“Moskva urushni qo‘llab-quvvatlash yoki o‘z xalqi haqida g‘amxo‘rlik qilishni tanlashi kerak” — Yevropa komissiyasi vitse-prezidenti Jozep Borrel

Yevropa Ittifoqining tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha Oliy vakili va Yevropa komissiyasi vitse-prezidenti Jozep Borrel Rossiya va Ukraina mojarosi haqida rasmiy bayonot bilan chiqdi.

Quyida bayonotni to‘lig‘icha keltiramiz.

“Rossiyaga qarshi sanksiyalar foydalimi? Ha, ular Vladimir Putin va uning sheriklariga qattiq zarba bermoqda va, vaqti kelib, ularni Rossiya iqtisodiyotiga ta’siri kuchayadi.

Modomiki, Ukrainaga bostirib kirib Rossiya ataylab xalqaro huquq normalarini buzgani uchun YeI Moskvaga qarshi sanksiyalarning oltita to‘plamini qabul qildi. Hozirgi vaqtda bizning choralarimiz deyarli 1200 nafar jismoniy va 98 nafar yuridik shaxslarga, hamda Rossiya iqtisodiyotining sezilarli miqdordagi sektoriga yo‘naltirilgan. Bu sanksiyalar G7 a’zolari bilan kelishilgan. Ularning samarasi qirqdan oshiq boshqa davlatlar (shu jumladan, an’anaviy betaraf bo‘lgan mamlakatlar) ularni qabul qilganligi yoki muqobil choralar qabul qilgani hisobiga o‘sdi.

2022-yil oxiriga kelib biz Rossiya nefti importini 90 foizga qisqartiramiz va biz keskinlik bilan gaz importini qisqartirmoqdamiz. Ushbu qarorlar uzoq vaqt Vladimir Putinning tajovuzkorligi qarshisida siyosiy tanlovimizga to‘siq bo‘lib kelgan qaramlikdan bosqichma-bosqich bizni xalos qiladi. Ehtimol, u Yevropa energetikaga qaramlik tufayli sanksiyalarni qo‘llay olmaydi deb o‘ylagandir. Bu mazkur nizo davridagi Rossiya rejimining ko‘plab yanglishishlaridan eng arzimasidir. Albatta, Rossiya energetikasidan tezlik bilan uzoqlashmoq YeI mamlakatlari va iqtisodiyotning ba’zi sektorlari uchun jiddiy qiyinchiliklarni ham yaratadi. Ammo bu demokratiyamiz va xalqaro huquqni himoyasi uchun to‘lanadigan baho va biz to‘liq birdamlik sharoitlarida kerakli qadamlarni qo‘yamiz.

Kimdir haqiqatan ham sanksiyalar Rossiya iqtisodiyotiga ta’sir qila oladimi, deb so‘rashi mumkin. Oddiy javob — ha. Garchi Rossiya ko‘plab xom ashyoni eksport qilsa-da, o‘zi ishlab chiqarmaydigan ko‘plab yuqori qo‘shimcha qiymatli mahsulotlarni import qilishdan boshqa chorasi yo‘q. Barcha ilg‘or texnologiyalar bo‘yicha u Yevropaga 45 foiz va AQShga 21 foizga qaram, taqqoslash uchun Xitoy bilan bu ko‘rsatkich bor yo‘g‘i 11 foizni tashkil etadi.

Ukrainada urush kesimida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lgan harbiy sohada “Iskander” yoki KN-101V kabi yuqori aniqlikdagi raketalarni ishlab chiqarishda sanksiyalar Rossiyaning imkoniyatlarini cheklab qo‘yadi. Deyarli barcha avto ishlab chiqaruvchilar ham Rossiyadan ketishga qaror qildilar va hozirda Rossiyalik ishlab chiqaruvchilar chiqarayotgan kam sonli avtomobillar xavfsizlik yostiqchasi va avtomat uzatmalar qutisisiz sotiladi.

Neft tarmog‘i nafaqat xorijiy operatorlarning ketishidan, balki ufqiy burg‘ilash kabi ilg‘or texnologiyalardan foydalanish murakkabligidan aziyat chekmoqda. Rossiya sanoatining yangi quduqlarni ishga tushirishdagi imkoniyatlari, ehtimol, cheklanadi. Nihoyat, Rossiya o‘zini havo qatnovlariga ko‘mak berish uchun bir qism samolyotlarini foydalanishdan chetlatish orqali boshqalarini ucha olishiga zarur bo‘lgan ehtiyot qismlarni tiklashiga to‘g‘ri keladi. Bunga, shuningdek, moliya bozorlaridan foydalanishni yo‘qotilishi, yirik global tadqiqot tarmoqlaridan uzib qo‘yilish va ommaviy tarzda “aqllarning chiqib ketishi” ham qo‘shilmoqda.

Rossiya iqtisodiyoti uchun Xitoy taklif etayotgan muqobillikka kelsak, haqiqatdan u cheklanganicha qolmoqda, ayniqsa yuqori texnologiyali mahsulotlar borasida. Bugungi kunda turli mamlakatlarga eksportga juda ham bog‘lanib qolgan Xitoy hukumati G‘arb sanksiyalarini chetlab o‘tishda Rossiyaga yordam bermayapti. Xitoyning Rossiyaga eksporti G‘arb davlatlari darajasigacha qisqardi.

Mana shunday sezilarli va o‘sib borayotgan oqibatlar Vladimir Putinning strategik niyatlarini o‘zgarishiga olib keladimi? Aftidan, yaqin orada emas: uning harakatlari, avvalambor, iqtisodiy mantiqqa tayanmagan. Ammo, uni yo sariq yog‘ yoki qurolni tanlashga majbur qilib, sanksiyalar borgan sari tortishib borayotgan iskanjaga solib qo‘ymoqda.

Rossiya va Ukraina bug‘doyiga va o‘g‘itlariga qaram bo‘lgan uchinchi mamlakatlar, ayniqsa Afrikadagi davlatlarga, bu sanksiyalarni ta’siriga kelsak, oziq-ovqat inqirozi sharoitida mas’uliyat aniqdir.

Bizning sanksiyalar Rossiya bug‘doyi va o‘g‘itlari eksportiga umuman qarshi yo‘naltirilmagan, bu holatda esa, Qora dengizni qurshovi va Rossiya tajovuzi tufayli yuzaga kelgan vayronagarchiliklar sababli Ukraina o‘z bug‘doyini eksport qila olmayapti.

Agarda bizning sanksiyalarimiz haqidagi mana shunday savollar paydo bo‘ladigan bo‘lsa, biz ularni yechimi uchun tegishli mexanizmlarni yaratishga tayyormiz. Men bu haqda Afrikalik hamkasblarimga xabar qildim va sanksiyalarimiz haqidagi Rossiya hukumati yolg‘oniga ishonib qolmasliklarini iltimos qildim.

Jahon energetika va oziq-ovqat bozorlarida yuzaga kelgan qiyinchiliklarga aniq javob — bu urushni to‘xtatish. Rossiyaning diktantini qabul qilib bunga erishib bo‘lmaydi, bunga faqat Rossiyani Ukrainadan chiqib ketishi bilangina erishish mumkin. Davlatlarning hududiy yaxlitligini hurmat qilish va kuch ishlatmaslik G‘arb yoki Yevropa tamoyillari emas. Ular butun xalqaro huquqning asosida yotibdi, Rossiya esa uni oyoqosti qilmoqda. Bunday buzg‘unchilikni qabul qilish global ko‘lamda jungli qonuniga eshiklarni ochilishini anglatar edi.

Bir necha yil oldingi bizning anchagina soddadil qarashlarimizga qaramay, iqtisodiy o‘zaro bog‘liqlik xalqaro aloqalarni avtomatik tarzda xotirjamlikni anglatmaydi.

Mana shuning uchun ham Yevropaga davlat sifatida qarash imperativ hisoblanadi, buni men o‘z vakolatimni boshlanishidayoq ko‘rsatgan edim.

Ukrainaga bostirib kirish bilan to‘qnash kelingach, biz niyatlardan harakatlarga o‘tishni boshladik, kimdir bizga g‘alamislik qilsa Yevropa javob bera olishini namoyon qildik. Hamonki biz Rossiya bilan urushishni istamas ekanmiz, bu javob asosida iqtisodiy sanksiyalar turibdi. Ular o‘z ta’sirini ko‘rsata boshladi va yaqin oylar mobaynida yana kattaroq ta’sir qiladi”, – deydi Jozep Borrel o‘z bayonotida.