar davomida esa 37 ta holatda 110 million so‘mlik tamaki mahsulotlarining noqonuniy aylanmasiga chek qo‘yilgan.

Noqonuniy yo‘llar bilan olib kirilgan tamaki mahsulotlariga qarshi kurash borasida Majburiy ijro byurosining ham o‘ziga yarasha o‘rni bor. MIB Namangan viloyat boshqarmasi inspektori Oybek No‘monovning bildirishicha, 2022-yil davomida byuroning tuman-shaxar bo‘limlari tomonidan sudlarning jinoiy ish materiallarida ashyoviy dalil sifatida qayd etilgan jami 960 million so‘mlik tamaki mahsulotlari yo‘q qilingan.

Joriy yilning 4 oyi davomida esa 532 million so‘mlik tamaki mahsulotlari yoqib yuborilgan.