Senatning 39-yalpi majlisida xotin-qizlar hamda bolalarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilishga doir qonun loyihasi ko‘rib chiqildi.
Yangi qonunda “oilaviy (maishiy) zo‘ravonlik”, yaʼni xotiniga yoki eriga, sobiq xotiniga yoxud sobiq eriga, bir ro‘zg‘or asosida birgalikda yashayotgan shaxsga yoki umumiy farzandga ega bo‘lgan shaxsga nisbatan sodir etilgan zo‘rovonlik uchun maʼmuriy hamda jinoiy javobgarlik choralari belgilanmoqda.
Hujjatga binoan, endilikda jinsiy zo‘ravonlik sodir etgan shaxslarga nisbatan jazodan muddatidan ilgari shartli ozod qilish yoki jazoni yengilrog‘i bilan almashtirish tariqasidagi insonparvarlik aktlari tatbiq etilmaydi. Bunday jinoyatlar uchun jazo choralari yanada og‘irlashtiriladi.
Majlisda Senat raisi Tanzila Norboyeva jamiyatdagi zo‘ravonlik holatlari va qabul qilinayotgan qonunning ahamiyati haqida fikr bildirdi.
“Bolalar va ayollarga nisbatan zo‘ravonlik masalasining bugun qanchalik dolzarb ekanini ortiqcha izohlashga hojat yo‘q. Tahlillarga qaraganda, 2021—2022-yillarda huquqni muhofaza qiluvchi organlarga ayollar va qizlarga nisbatan tazyiq hamda zo‘ravonlik holatlari yuzasidan 72 mingdan ziyod murojaatlar kelib tushgan. Shundan qariyb 61 mingdan ortig‘i oilada sodir etilgan zo‘ravonliklar bilan bog‘liq.
Afsuski, shu kungacha O‘zbekistonda oiladagi zo‘ravonlik bo‘yicha javobgarlikka tortuvchi alohida norma bo‘lmagan. Respublikada 2020-yilda 156 ta, 2021-yilda 243 ta nomusga tegish jinoyati sodir qilingan. Yangihayot tumanida 12 yoshli qizning zo‘rlanishi va o‘ldirilishi, Xorazmdagi bolalar uyi, Sergeli tumanida ona 3 nafar farzandi bilan birga yuqori qavatdan sakrashi...
Xulosa shuki, jamiyatimizda ayollar va bolalar huquqlarini ishonchli himoya qilishga qodir bo‘lgan hamda voyaga yetmagan farzandlarimizga nisbatan zo‘ravonlik holatlariga qarshi turadigan yanada mustahkam va qatʼiy qonunlarga ehtiyoj bor.
Oilaviy (maishiy) zo‘ravonlik”, “taʼqib etish”, “shahvoniy shilqimlik qilish” kabi qonunchilik nuqtayi nazaridan yangi, lekin real kundalik hayotda allaqachon pishib yetilib, muammoga aylangan tushunchalar kiritilayotgani va bunday xatti-harakatlarga nisbatan qatʼiy javobgarlik belgilanayotgani juda muhim”, –– dedi Senat raisi.
Majlisda qonun bilan xotin-qizlarga nisbatan shahvoniy mazmundagi harakatlar sodir etganlik, taʼqib etganlik hamda ota-ona o‘z voyaga yetmagan bolalariga vasiy yoki homiy tayinlash borasidagi majburiyatlarini bajarmaganlik uchun ham javobgarlik belgilanayotgani aytildi.
Amaldagi qonunchilikka ko‘ra, nomusga tegish hamda jinsiy ehtiyojni zo‘rlik ishlatib g‘ayritabiiy usulda qondirish kabi jinoyatlarni kvalifikatsiya qilishda jabrlanuvchining yoshi aybdorga ayon bo‘lishi asosiy mezonlardan biri sifatida keltirilgan. Endilikda ushbu qoida bekor qilinmoqda, yaʼni aybdorning jabrlanuvchi yoshini bilmasligi uni Jinoyat kodeksi moddalarining tegishli qismlarida nazarda tutilgan javobgarlikdan ozod qilmaydi.
Yangi qonunda voyaga yetmaganlarga nisbatan jinsiy zo‘ravonlikni sodir etgan shaxslarning bolalarga taʼlim, tarbiya berish, shuningdek, bolalar bilan bevosita ishlashni nazarda tutuvchi faoliyat turlari bilan shug‘ullanishini taqiqlash hamda bu turdagi jinoyatlarni sodir etgan shaxslarning ro‘yxatini yuritish ko‘zda tutilmoqda.
Muhokama yakunida qonun senatorlar tomonidan maʼqullandi.
Izoh (0)