Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti norasmiy sektorda band bo‘lganlarning kamayish tendensiyasini tahlil qildi.
Agarda oldingizda “darhol olinishi mumkin bo‘lgan kichik rag‘bat” bilan “uzoq muddatda olinishi mumkin bo‘lgan katta rag‘bat” tanlovi turganida qay birini tanlagan bo‘lar edingiz?
Stenford universiteti olimlarining “marshmallow experiment” nomli tadqiqoti shuni ko‘rsatadiki, uzoqroq muddatdan so‘ng katta rag‘batni olish uchun o‘zida sabr topa olgan bolalarda katta yoshda akademik va ijtimoiy jihatdan barkamollikka erishish imkoniyati yuqori.
Inson qisqa muddatda qo‘lga kiritishi mumkin bo‘lgan kichik rag‘batdan voz kechib, uzoqroq muddatda erishishi kutilgan katta rag‘batni tanlay olish irodasi uning kelajakdagi muvaffaqiyat darajasini namoyon etadi.
Xuddi shu qonuniyatni norasmiy sektordan rasmiy sektorga o‘tish jarayoniga qiyoslasa bo‘ladi.
Rasmiy sektorda ishlash umr shomida qator afzalliklarni berishi, mehnat munosabatlarini tartibga solishi va bu orqali ko‘ngil xotirjamligi berishini barcha anglab bormoqda.
Norasmiy bandlik dunyoning barcha mamlakatlarida mavjud. Uning darajasi har bir davlatning ijtimoiy-iqtisodiy salohiyati, amalga oshirilayotgan islohotlarning ustuvor yo‘nalishlariga bevosita bog‘liq.
Rasmiy statistik ma’lumotlarda qayd etilishicha, 2022-yil 1-iyul holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda jami band aholining 41,3 foizi norasmiy sektorda faoliyat ko‘rsatgan.
So‘nggi yillarda O‘zbekistonda norasmiy sektorda band bo‘lganlar soni ma’lum darajada pasaygan (2020-yilning birinchi yarimida — 56,7 foiz, 2022-yilning shu davrida 41,3 foiz).
2022-yilda norasmiy sektorda band bo‘lganlar ulushi 2020-yildagiga nisbatan 15,4 foiz punktiga kamaygan.
Hududlar bo‘yicha esa eng yuqori kamayish Xorazm (22,7 foiz), Andijon (22,4 foiz), Samarqand (20,5 foiz), Farg‘ona (16,8 foiz) viloyatlari hamda Qoraqalpog‘iston (19,9 foiz)da kuzatilgan.
Mamlakatda tahlil davrida mehnat resurslari (0,4 mln kishi) va iqtisodiy faol aholi sonining oshishi (420 ming kishi)ga qaramasdan iqtisodiyotning norasmiy sektorida band bo‘lganlar soni deyarli 1,5 mln kishiga qisqargani ijobiy hol.
Buning asosiy sabablaridan biri o‘zini-o‘zi band qilishning davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanishidir.
O‘z navbatida ishsizlik darajasi (-4,4 foiz punktiga) bilan norasmiy bandlikning kamayishi (-15,4 foiz punktiga) o‘rtasida bevosita bog‘liqlik kuzatilgan.
Yuqoridagi ko‘rsatkichlar va hozirda qabul qilinayotgan qarorlar kelajakda mazkur norasmiy bandlik darajasini yana jadal kamayishini prognoz qilish imkonini beradi.
Izoh (0)