Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти норасмий секторда банд бўлганларнинг камайиш тенденциясини таҳлил қилди.
Агарда олдингизда «дарҳол олиниши мумкин бўлган кичик рағбат» билан «узоқ муддатда олиниши мумкин бўлган катта рағбат» танлови турганида қай бирини танлаган бўлар эдингиз?
Стенфорд университети олимларининг «marshmallow experiment» номли тадқиқоти шуни кўрсатадики, узоқроқ муддатдан сўнг катта рағбатни олиш учун ўзида сабр топа олган болаларда катта ёшда академик ва ижтимоий жиҳатдан баркамолликка эришиш имконияти юқори.
Инсон қисқа муддатда қўлга киритиши мумкин бўлган кичик рағбатдан воз кечиб, узоқроқ муддатда эришиши кутилган катта рағбатни танлай олиш иродаси унинг келажакдаги муваффақият даражасини намоён этади.
Худди шу қонуниятни норасмий сектордан расмий секторга ўтиш жараёнига қиёсласа бўлади.
Расмий секторда ишлаш умр шомида қатор афзалликларни бериши, меҳнат муносабатларини тартибга солиши ва бу орқали кўнгил хотиржамлиги беришини барча англаб бормоқда.
Норасмий бандлик дунёнинг барча мамлакатларида мавжуд. Унинг даражаси ҳар бир давлатнинг ижтимоий-иқтисодий салоҳияти, амалга оширилаётган ислоҳотларнинг устувор йўналишларига бевосита боғлиқ.
Расмий статистик маълумотларда қайд этилишича, 2022 йил 1 июль ҳолатига кўра, Ўзбекистонда жами банд аҳолининг 41,3 фоизи норасмий секторда фаолият кўрсатган.
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда норасмий секторда банд бўлганлар сони маълум даражада пасайган (2020 йилнинг биринчи яримида — 56,7 фоиз, 2022 йилнинг шу даврида 41,3 фоиз).
2022 йилда норасмий секторда банд бўлганлар улуши 2020 йилдагига нисбатан 15,4 фоиз пунктига камайган.
Ҳудудлар бўйича эса энг юқори камайиш Хоразм (22,7 фоиз), Андижон (22,4 фоиз), Самарқанд (20,5 фоиз), Фарғона (16,8 фоиз) вилоятлари ҳамда Қорақалпоғистон (19,9 фоиз)да кузатилган.
Мамлакатда таҳлил даврида меҳнат ресурслари (0,4 млн киши) ва иқтисодий фаол аҳоли сонининг ошиши (420 минг киши)га қарамасдан иқтисодиётнинг норасмий секторида банд бўлганлар сони деярли 1,5 млн кишига қисқаргани ижобий ҳол.
Бунинг асосий сабабларидан бири ўзини-ўзи банд қилишнинг давлат томонидан қўллаб-қувватланишидир.
Ўз навбатида ишсизлик даражаси (-4,4 фоиз пунктига) билан норасмий бандликнинг камайиши (-15,4 фоиз пунктига) ўртасида бевосита боғлиқлик кузатилган.
Юқоридаги кўрсаткичлар ва ҳозирда қабул қилинаётган қарорлар келажакда мазкур норасмий бандлик даражасини яна жадал камайишини прогноз қилиш имконини беради.
Изоҳ (0)