O‘zbekistonda 2022-yilda vazirlik va davlat tashkilotlarning ochiqlik indeksi tizimi eʼlon qilingan edi. Mart oyida Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi 2022-yil yakunlariga ko‘ra, davlat organ va tashkilotlarida ochiqlik bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar samaradorligi va natijadorligini baholashga qaratilgan yakuniy natijalarni eʼlon qildi. Unda 84 ta baholash mezonidan tarkib topgan 8 ta indikator asosida baholangan. Samaradorlik ko‘rsatkichlarida 71 balldan 100 ballgacha to‘plaganlar — “yashil”, 55 balldan 71 ballgacha — “sariq” va 55 balldan past ko‘rsatkich qayd etganlar — “qizil” toifalarga kiritilgan.
“Daryo” muxbiri Ochiqlik indeksida yuqori ko‘rsatgichlarni qayd etgan bir nechta tashkilot va idoralar bilan bog‘landi. Va ularning ochiqligi mamlakat taraqqiyoti uchun qanchalik muhimligi haqidagi shaxsiy fikrlarini oldi.
Bekzod Qobulov, Toshkent viloyati hokimligi Axborot xizmati rahbari:
— Qisqa qilib aytganda, ochiqlik ta’minlanishi jamiyatdagi ko‘plab korrupsiyaga oid omillar, qonun buzilish holatlarining ildizini qirqadi. Bu 8 yo‘nalishda juda yaxshi o‘ylangan 84 ta indikatordir.
Bu yil birinchi marta davlat organ va tashkilotlari, shu jumladan, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlarida korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha chora-tadbirlarning samaradorligini aniqlash maqsadida milliy reyting eʼlon qilindi. Bunda Toshkent viloyatining yaxshi natijalarni qayd etganligi bizga g‘urur bag‘ishlaydi.
Shu sohadagi faoliyatimni oktabrda boshlagan bo‘lsam, korrupsiyaga qarshi kurashishga oid qaror avgustda eʼlon qilingan edi. Shunday bo‘lsa-da, ushbu qarorni stolim ustiga qo‘yib, tezkorlik bilan barcha tegishli maʼsullardan vakil jalb qildim, tashkil etilgan shtabning tepasida bosh-qosh bo‘ldim. Chorak yakuni bo‘yicha tahlil qilinadigan maʼlumotlarimiz bor. Noyabr, dekabr oylarida yil davomidagi barcha maʼlumotlarimizni ko‘rib chiqdik.
Saytimizdagi maʼlumotlarda mana shu faoliyatlarga oid ko‘rsatgichlar, eng asosiy jarayonlarning jurnalistlar va xalq muhokamasi uchun doimo ochiq turishi soha maʼsullarini ham hushyor torttiradi. Mamlakatda islohotlarning borish mexanizmi yana ham tezlashadi. Prezidentimiz aytgan “halollik vaksinasi” mana shu indikatorlarda o‘z aksini topgan. Yaʼni reytingda biz qanchalik yuqorilab borsak, samarali ishlashimiz uchun shunchalik rag‘batga ega bo‘lamiz. Toki xalq manfatlari yo‘lida xizmat qilayotgan har bir korxona ochiq va shaffof ish olib borar ekan, odamlar orasida “Davlat rahbarlari nima ish qilyapti? Aholi tomonidan to‘lanayotgan soliq va boshqa mablag‘lar qayerga sarflanyapti?” degan savollarga o‘rin qolmaydi.
Husan Tangriyev, Davlat bojxona qo‘mitasi bosh inspektori:
— Jamiyat manfaatlari, unda yashayotgan insonlarning haq-huquqlarini qaror toptirishda ochiqlik muhim rol o‘ynaydi. Bilasiz, bugungi kunda kim ko‘p axborotga ega bo‘lsa, o‘sha jamiyatni boshqaradi, degan tushuncha bor. Yaʼni, jamoatchilik nazoratini taʼminlashda eng asosiy axborot manbasi bu – ochiqlik hisoblanadi. Inson ijtimoiy muhitda qanchalik ko‘p ochiq maʼlumotlarga ega bo‘lsa, uning jamiyat va mamlakat taraqqiyotidagi o‘rni ham shunchalik ortadi. Toki ochiqlik taʼminlanmas ekan, dastlabki korrupsiyaviy xavf-xatar yuzaga keladi, korrupsion sxemalar avj olib ketishi ehtimoli ortadi.
Sarvar Ochilov, “Mikrokreditbank” aksiyadorlik-tijorat banki Axborot xizmati rahbari:
— Ochiqlik – demokratik jamiyat barpo qilishning eng asosiy omili. Rivojlangan hamda rivojlanayotgan mamlakatlarda bunga istalgancha misollar topiladi. Yurtimizda bo‘lgani kabi, keyingi yillarda bizning bankimizda ham maʼlumotlar shaffofligini taʼminlash borasida tizimli harakatlar olib borilmoqda. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad: xalq manfaatlarini himoya qilish, fuqarolarga davlat idoralari faoliyatiga oid maʼlumotlarni ochiq taqdim etish va so‘z erkinligiga daxl qilmaslikdir. Bugun xalqimiz ochiqlikka, erkin fikr bildirishga, bir so‘z bilan aytganda “savol berishga” o‘rgandi. Ularning murojaatlariga javob berish, avvalo, savolga o‘rin qoldirmaslik uchun esa tashkilotimiz ochiq siyosat olib borishi kerak.
Bankimiz miqyosida fikr bildiradigan bo‘lsam, hali bu borada kamchiliklarimiz ko‘p, ularni bartaraf etish borasidagi ishlarimizni davom ettiramiz.
Usmon Abdurasulov, Statistika agentligi matbuot xizmati rahbari:
— Hamma narsani bilish, hamma narsadan xabardor bo‘lish – demokratik jamiyatning eng muhim omillaridan hisoblanadi. Agar ochiqlik taʼminlanmasa jamiyat uchun, jamoatchilik uchun mavhumlik, yaʼni maʼlumotlarni bilmaslik, birinchi navbatda, korrupsiya omillarining kuchayib ketishiga olib keladi.
Statistik maʼlumotlarga keladigan bo‘lsak, avvalo ularning tastiqlangan va belgilangan muddatlari bo‘ladi. O‘sha muddatlarda statistik maʼlumotlar berib boriladi. Agar statistik maʼlumotlar belgilangan muddatlarda taqdim etilmasa, jamiyat uchun balki xalqaro jamiyat uchun ham bu davrlarning o‘zaro iqtisodiyoti, ijtimoiy kelib chiqish holatlari va fuqarolarning yashash tarzi bo‘yicha ko‘rsatkichlarni solishtirishda qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin. Demak bu nafaqat davlat uchun, balki xalqaro hamjamiyat uchun ham maʼlumotlarni o‘z vaqtida doimiy tarzda eʼlon qilish muhim hisoblanadi.
Qahramon Niyozxo‘jayev, Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi maʼsul xodimi:
— Xalqaro tajribani oladigan bo‘lsak, Yevropa hamda Lotin Amerikasi mamlakatlarida ochiqlikni taʼminlashda turli yondashuvlar mavjud. Oddiy misol: Braziliyada bu iqtisodiyotni rivojlantirish va korrupsiyaga qarshi kurashish mexanizmi hisoblanadi. Buyuk Britaniyada esa xalq oldida ochiqlikni taminlashda hukumat va ijro hokimiyat hisobdorligi taʼminlangan.
Amaldagi qonunchiligimizda ham eng avvalo, bevosita xalqimiz hayotini yengillashtirish muhim ekanligini taʼkidlagan bo‘lardim. Oddiy bir misol: agar siz bundan o‘n yil muqaddam muayyan bir davlat organi yoki tashkilotiga ariza bilan murojaat qilmoqchi bo‘lsangiz, o‘sha davlat idorasiga borishingiz kerak bo‘lardi. Yoki bo‘lmasa, siz viloyatda yashasangiz va markaziy mahkamaga murojaat qilmoqchi bo‘lsangiz, 400-500 kilometr masofani bosib o‘tib, zarur hujjat yoki murojaatlarni topshirishingiz kerak edi. Lekin raqamli iqtisodiyotning joriy etilishi va bu bevosita ochiqlik siyosati bilan hamohang olib borilayotganligi tufayli endilikda fuqarolar har bir tashkilot veb-sahifalariga to‘g‘ridan to‘g‘ri, masofadan turib murojaat qilish imkoniyatiga ega bo‘lishmoqda. Bundan shunday xulosaga kelish mumkinki, ochiqlikni taʼminlash davlat organlari va tashkilotlarini xalq oldida hisobdorlik madaniyatini ortishiga xizmat qiluvchi mexanizm hamda korrupsiyaga qarshi kurashish vositasi hisoblanadi.
Ochiqlik siyosatini buzgan mansabdorlar uchun javobgarlikka tortiladi
Ma‘muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksda davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganlik uchun mansabdor shaxslarga BHMning 3 baravaridan 5 baravarigacha (900 ming so‘mdan 1,5 million so‘mgacha) jarima solishga sabab bo‘lishi belgilangan.
Mazkur huquqbuzarliklar yuzasidan Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligining mansabdor shaxslari ma‘muriy huquqbuzarlik to‘g‘risida bayonnoma tuzadi.
Izoh (0)