Сенат аёллар ва болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш ҳақидаги қонунни маъқуллади

Сенатнинг 39-ялпи мажлисида хотин-қизлар ҳамда болаларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилишга доир қонун лойиҳаси кўриб чиқилди.

Янги қонунда “оилавий (маиший) зўравонлик”, яъни хотинига ёки эрига, собиқ хотинига ёхуд собиқ эрига, бир рўзғор асосида биргаликда яшаётган шахсга ёки умумий фарзандга эга бўлган шахсга нисбатан содир этилган зўровонлик учун маъмурий ҳамда жиноий жавобгарлик чоралари белгиланмоқда.

Ҳужжатга биноан, эндиликда жинсий зўравонлик содир этган шахсларга нисбатан жазодан муддатидан илгари шартли озод қилиш ёки жазони енгилроғи билан алмаштириш тариқасидаги инсонпарварлик актлари татбиқ этилмайди. Бундай жиноятлар учун жазо чоралари янада оғирлаштирилади.

Мажлисда Сенат раиси Танзила Норбоева жамиятдаги зўравонлик ҳолатлари ва қабул қилинаётган қонуннинг аҳамияти ҳақида фикр билдирди.

“Болалар ва аёлларга нисбатан зўравонлик масаласининг бугун қанчалик долзарб эканини ортиқча изоҳлашга ҳожат йўқ. Таҳлилларга қараганда, 2021—2022 йилларда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга аёллар ва қизларга нисбатан тазйиқ ҳамда зўравонлик ҳолатлари юзасидан 72 мингдан зиёд мурожаатлар келиб тушган. Шундан қарийб 61 мингдан ортиғи оилада содир этилган зўравонликлар билан боғлиқ.

Афсуски, шу кунгача Ўзбекистонда оиладаги зўравонлик бўйича жавобгарликка тортувчи алоҳида норма бўлмаган. Республикада 2020 йилда 156 та, 2021 йилда 243 та номусга тегиш жинояти содир қилинган. Янгиҳаёт туманида 12 ёшли қизнинг зўрланиши ва ўлдирилиши, Хоразмдаги болалар уйи, Сергели туманида она 3 нафар фарзанди билан бирга юқори қаватдан сакраши...

Хулоса шуки, жамиятимизда аёллар ва болалар ҳуқуқларини ишончли ҳимоя қилишга қодир бўлган ҳамда вояга етмаган фарзандларимизга нисбатан зўравонлик ҳолатларига қарши турадиган янада мустаҳкам ва қатъий қонунларга эҳтиёж бор.

Оилавий (маиший) зўравонлик”, “таъқиб этиш”, “шаҳвоний шилқимлик қилиш” каби қонунчилик нуқтаи назаридан янги, лекин реал кундалик ҳаётда аллақачон пишиб етилиб, муаммога айланган тушунчалар киритилаётгани ва бундай хатти-ҳаракатларга нисбатан қатъий жавобгарлик белгиланаётгани жуда муҳим”, –– деди Сенат раиси.

Мажлисда қонун билан хотин-қизларга нисбатан шаҳвоний мазмундаги ҳаракатлар содир этганлик, таъқиб этганлик ҳамда ота-она ўз вояга етмаган болаларига васий ёки ҳомий тайинлаш борасидаги мажбуриятларини бажармаганлик учун ҳам жавобгарлик белгиланаётгани айтилди.

Амалдаги қонунчиликка кўра, номусга тегиш ҳамда жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб ғайритабиий усулда қондириш каби жиноятларни квалификация қилишда жабрланувчининг ёши айбдорга аён бўлиши асосий мезонлардан бири сифатида келтирилган. Эндиликда ушбу қоида бекор қилинмоқда, яъни айбдорнинг жабрланувчи ёшини билмаслиги уни Жиноят кодекси моддаларининг тегишли қисмларида назарда тутилган жавобгарликдан озод қилмайди.

Янги қонунда вояга етмаганларга нисбатан жинсий зўравонликни содир этган шахсларнинг болаларга таълим, тарбия бериш, шунингдек, болалар билан бевосита ишлашни назарда тутувчи фаолият турлари билан шуғулланишини тақиқлаш ҳамда бу турдаги жиноятларни содир этган шахсларнинг рўйхатини юритиш кўзда тутилмоқда.

Муҳокама якунида қонун сенаторлар томонидан маъқулланди.