Россия Финляндия билан чегараси яқинида кунига тахминан 10 млн долларлик табиий газни ёқиб юбормоқда. Европада газ инқирози юзага келаётган бир вақтда, мамлакат нега бундай қилаётгани таҳлил қилинди.
Rystad Energy томонидан иссиқлик даражаси ва сунъий йўлдош маълумотлари таҳлилига кўра, давлат газ гиганти «Газпром» янги суюлтирилган газ (LNG) иншоотида кунига тахминан 4,34 млн куб метр газни ёқиб юбормоқда.
Бу йиллик ҳисобда 1,6 млрд куб метрга ёки Европа газ талабининг тахминан 0,5 фоизига тенг бўлиб, ўтган ҳафтадаги ЕИ спот газ нархидан келиб чиққан ҳолда кунига тахминан 10 млн долларга тенг.
«Газпром»нинг Портовая заводида олов ёқилиши экологик офат, чунки у орқали ҳар куни 9 минг тоннага яқин карбонат ангидрид гази чиқарилади, — дейилади Rystad баёнотида.
Бу бутун йил давомида 1 100 дан ортиқ ўртача Америка уйлари томонидан ишлаб чиқарилган эмиссия миқдорига тенг.
Завод Россия газини Европа Иттифоқига олиб борадиган асосий артериялардан бири бўлган «Шимолий оқим 1» қувурининг бошида жойлашган компрессор станциясига яқин жойлашган.
Россиянинг «Шимолий оқим» қувури:
Rystad’нинг таъкидлашича, Россия газни ёқиб юбормоқда, йўқса бу қувур орқали Европага экспорт қилинадиган бўларди. Бу одатда Европа газ импортининг учдан биридан кўпроғини ташкил қилади, лекин ЕИ учун оқим нормал даражадан атиги 20 фоизга қайтарилган.
Rystad маълумотларига кўра, Россиядан Европага газ экспорти 2021 йилнинг шу даврига нисбатан жорий йилда 77 фоизга камайган.
Халқаро энергетика агентлиги маълумотларига кўра, ўтган йили Европа Иттифоқи умумий газ импортининг 45 фоизи Россия ҳиссасига тўғри келган.
ЕИ олти ой аввал Украинада уруш бошлангандан бери Россия газидан воз кечишга уриниб келмоқда. У қишда энергия сарфламаслик учун сақлаш жойларини тўлдириш, талабини камайтириш ва муқобил энергия манбаларини таъминлаш учун курашмоқда.
Нима учун Россия ўзининг қимматбаҳо газининг бир қисмини тутунга айлантирмоқда?
Бу одатий операцияларнинг бир қисми ёки Европани огоҳлантириш учун қилинаётган ҳаракат ҳам бўлиши мумкин.
Ёнаётган аланга жуда юқорига кўтарилади, бу, эҳтимол, газ тайёр ва дўстона сиёсий алоқалар тикланса, Европага юборилишга тайёрлигини кўрсатади, — дейилади Rystad нотасида.
Мунтазам процедура
Портоваядаги LNG иншооти шу йил охирида очилиши керак. Газ ёқиш эса кўпинча янги заводларнинг мунтазам хавфсизлик синовлари доирасида содир бўлади, — деди Rystad.
Унинг қўшимча қилишича, узлуксиз ёниш даврининг эҳтимолий давомийлиги бу фақатгина ниманидир тушунтириш учун жуда экстремалдир.
Rystad компаниясининг газ ва LNG бўйича катта таҳлилчиси Zongqiang Luo минтақада аниқланган иссиқлик даражасига таяниб, бундай ёниш тарихда ҳеч қачон бўлмаганини таъкидлайди.
Eurasia Group энергетика, иқлим ва ресурслар бўйича директори Ҳеннинг Глойстеин Россия нефть қазиб олиш жараёнида қўшимча маҳсулот сифатида ҳосил бўлган газни ёқиб юбораётганини айтди.
Одатий вақтларда бу газнинг катта қисми қувур тармоғи орқали Европага сотилган бўлар эди. Россия Европага етказиб беришни кескин қисқартиргани сабабли, газ дастлаб Россиянинг ички омборига кирган. Ҳозир улар тўлган бўлиши мумкин, шунинг учун Газнинг борадиган жойи йўқ, шунинг учун уни ёқишяпти, — деди у.
Операцион муаммолар
Россия бир қатор муаммоларга дуч келиши мумкин.
Энергетика компанияларига газни ёқиш бўйича маслаҳат берувчи Cаптерио компаниясининг бош директори Марк Дэвиснинг айтишича, бу амалиёт Россия бўйлаб одатий ҳолдир.
Менимча, бу «Газпром»нинг азият чекаётган операцион муаммоси. Масалан, ундаги ускуналардан бири ишдан чиққан бўлиши мумкин, — деди у.
Аммо ёқиб юборилаётган газнинг жойлашуви саволлар туғдиради. Газпром, эҳтимол, Ямал газ конидан Портовая заводига газни катта масофа бўйлаб олиб ўтган бўлиши мумкин, бу орқали уни манбага яқинроқ ёқиш мумкин.
Бироқ Ямал конидан газни сиқиш ва Болтиқ денгизига ташиш харажатлари ҳам «Газпром» учун кераксиз йўқотишларни келтириб чиқаради.
Rystad’га кўра, Россиянинг кенгайган газ инфратузилмасини бошқариш мураккаб, шунинг учун газни ёқиш учун жой танлаш операторлар ўртасидаги мувофиқлаштиришнинг ёмонлиги билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Бу Европага хабарми?
Россия бу орқали Европага хабар юбораётган бўлиши мумкин.
Россия сиёсий фикр юритиб, «мана, бизда газ бор ва уни ёқиб юборяпмиз, сиз уни бозорга чиқишини қийинлаштиришни танлагансиз» демоқчи бўлиши мумкин, — деди Дэвис.
Украинада уруш бошланганидан бери Россия ва Европа ўртасида энергетика бўйича келишмовчиликлар мавжуд.
Сўнгги ойларда «Газпром» Ғарб билан етишмаётган турбина бўйича муаммо туфайли «Шимолий оқим 1» орқали оқимларни тўхтатди.
Шунингдек, у «дўстона бўлмаган» давлатлар газ учун тўловни евро ёки долларда эмас, рублда амалга оширишини талаб қилиб, Европа Иттифоқининг бошқа давлатларига етказиб беришни бутунлай тўхтатган.
Экологик офат
Олов атмосферага чиқарадиган CO2 дан ташқари, атроф-муҳитга бошқа йўллар билан ҳам зарар етказиши мумкин.
Дэвиснинг сўзларига кўра, олов ёқилганда, айниқса, Арктика минтақаси учун ҳалокатли бўлган куйиш пайдо бўлиши мумкин. Унинг катта қисми Арктика музига тушиб, қуёшдан кўпроқ иссиқликни ўзлаштиради ва музнинг эришини тезлаштиради.
Аниқки, аланга 100 фоиз самарадорлик билан ишламаяпти. Шунинг учун у ўзидан CO2 дан 80 баравар кучлироқ бўлган метанни ҳам чиқармоқда, — деди Дэвис.
Аввалроқ «Шимолий оқим» Европанинг газ инқирозида қандай муҳим аҳамиятга эгалиги маълум бўлганди.
Изоҳ (0)