• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.48
    • RUB159.75
    • EUR14871.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +39°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Saudiya Arabistoni va Eron. O‘zaro ziddiyat sababi nimada?

    1-noyabr kuni shundoq ham notinch bo‘lib turgan dunyoga yana bir jiddiy mojaro xavf sola boshladi. Eron yaqin 48 soat ichida  Saudiya Arabistoniga hujum uyushtirishi mumkinligi haqida xabarlar tarqaldi.

    Islom diniga e’tiqod qiluvchi bu ikki qudratli mamlakat o‘rtasidagi ziddiyat sababi nima va u qachon yuzaga kelgan?

    Avvalo shuni ta’kidlash kerakki, Saudiya Arabistoni va Eron mintaqada ustunlik uchun kurashib kelmoqda. Diniy qarama-qarshiliklar o'n yildan ortiq vaqtdan beri ularning qarama-qarshiligini yanada kuchaytirmoqda.

    Sunniylar va shialar o‘rtasidagi ziddiyat

    Mamlakatlar islom dinidagi ikki xil oqimga sodiqdir – Eron asosan shialardan iborat bo‘lsa, Saudiya Arabistoni sunniylar yetakchilaridan biri hisoblanadi.

    Aholining asosiy qismi sunniy yoki shialardan iborat Yaqin Sharq xaritasiga nazar tashlasangiz, diniy tafovutlarning mohiyati oydinlashadi. Ularning ko‘pchiligi Saudiya Arabistoni yoki Eronni o‘zlarining ruhiy yo‘lboshchisi deb bilishadi.

    Hududida Islom dunyoga kelgan Saudiya Arabistoni tarixda o‘zini islom olamining yetakchisi deb hisoblagan. Ammo 1979-yilda Eronda islom inqilobi sodir bo‘ldi, natijada mintaqada teokratik davlat paydo bo‘ldi, uning asosiy maqsadi ushbu modelni boshqa mamlakatlarga eksport qilish edi.

    Saudiya Arabistoni va Eron o‘rtasidagi munosabatlar so‘nggi 15 yil ichida ayniqsa keskinlashgan.

    2003-yilda AQSH boshchiligidagi koalitsiya Iroq yetakchisi, sunniy arab va Eronning asosiy dushmanlaridan biri Saddam Husaynni hokimiyatdan ag‘dargan edi. Natijada Iroqda o‘sha vaqtdan beri doimiy ravishda o‘sib borayotgan Eron ta’siriga qarshi tura oladigan kuch yo‘qoldi.

    2011-yilda “arab bahori” deb nom olgan norozilik namoyishlari mintaqada siyosiy beqarorlik yuzaga kelishiga sabab bo‘ldi. Eron va Saudiya Arabistoni bu noroziliklardan Suriya, Bahrayn va Yamanda o‘z ta’sirini kuchaytirish uchun foydalandi. Bu esa o‘zaro ishonchsizlikni yanada kuchaytirdi.

    Mintaqadagi yetakchilik uchun kurash

    Eron muxoliflarining ta’kidlashicha, forslar Erondan tortib to O‘rta Yer dengizigacha cho‘zilgan hududda nazoratni qo‘lga kiritish uchun mintaqadagi yetakchi kuchga aylanishga intilmoqda.

    Eron mintaqaviy kurashda ko‘p jihatdan g‘alaba qozonayotgani uchun ham mamlakatlar o‘rtasidagi strategik qarama-qarshilik kuchayib bormoqda.

    Prezident Bashar Asad Saudiya Arabistoni tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan Suriyadagi muxolif kuchlarning aksariyatini Eron (va Rossiya) ko‘magi tufayli bostirishga muvaffaq bo‘ldi.

    Saudiyaliklar Eronning kuchayib borayotgan ta’sir doirasini kamaytirmoqchi.

    Saudiya Arabistonining valiahd shahzoda Muhammad bin Salmonning militaristik avanturizmi mintaqaviy taranglikni yanada kuchaytirmoqda.

    U qo‘shni Yamandagi isyonchilar bilan urush olib bordi. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad u yerdagi Eronning ta’sirini kamaytirish edi.

    Bundan tashqari, tashqi o‘yinchilar ham bor. AQSH hukumatining qo‘llab-quvvatlashi Saudiya Arabistoniga yanada ishinch berayotgan bo‘lsa, Eronni halokatli tahdid sifatida ko‘radigan Isroil, qaysidir ma’noda Saudiyaning Eronni tiyib turish harakatlarini qo‘llab-quvvatlamoqda.

    Isroil Suriyadagi Eron nazoratidagi jangari kuchlar mamlakat chegarasiga yaqinlashishidan xavotirda.

    Isroil va Saudiya Arabistoni Eron yadroviy dasturini cheklash bo‘yicha 2015-yilgi xalqaro kelishuvga eng ashaddiy qarshilik ko‘rsatgan mamlakatlar hisoblanadi. Ular talab qilingan chora-tadbirlar yetarli emasligini, agar kerak bo‘lsa, Eron yadro quroliga ega bo‘lishi mumkinligini ta’kidlagandilar.

    Yaqin Sharqning strategik xaritasida sunniylar va shialar o‘rtasidagi bo‘linish ko‘rsatilgan.

    Kim kim bilan do‘st?

    Saudiya Arabistonining ittifoqchilari qatorida sunniy davlatlar – Birlashgan Arab Amirliklari, Kuvayt, Bahrayn, shuningdek, Misr va Iordaniya ham bor.

    Eronning ittifoqchisi Suriya hukumati. Qurolli qarama-qarshilikda Eron tomonidan qo‘llab-quvvatlangan shia guruhlari, jumladan, Hizbulloh guruhi muxolif kuchlarga, asosan sunniylarga qarshi kurashda muhim rol o‘ynaydi.

    Asosan shialardan iborat Iroq hukumati ham Eronning yaqin ittifoqchisi hisoblanadi.

    “Sovuq urush”dan keyin navbat haqiqiy urushgami?

    Ko‘p jihatdan, bu holat AQSH va SSSR o‘rtasidagi uzoq yillar davom etgan Sovuq urushning mintaqaviy ekvivalentiga o‘xshaydi.

    Eron va Saudiya Arabistoni shu paytga qadar bir-biri bilan bevosita urush olib bormagan. Asosan ular tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan kuchlar mintaqadagi qurolli to‘qnashuvlarda qatnashib kelayotgandi. Lekin endi bu ikki mamlakat o‘rtasida bevosita urush xavfi yuzaga keldi.

    Saudiya Arabistoni razvedka xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, Eron yaqin orada Saudiyaga hujum qilishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Bu ma’lumotlarga tayangan holda, Arabistonning yaqin hamkori bo‘lgan AQSH o‘z harbiy kuchlarini yuqori shay holatga keltirdi.

    2-noyabr kuni Erondagi Jamkaron masjidi gumbazi ustida qizil qasos bayrog‘i ko‘tarildi. Bayroqning ko‘tarilishi sabablari ma’lum qilinmagan. Oldinroq Tehron AQSH, Buyuk Britaniya, Isroil va Saudiya Arabistonini mamlakatda norozilik namoyishlarini uyushtirganlikda ayblagan edi.

    Shundan kelib chiqib xulosa qiladigan bo‘lsak, vaziyat ancha jiddiy tus olishi mumkin. Voqealar rivojini vaqt ko‘rsatadi.

    03.11.2022, 11:42   Izoh (0)   20043
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Bayden: “AQSH qo‘shinlari Yevropada uzoq vaqt qoladi”

    03.11.2022, 11:42

    Erdo‘g‘on: Shols Putinga nisbatan pozitsiyasini o‘zgartirdi, endi u murosaga kelish tarafdori

    03.11.2022, 11:12

    Dunyo bo‘ylab vabo kasalligi aniqlangan bemorlar soni ortmoqda

    03.11.2022, 11:09

    Ufada to‘rt nafar talaba qo‘poruvchilikda ayblandi. Medvedev bunga javoban o‘lim jazosini qaytarish haqida fikr bildirdi

    03.11.2022, 10:37

    KXDR ketma-ket ikkinchi kun ballistik raketalar uchirdi

    03.11.2022, 09:44

    Ishqiy munosabatlari sabab impichment e’lon qilingan Bill Klinton, tarixdagi birinchi “kosmik juftlik” — Tereshkova va Nikolayev to‘yi va BMT bosh kotibining halok...

    03.11.2022, 09:41
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    “Euromoney” talqinida “O‘zsanoatqurilishbank” O‘zbekistonning eng yaxshi banki deb e’tirof etildi


    Kia Sonet va ADM Global: O‘zbekiston avtomobil klasterini mahalliylashtirilishiga qariyb 260 mln AQSH dollari miqdorida sarmoya


    Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi magistratura dasturlariga qabul jarayonlari davom etayotganini ma’lum qiladi


    “Biznesni rivojlantirish banki” BMT Taraqqiyot Dasturi bilan hamkorlik qiladi


    O‘zbekistonda tibbiy sug‘urta nima uchun zarur: shifokor qarashi va Neo Insurance tajribasi


    Vaqt sinovidan o‘tgan tarmoq: 33-yillik faoliyat, 12 million foydalanuvchi tanlovi va mobil aloqaning yangi arxitekturasi


    Navoiy innovatsiyalar universiteti 2 milliard so‘mlik grant dasturini e’lon qildi 


    OKMKda yangi sulfat kislota sexi qurilmoqda


    Yandex Music’da jazirama kayfiyat uchun maxsus “Chilla” bo‘limi paydo bo‘ldi


    Mirzo Ulug‘bek tumanida joylashgan yirik ko‘chmas mulk auksionga qo‘yildi


    “Biznesni rivojlantirish banki” 2025 yilda 138 mingdan ortiq fuqaro bandligini ta’minladi


    Sug‘urta sohasidagi uzoq kutilgan islohotlar: manfaatlar qonun himoyasida 


    Mobiuz — 8 milliondan ortiq abonentlar tanlovi 


    “O‘zbekinvest” sug‘urta kompaniyasi 2025-yilning I yarim yilligi yakunlarini eʼlon qildi


    Visa Kapitalbank bilan Xitoyga: WeChat Pay va Alipay orqali naqd pulsiz to‘lovlar – erkin, oson va xavfsiz

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    Andijoncha hotamtoylik: “Dunyo sadolari”ga sarflanayotgan milliardlar va shubhali shartnomalar

    24 iyul, 21:25

    “Rossiya allaqachon katta og‘alik maqomini yo‘qotib bo‘ldi”. Ukraina urushi postsovet hududida nimalarni o‘zgartirdi?

    24 iyul, 15:15

    Nildan Frot daryosigacha: maxfiylikdan tobora reallikka aylanib borayotgan “Katta Isroil” konsepsiyasi

    22 iyul, 12:22

    KGB soxtalashtirgan jinoyat – SSSR parchalanishi arafasida o‘lim jazosi berilgan qariya kim edi?

    21 iyul, 21:06
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Butunjahon hojatxonalar tashkiloti O‘zbekiston bilan hamkorlikka tayyor ekanligini bildirdi

    O‘zbekiston | 26 iyul, 12:40

    “Manchester Yunayted” “Real” darvozaboniga qiziqish bildirmoqda

    Sport | 26 iyul, 12:30

    Aydan Shenerdan Hande Erchelgacha: jahonga mashhur turk aktrisalari

    Kino | 26 iyul, 12:20

    Tramp yong‘indan jabrlanganlarga ajratilgan 100 mln dollar yo‘qolgani haqida ma’lum qildi

    Dunyo | 26 iyul, 11:50

    “Toshkent shahar elektr tarmoqlari”ning 28 nafar mansabdori intizomiy javobgarlikka tortildi

    O‘zbekiston | 26 iyul, 11:37

    “Barselona” yozgi transfer oynasida boshqa futbolchi xarid qilmaydi

    Sport | 26 iyul, 11:36

    K-pop yulduzi bo‘lish narxi qancha? Koreyalik mashhurlarning go‘zallik uchun qilingan jarrohlik amaliyotlari

    Shou-biznes | 26 iyul, 11:29
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.