Ўзбекистонда тамаки бозорининг 20 фоиздан зиёдини ноқонуний олиб кирилган маҳсулотлар ташкил этмоқда. Бу борада етакчилик қилаётган вилоятдан “Дарё” репортажи (видео)

Ўзбекистонда тамаки бозорининг 20 фоиздан зиёдини мамлакатга ноқонуний йўллар билан олиб кирилган тамаки маҳсулотлари ташкил этиши ҳақида маълумотлар бор. Бу ҳолат водий вилоятлари, хусусан, Наманганда ҳам кўп учрамоқда, дея хабар беради “Дарё” мухбири Азизбек Абдувалиев.

Наманган вилоят божхона бошқармаси ахборот хизмати раҳбари Расулхон Раҳматхоновнинг маълум қилишича, бошқарма томонидан ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралар билан ҳамкорликда 2022 йили ўтказилган тадбирлар давомида 93 та ҳолатда қиймати 2 миллиард 79,4 миллион сўм бўлган 266 284 қути акциз маркалари билан қадоқланмаган контрафакт тамаки маҳсулотлари аниқланган.

Жорий йил 4 ойи мобайнида эса 16 та ҳолатда қиймати 1 миллиард 351,2 миллион сўмлик 172 095 қути контрафакт тамаки маҳсулотлари айланмасига чек қўйилган.

“Рақамлардан кўриб турибсизки, контрафакт тамаки маҳсулотлари оқими тобора ортиб бормоқда. Чунки арзон ва харидоргир. Бунинг cабаби ҳам маълум: ноқонуний йўллар билан олиб кирилган, давлат бюджетига солиқ тўланмаган. Уларни харид қилувчилар сифати кафолатмаган маҳсулот ортидан саломатлигини янада хавф остига қўяди, қолаверса, солиқ тўлашдан бўйин товлаётганлар тегирмонига сув қуяди”, — дейди Расулхон Раҳматхонов.

Тамаки контрабандаси кўламини тасаввур этиш учун жорий йил январь ойида Божхона бошқармаси ДХХ ва ИИБ билан ҳамкорликда ўтказган тезкор тадбир тафсилотларига тўхталиб ўтиш кифоя. Тадбир давомида Косонсой туманидаги “Навбаҳор-2” маҳалласида вақтинча яшовчи фуқаро хонадонида хорижда ишлаб чиқарилган ва ҳеч қандай ҳужжатлари бўлмаган 831 миллион сўмлик (!) 11 турдаги жами 71 800 қути тамаки маҳсулотлари сақлаб келинаётганлиги аниқланган. Ҳозирда мазкур ҳолат юзасидан тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.

Жорий йил 4 апрель куни “Аҳолини сифатли истеъмол товарлари билан таъминлашга қаратилган қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Президент қабул қилинди. Ушбу ҳужжатга мувофиқ, истеъмолчилар ҳаёти ёки соғлиғи хавфсизлиги талабларига жавоб бермайдиган маҳсулотларнинг ноқонуний муомаласи билан боғлиқ қилмиш учун жавобгарлик кучайтирилади. Этил спирти, алкогол ва тамаки маҳсулотларининг ноқонуний муомаласи билан боғлиқ қилмиш учун жавобгарлик ижтимоий хавфлилик даражасидан келиб чиқиб ўрнатилади.

Истеъмолчилар ҳуқуқлари ҳимоя қилинишини таъминлаш, сертификатланмаган, сақлаш муддати ўтиб кетган, контрафакт ва истеъмолга яроқсиз товарларни ишлаб чиқариш ҳолатлари ҳамда уларнинг айланмасига чек қўйишда жамоатчилик назорати кучайтирилади. Жумладан, мурожаатлар ягона ахборот тизими орқали қабул қилинади ва улар ваколатли органлар томонидан қисқа муддатларда кўриб чиқилади. Ҳуқуқбузарликлар ҳақида хабар берган шахслар эса рағбатлантирилади.

Бу борада солиқ идоралари томонидан олдинроқдан сайъ-ҳаракатлар бошланганди. Хусусан, ноқонуний тамаки маҳсулотлари савдоси ҳақида хабар бериш орқали истеъмолчи қўлланган жариманинг 20 фоизи миқдорида рағбатлантирилиши мумкин. Бунинг учун ундан ноқонуний тамаки маҳсулотлари савдоси фактини қайд этиш ва “Солиқ.уз” иловаси орқали ариза йўллаш талаб этилади.

Наманган вилоят солиқ бошқармаси катта инспектори Сайёд Олимжоновнинг айтишича, ушбу илованинг “Солиқ ҳамкори” тизими орқали 2022 йили 7 та, жорий йили эса 4 та мурожаат келиб тушган ва мурожаатчилар тегишли тартибда рағбатлантирилган.

Солиқ идораларининг ўзи ҳам тамаки маҳсулотларининг ноқонуний савдосига қарши курашда четда тургани йўқ: 2022 йили ўтказилган назорат тадбирлари давомида 41 та ҳолатда 80 миллион сўмлик, жорий йилги тадбирлар давомида эса 37 та ҳолатда 110 миллион сўмлик тамаки маҳсулотларининг ноқонуний айланмасига чек қўйилган.

Ноқонуний йўллар билан олиб кирилган тамаки маҳсулотларига қарши кураш борасида Мажбурий ижро бюросининг ҳам ўзига яраша ўрни бор. МИБ Наманган вилоят бошқармаси инспектори Ойбек Нўмоновнинг билдиришича, 2022 йил давомида бюронинг туман-шахар бўлимлари томонидан судларнинг жиноий иш материалларида ашёвий далил сифатида қайд этилган жами 960 миллион сўмлик тамаки маҳсулотлари йўқ қилинган.

Жорий йилнинг 4 ойи давомида эса 532 миллион сўмлик тамаки маҳсулотлари ёқиб юборилган.