• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12904.51
    • RUB161.99
    • EUR14575.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +29°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Saudiya Arabistoni va Eron. O‘zaro ziddiyat sababi nimada?

    1-noyabr kuni shundoq ham notinch bo‘lib turgan dunyoga yana bir jiddiy mojaro xavf sola boshladi. Eron yaqin 48 soat ichida  Saudiya Arabistoniga hujum uyushtirishi mumkinligi haqida xabarlar tarqaldi.

    Islom diniga e’tiqod qiluvchi bu ikki qudratli mamlakat o‘rtasidagi ziddiyat sababi nima va u qachon yuzaga kelgan?

    Avvalo shuni ta’kidlash kerakki, Saudiya Arabistoni va Eron mintaqada ustunlik uchun kurashib kelmoqda. Diniy qarama-qarshiliklar o'n yildan ortiq vaqtdan beri ularning qarama-qarshiligini yanada kuchaytirmoqda.

    Sunniylar va shialar o‘rtasidagi ziddiyat

    Mamlakatlar islom dinidagi ikki xil oqimga sodiqdir – Eron asosan shialardan iborat bo‘lsa, Saudiya Arabistoni sunniylar yetakchilaridan biri hisoblanadi.

    Aholining asosiy qismi sunniy yoki shialardan iborat Yaqin Sharq xaritasiga nazar tashlasangiz, diniy tafovutlarning mohiyati oydinlashadi. Ularning ko‘pchiligi Saudiya Arabistoni yoki Eronni o‘zlarining ruhiy yo‘lboshchisi deb bilishadi.

    Hududida Islom dunyoga kelgan Saudiya Arabistoni tarixda o‘zini islom olamining yetakchisi deb hisoblagan. Ammo 1979-yilda Eronda islom inqilobi sodir bo‘ldi, natijada mintaqada teokratik davlat paydo bo‘ldi, uning asosiy maqsadi ushbu modelni boshqa mamlakatlarga eksport qilish edi.

    Saudiya Arabistoni va Eron o‘rtasidagi munosabatlar so‘nggi 15 yil ichida ayniqsa keskinlashgan.

    2003-yilda AQSH boshchiligidagi koalitsiya Iroq yetakchisi, sunniy arab va Eronning asosiy dushmanlaridan biri Saddam Husaynni hokimiyatdan ag‘dargan edi. Natijada Iroqda o‘sha vaqtdan beri doimiy ravishda o‘sib borayotgan Eron ta’siriga qarshi tura oladigan kuch yo‘qoldi.

    2011-yilda “arab bahori” deb nom olgan norozilik namoyishlari mintaqada siyosiy beqarorlik yuzaga kelishiga sabab bo‘ldi. Eron va Saudiya Arabistoni bu noroziliklardan Suriya, Bahrayn va Yamanda o‘z ta’sirini kuchaytirish uchun foydalandi. Bu esa o‘zaro ishonchsizlikni yanada kuchaytirdi.

    Mintaqadagi yetakchilik uchun kurash

    Eron muxoliflarining ta’kidlashicha, forslar Erondan tortib to O‘rta Yer dengizigacha cho‘zilgan hududda nazoratni qo‘lga kiritish uchun mintaqadagi yetakchi kuchga aylanishga intilmoqda.

    Eron mintaqaviy kurashda ko‘p jihatdan g‘alaba qozonayotgani uchun ham mamlakatlar o‘rtasidagi strategik qarama-qarshilik kuchayib bormoqda.

    Prezident Bashar Asad Saudiya Arabistoni tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan Suriyadagi muxolif kuchlarning aksariyatini Eron (va Rossiya) ko‘magi tufayli bostirishga muvaffaq bo‘ldi.

    Saudiyaliklar Eronning kuchayib borayotgan ta’sir doirasini kamaytirmoqchi.

    Saudiya Arabistonining valiahd shahzoda Muhammad bin Salmonning militaristik avanturizmi mintaqaviy taranglikni yanada kuchaytirmoqda.

    U qo‘shni Yamandagi isyonchilar bilan urush olib bordi. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad u yerdagi Eronning ta’sirini kamaytirish edi.

    Bundan tashqari, tashqi o‘yinchilar ham bor. AQSH hukumatining qo‘llab-quvvatlashi Saudiya Arabistoniga yanada ishinch berayotgan bo‘lsa, Eronni halokatli tahdid sifatida ko‘radigan Isroil, qaysidir ma’noda Saudiyaning Eronni tiyib turish harakatlarini qo‘llab-quvvatlamoqda.

    Isroil Suriyadagi Eron nazoratidagi jangari kuchlar mamlakat chegarasiga yaqinlashishidan xavotirda.

    Isroil va Saudiya Arabistoni Eron yadroviy dasturini cheklash bo‘yicha 2015-yilgi xalqaro kelishuvga eng ashaddiy qarshilik ko‘rsatgan mamlakatlar hisoblanadi. Ular talab qilingan chora-tadbirlar yetarli emasligini, agar kerak bo‘lsa, Eron yadro quroliga ega bo‘lishi mumkinligini ta’kidlagandilar.

    Yaqin Sharqning strategik xaritasida sunniylar va shialar o‘rtasidagi bo‘linish ko‘rsatilgan.

    Kim kim bilan do‘st?

    Saudiya Arabistonining ittifoqchilari qatorida sunniy davlatlar – Birlashgan Arab Amirliklari, Kuvayt, Bahrayn, shuningdek, Misr va Iordaniya ham bor.

    Eronning ittifoqchisi Suriya hukumati. Qurolli qarama-qarshilikda Eron tomonidan qo‘llab-quvvatlangan shia guruhlari, jumladan, Hizbulloh guruhi muxolif kuchlarga, asosan sunniylarga qarshi kurashda muhim rol o‘ynaydi.

    Asosan shialardan iborat Iroq hukumati ham Eronning yaqin ittifoqchisi hisoblanadi.

    “Sovuq urush”dan keyin navbat haqiqiy urushgami?

    Ko‘p jihatdan, bu holat AQSH va SSSR o‘rtasidagi uzoq yillar davom etgan Sovuq urushning mintaqaviy ekvivalentiga o‘xshaydi.

    Eron va Saudiya Arabistoni shu paytga qadar bir-biri bilan bevosita urush olib bormagan. Asosan ular tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan kuchlar mintaqadagi qurolli to‘qnashuvlarda qatnashib kelayotgandi. Lekin endi bu ikki mamlakat o‘rtasida bevosita urush xavfi yuzaga keldi.

    Saudiya Arabistoni razvedka xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, Eron yaqin orada Saudiyaga hujum qilishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Bu ma’lumotlarga tayangan holda, Arabistonning yaqin hamkori bo‘lgan AQSH o‘z harbiy kuchlarini yuqori shay holatga keltirdi.

    2-noyabr kuni Erondagi Jamkaron masjidi gumbazi ustida qizil qasos bayrog‘i ko‘tarildi. Bayroqning ko‘tarilishi sabablari ma’lum qilinmagan. Oldinroq Tehron AQSH, Buyuk Britaniya, Isroil va Saudiya Arabistonini mamlakatda norozilik namoyishlarini uyushtirganlikda ayblagan edi.

    Shundan kelib chiqib xulosa qiladigan bo‘lsak, vaziyat ancha jiddiy tus olishi mumkin. Voqealar rivojini vaqt ko‘rsatadi.

    03.11.2022, 11:42   Izoh (0)   19646
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Bayden: “AQSH qo‘shinlari Yevropada uzoq vaqt qoladi”

    03.11.2022, 11:42

    Erdo‘g‘on: Shols Putinga nisbatan pozitsiyasini o‘zgartirdi, endi u murosaga kelish tarafdori

    03.11.2022, 11:12

    Dunyo bo‘ylab vabo kasalligi aniqlangan bemorlar soni ortmoqda

    03.11.2022, 11:09

    Ufada to‘rt nafar talaba qo‘poruvchilikda ayblandi. Medvedev bunga javoban o‘lim jazosini qaytarish haqida fikr bildirdi

    03.11.2022, 10:37

    KXDR ketma-ket ikkinchi kun ballistik raketalar uchirdi

    03.11.2022, 09:44

    Ishqiy munosabatlari sabab impichment e’lon qilingan Bill Klinton, tarixdagi birinchi “kosmik juftlik” — Tereshkova va Nikolayev to‘yi va BMT bosh kotibining halok...

    03.11.2022, 09:41
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    AKFA Medline University Hospital AHA rasmiy o‘quv markazi maqomini qo‘lga kiritdi


    Eng chuqur g‘or, eng baland ko‘prik va eng sirli maskan – Namanganga boramiz


    Oqtepa Lavashdan “Kulgili narxlar”: sevimli taomlar — har bir pozitsiya 10 mingdan 20 ming so‘mgacha bo‘lgan maxsus narxlarda


    Tarmoqda bolalar xavfsizligi : Octobankdan maslahatlar


    Kapitalbank xodimlarining raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirmoqda 


    ANORBANK Xususiy sektorni rivojlantirish bo‘yicha Islom korporatsiyasi bilan 10 million AQSH dollariga teng kelishuv imzoladi


    Centrum Air Istanbul va O‘zbekistonning uch shahri o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarni yo‘lga qo‘ymoqda


    ZTE korxonasi GSMA M360 Yevrosiyo forumida suniy intellekt raqamli iqtisodiyot rivojiga qo'shayotgan hissasi haqida ma’lumot berdi


    TBC Uzbekistan o‘zining sun’iy intellektga asoslangan yechimlari orqali samaradorlikni oshirib, o‘sish sur’atlarini tezlashtirmoqda 


    Jamg‘armalar bilan qanday ishlash zarur: bank omonatlari, aksiyalar yoki investitsion paketlar? (davomi)


    Huawei Cloud TechWave Summit 2025: Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda muvaffaqiyatni oshirish uchun intellektuallikni tezlashtirish 


    APEX BANK Toshkentda Bosh ofis va Markaziy sotuv ofisini ochdi


    Huawei O‘zbekistondagi “Tech Carnival”da Intellektual dunyo rivojini jadallashtirmoqda


    Mobiuz IQAir havo sifati datchigini o‘rnatdi


    Ilg‘or qurilish texnologiyalari asosida qad rostlayotgan Quyi Chotqol GES

     

    Tavsiya etamiz

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10

    “Lend-Liz” yordami sovg‘a bo‘lmagan — Britaniya ikkinchi jahon urushida berilgan yordamni qanday qaytargan edi?

    19 may, 15:00

    “Yovuzlik imperiyasi zaminimizga hech qachon qaytmasligi uchun” — jamoatchilik o‘roq-bolg‘ali qizil bayroq va qora-olovrang lentani taqiqlashni so‘ramoqda

    13 may, 22:22

    Ular doim dunyoda eng yaxshilaridan bo‘lgan — pokistonlik harbiy uchuvchilar haqida

    12 may, 21:30
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Isroil barcha faol piyoda va zirhli brigadalarini G‘azoga kiritdi

    Dunyo | 25 may, 19:15

    Tramp Garvard universitetida o‘qiydigan xorijlik talabalar maʼlumotini so‘radi

    Dunyo | 25 may, 18:40

    Yevropaning ikki top klubi yaponiyalik futbolchi uchun kurashmoqda

    Sport | 25 may, 18:21

    Qozog‘istonda chigirtkalarga qarshi dronlardan foydalaniladi

    Qozog‘iston | 25 may, 18:10

    O‘zbekiston va Vengriya vagonsozlik sohasida birgalikda ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yadi

    O‘zbekiston | 25 may, 17:40

    Putinning Kursk viloyatiga tashrifida dronlar hujum qilgan — OAV

    Dunyo | 25 may, 17:11

    Xavi Osiyo qit’asiga qaytishi mumkin

    Sport | 25 may, 16:40

    O‘zbekistonda ekologik nazoratda sun’iy yo‘ldosh ma’lumotlaridan foydalaniladi

    O‘zbekiston | 25 may, 15:50
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.