Rossiya Finlyandiya bilan chegarasi yaqinida kuniga taxminan 10 mln dollarlik tabiiy gazni yoqib yubormoqda. Yevropada gaz inqirozi yuzaga kelayotgan bir vaqtda, mamlakat nega bunday qilayotgani tahlil qilindi.
Rystad Energy tomonidan issiqlik darajasi va sun’iy yo‘ldosh ma’lumotlari tahliliga ko‘ra, davlat gaz giganti “Gazprom” yangi suyultirilgan gaz (LNG) inshootida kuniga taxminan 4,34 mln kub metr gazni yoqib yubormoqda.
Bu yillik hisobda 1,6 mlrd kub metrga yoki Yevropa gaz talabining taxminan 0,5 foiziga teng bo‘lib, o‘tgan haftadagi YI spot gaz narxidan kelib chiqqan holda kuniga taxminan 10 mln dollarga teng.
“Gazprom”ning Portovaya zavodida olov yoqilishi ekologik ofat, chunki u orqali har kuni 9 ming tonnaga yaqin karbonat angidrid gazi chiqariladi, — deyiladi Rystad bayonotida.
Bu butun yil davomida 1 100 dan ortiq o‘rtacha Amerika uylari tomonidan ishlab chiqarilgan emissiya miqdoriga teng.
Zavod Rossiya gazini Yevropa Ittifoqiga olib boradigan asosiy arteriyalardan biri bo‘lgan “Shimoliy oqim 1” quvurining boshida joylashgan kompressor stansiyasiga yaqin joylashgan.
Rossiyaning “Shimoliy oqim” quvuri:
Rystad’ning ta’kidlashicha, Rossiya gazni yoqib yubormoqda, yo‘qsa bu quvur orqali Yevropaga eksport qilinadigan bo‘lardi. Bu odatda Yevropa gaz importining uchdan biridan ko‘prog‘ini tashkil qiladi, lekin YI uchun oqim normal darajadan atigi 20 foizga qaytarilgan.
Rystad ma’lumotlariga ko‘ra, Rossiyadan Yevropaga gaz eksporti 2021-yilning shu davriga nisbatan joriy yilda 77 foizga kamaygan.
Xalqaro energetika agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yili Yevropa Ittifoqi umumiy gaz importining 45 foizi Rossiya hissasiga to‘g‘ri kelgan.
YI olti oy avval Ukrainada urush boshlangandan beri Rossiya gazidan voz kechishga urinib kelmoqda. U qishda energiya sarflamaslik uchun saqlash joylarini to‘ldirish, talabini kamaytirish va muqobil energiya manbalarini ta’minlash uchun kurashmoqda.
Bu odatiy operatsiyalarning bir qismi yoki Yevropani ogohlantirish uchun qilinayotgan harakat ham bo‘lishi mumkin.
Yonayotgan alanga juda yuqoriga ko‘tariladi, bu, ehtimol, gaz tayyor va do‘stona siyosiy aloqalar tiklansa, Yevropaga yuborilishga tayyorligini ko‘rsatadi, — deyiladi Rystad notasida.
Muntazam protsedura
Portovayadagi LNG inshooti shu yil oxirida ochilishi kerak. Gaz yoqish esa ko‘pincha yangi zavodlarning muntazam xavfsizlik sinovlari doirasida sodir bo‘ladi, — dedi Rystad.
Uning qo‘shimcha qilishicha, uzluksiz yonish davrining ehtimoliy davomiyligi bu faqatgina nimanidir tushuntirish uchun juda ekstremaldir.
Rystad kompaniyasining gaz va LNG bo‘yicha katta tahlilchisi Zongqiang Luo mintaqada aniqlangan issiqlik darajasiga tayanib, bunday yonish tarixda hech qachon bo‘lmaganini ta’kidlaydi.
Eurasia Group energetika, iqlim va resurslar bo‘yicha direktori Henning Gloystein Rossiya neft qazib olish jarayonida qo‘shimcha mahsulot sifatida hosil bo‘lgan gazni yoqib yuborayotganini aytdi.
Odatiy vaqtlarda bu gazning katta qismi quvur tarmog‘i orqali Yevropaga sotilgan bo‘lar edi. Rossiya Yevropaga yetkazib berishni keskin qisqartirgani sababli, gaz dastlab Rossiyaning ichki omboriga kirgan. Hozir ular to‘lgan bo‘lishi mumkin, shuning uchun Gazning boradigan joyi yo‘q, shuning uchun uni yoqishyapti, — dedi u.
Operatsion muammolar
Rossiya bir qator muammolarga duch kelishi mumkin.
Energetika kompaniyalariga gazni yoqish bo‘yicha maslahat beruvchi Capterio kompaniyasining bosh direktori Mark Devisning aytishicha, bu amaliyot Rossiya bo‘ylab odatiy holdir.
Menimcha, bu “Gazprom”ning aziyat chekayotgan operatsion muammosi. Masalan, undagi uskunalardan biri ishdan chiqqan bo‘lishi mumkin, — dedi u.
Ammo yoqib yuborilayotgan gazning joylashuvi savollar tug‘diradi. Gazprom, ehtimol, Yamal gaz konidan Portovaya zavodiga gazni katta masofa bo‘ylab olib o‘tgan bo‘lishi mumkin, bu orqali uni manbaga yaqinroq yoqish mumkin.
Biroq Yamal konidan gazni siqish va Boltiq dengiziga tashish xarajatlari ham “Gazprom” uchun keraksiz yo‘qotishlarni keltirib chiqaradi.
Rystad’ga ko‘ra, Rossiyaning kengaygan gaz infratuzilmasini boshqarish murakkab, shuning uchun gazni yoqish uchun joy tanlash operatorlar o‘rtasidagi muvofiqlashtirishning yomonligi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Bu Yevropaga xabarmi?
Rossiya bu orqali Yevropaga xabar yuborayotgan bo‘lishi mumkin.
Rossiya siyosiy fikr yuritib, “mana, bizda gaz bor va uni yoqib yuboryapmiz, siz uni bozorga chiqishini qiyinlashtirishni tanlagansiz” demoqchi bo‘lishi mumkin, — dedi Devis.
Ukrainada urush boshlanganidan beri Rossiya va Yevropa o‘rtasida energetika bo‘yicha kelishmovchiliklar mavjud.
So‘nggi oylarda “Gazprom” G‘arb bilan yetishmayotgan turbina bo‘yicha muammo tufayli “Shimoliy oqim 1” orqali oqimlarni to‘xtatdi.
Shuningdek, u “do‘stona bo‘lmagan” davlatlar gaz uchun to‘lovni yevro yoki dollarda emas, rublda amalga oshirishini talab qilib, Yevropa Ittifoqining boshqa davlatlariga yetkazib berishni butunlay to‘xtatgan.
Ekologik ofat
Olov atmosferaga chiqaradigan CO2 dan tashqari, atrof-muhitga boshqa yo‘llar bilan ham zarar yetkazishi mumkin.
Devisning so‘zlariga ko‘ra, olov yoqilganda, ayniqsa, Arktika mintaqasi uchun halokatli bo‘lgan kuyish paydo bo‘lishi mumkin. Uning katta qismi Arktika muziga tushib, quyoshdan ko‘proq issiqlikni o‘zlashtiradi va muzning erishini tezlashtiradi.
Aniqki, alanga 100 foiz samaradorlik bilan ishlamayapti. Shuning uchun u o‘zidan CO2 dan 80 baravar kuchliroq bo‘lgan metanni ham chiqarmoqda, — dedi Devis.
Avvalroq “Shimoliy oqim” Yevropaning gaz inqirozida qanday muhim ahamiyatga egaligi ma’lum bo‘lgandi.
Izoh (0)