• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.48
    • RUB159.75
    • EUR14871.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +31°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    G‘alla tanqisligi sabab butun dunyo ochlik xavfi ostida — The Economist

    Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi urush oqibatida butun dunyoda g‘alla tanqisligi muammosi keng tarqalmoqda. The Economist nashri millionlab odamlarga xavf solayotgan bu muammoning sabablarini tahlil qildi. 

    Foto: The Economist

    Foto: The Economist

    13-may kuni Hindiston hukumati bug‘doy eksportiga taqiq qo‘ydi. Shunday bo‘lsa-da ayrim bug‘doyga muhtoj mamlakatlar bu taqiqdan istisno qilindi. 15-may kuni Misr bilan 500 ming tonnalik kelishuv imzolandi. 

    Hozirda 26 ta davlat oziq-ovqat eksportiga qattiq cheklovlar kiritmoqda. Aksariyat hollarda ular to‘g‘ridan to‘g‘ri taqiqlarni yo‘lga qo‘ygan. 

    Butun dunyoni oziqlantirish kerak va odamlar buni savdo orqali amalga oshiradi. Ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, dunyo aholisining beshdan to‘rt qismi oziq-ovqat mahsulotlarini sof import qiluvchi mamlakatlarda yashaydi. 

    Dunyo kaloriyalarining 20 foiz​​dan ortig‘i va donning esa18 foizdan ortig‘i omochdan plastinkagacha bo‘lgan yo‘lda kamida bitta chegarani kesib o‘tadi.

    Birlashgan Millatlar Tashkilotining Jahon oziq-ovqat dasturi (WFP) ma’lumotlariga ko‘ra, oziq-ovqatga ega bo‘lgan odamlarning hayoti yoki tirikchiligi bevosita xavf ostida bo‘lgan odamlar soni so‘nggi besh yil ichida 108 mlndan 193 mlnga ko‘tarilgan. 

    Pandemiya davrida aholi daromadlari kamaydi va qishloq xo‘jaligi ishlari ham, ta’minot zanjirlari ham buzildi. Pandemiya ta’siri yo‘qolganligi sababli energiya va yuk tashish narxlarining ko‘tarilishi biroz ko‘proq bo‘ldi.

    Foto: The Economist

    Foto: The Economist

    Vaziyat Xitoyda cho‘chqa grippi va eksport qiluvchi mamlakatlardagi bir qator yomon hosil tufayli yomonlashdi. Ularning ba’zilari 2020-yilning o‘rtalarida boshlangan La Nina sharoiti bilan bog‘liq. 

    Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi urush esa global don zaxiralarining ko‘pligiga qaramay ularni xavf ostiga qo‘ydi. 2021-yilda Rossiya va Ukraina bug‘doyning birinchi va beshinchi yirik eksportchilari bo‘lib, mos ravishda 39 mln tonna va 17 mln tonna bug‘doy yetkazib berishdi — jahon bozorining 28 foizi. 

    Ular, shuningdek, makkajo‘xori va arpa kabi hayvonlarni boqish uchun ishlatiladigan ko‘plab don yetishtiradi va kungaboqar urug‘ining birinchi (Ukraina) va ikkinchi (Rossiya) ishlab chiqaruvchilari hisoblanadi. 

    Shunga ko‘ra bu ikki mamlakat o‘simlik moyi bozorining 11,5 foiziga ega. Umuman olganda, ular butun dunyo bo‘ylab sotiladigan kaloriyalarning deyarli sakkizdan bir qismini ta’minlaydi.

    Urush tufayli Ukraina oziq-ovqat eksporti zudlik bilan to‘xtatildi; Sanksiyalarning bilvosita ta’siri Rossiyaning eksportini ham to‘sib qo‘ydi. Don narxi ko‘tarildi. 

    16-may kuni, Hindiston o‘z cheklovlarini kiritgandan so‘ng birinchi savdo kunida, Chikagodagi bug‘doy narxi global ko‘rsatkichi 6 foizga oshdi; 18-mayda ular Rossiya bosqinini boshlagan paytdagidan 39 foizga yuqori edi.

    Amerika Qishloq xo‘jaligi departamenti (USDA) hisob-kitoblariga ko‘ra, urush va yomon ob-havo global bug‘doy ishlab chiqarish to‘rt yil ichida birinchi marta pasayishini anglatadi. 

    Eng yomoni, bug‘doy dunyo miqyosida sotilmaydi. Xaridorlar ko‘pincha eksportchilar bilan uzoq muddatli ikki tomonlama munosabatlarga ega va o‘rnatilgan savdo kanallari yetkazib beruvchilarni almashtirishni qiyinlashtiradi. 

    Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) ma’lumotlariga ko‘ra, 50 ga yaqin davlatda bug‘doy importining 30 foizdan ortig‘i Rossiya yoki Ukrainaga bog‘liq; ularning 26 tasida bu ko‘rsatkich 50 foizdan ortiqni tashkil etadi.

    Ko‘p miqdorda Qora dengiz bug‘doyini import qiluvchi Sharqiy Osiyo davlatlari, masalan, Indoneziya guruchga osongina o‘tishlari mumkin. Ko‘pgina boshqa yirik importchilar uchun bug‘doyni kesish diyetada keskin o‘zgarishlarni talab qiladi. 

    Fors ko‘rfazi va Shimoliy Afrikadagi ko‘plab mamlakatlar amerikaliklarga qaraganda bir kishi boshiga kamida ikki baravar ko‘p non iste’mol qiladi. 

    Rossiya va Ukrainadan don import qiladigan ayrim Yevropa davlatlari import o‘rnini qoplovchi muqobil variantlar qidirishni boshlab yuborgan. 

    WFP bug‘doy inqirozi 47 milliondan ko‘proq odamni o‘tkir oziq-ovqat xavfiga olib kelishi mumkinligini aytadi.

    Urush fermerlarga birinchi navbatda oziq-ovqat yetishtirishlari kerak bo‘lgan narsalarga ta’sir qildi. Fermalar yoqilg‘i bilan ishlaydi. Rossiya dunyodagi eng yirik tabiiy gaz eksportchisi va ikkinchi yirik neft eksportchisi hisoblanadi. Urush tufayli yoqilg‘i narxlari ham osha boshladi. 

    Bundan tashqari fermalarga o‘g‘itlar ham juda zarur bo‘ladi. Rossiya esa sanoat o‘g‘itlarining uchta asosiy turidan barchasi bo‘yicha bozorda oldi qatorlarda turadi. 

    Dehqonlar uchun urushga bevosita aloqasi bo‘lmagan yana bir muammo bor. Ular mo‘tadil ob-havoga muhtoj. Ammo iqlimning keskin o‘zgarishi ortidan keladigan muammolarning ko‘lami tobora ortib bormoqda. Britaniyaning Met Office tahlillariga ko‘ra, global isish bu yil yanada ko‘proq hududlarni egallaydi. 

    O‘tgan yili xitoylik dehqonlar to‘fon sababli kuzgi bug‘doy ekinlarini kechiktirishga majbur bo‘lgan edi. Hindistonda esa issiqlik oqibatida ekinlar nobud bo‘lmoqda.

    Ukrainaning kuzgi bug‘doyi iyun oyida hosilga tayyor bo‘ladi. Mutaxassislarning ma’lumotlariga ko‘ra, bu yilgi hosil kutilganidan 20-30 foizga kam bo‘ladi. Urush oqibatida kuzgi dalalarning bir qismi vayron bo‘lgan yoki suv ta’minotidan uzilgan.

    Ukraina agarda eksportni qayta yo‘lga qo‘ymasa millionlab tonna bug‘doy chirishi mumkin.

    Foto: The Economist

    Foto: The Economist

    Xalqaro sanksiyalar sababli Rossiyaning to‘g‘ridan to‘g‘ri oziq-ovqat eksporti birmuncha qiyinlashdi. Biroq bu muammo hal qilinishi uchun sanksiyalar o‘zgarishi mumkin. 

    Eksport bir necha million tonnaga qisqargan bo‘lsa-da, urush boshlanganidan beri Rossiya asosiy xaridorlar bo‘lgan Misr, Eron, Suriya va Turkiyaga kutganidan ko‘proq don sotishga muvaffaq bo‘ldi. 

    Dunyoning qolgan qismi ham kamchilikni to‘ldirish uchun tayyor emas. Xitoy o‘tgan yilgi suv toshqinlari uning kuzgi bug‘doy hosili tarixdagi eng yomon darajaga olib kelgan bo‘lishi mumkinligi haqida ogohlantirdi. 

    Amerika g‘allasining katta qismi 2012-13-yillarda ko‘rgan qurg‘oqchilikni boshdan kechirmoqda. Amerikaning qurigan tekisliklarida o‘sadigan bug‘doyning, taxminan, 40 foizi juda yomon holatda deb hisoblangan. 

    12-may kuni USDA mamlakatda tekisliklarda yetishtiriladigan asosiy turdagi qattiq qizil kuzgi bug‘doy yetishtirish 2021-yilga nisbatan 21 foizga qisqarishini bashorat qildi. 

    Aksiga olib Yevropada ham bug‘doy eng zaif bo‘lgan mavsumda juda kam yomg‘ir yog‘moqda. Shu sababdan bug‘doy hosili bu yil ancha qisqa bo‘lishi deyarli aniq. 

    Eksport qiluvchi mamlakatlarda hali ham farqning bir qismini to‘ldirishi mumkin bo‘lgan zaxiralar mavjud. 

    Hayvonlar tomonidan iste’mol qilinadigan oziq-ovqat miqdori yanada katta xavf ostida qolgan. O‘tgan yili Xitoy o‘zining ulkan cho‘chqa podasini boqish uchun rekord darajadagi 28 mln tonna makkajo‘xori import qildi. Bu Ukraina odatda bir yilda eksport qiladigan hajmidan ham ko‘proq. 

    Yevropa Ittifoqida yetishtirilgan bug‘doyning taxminan 40 foizi sigirlar tomonidan iste’mol qilinadi. Amerikadagi makkajo‘xorining uchdan bir qismini qoramol yeb yuboradi. 

    Agar bunday ozuqa miqdori kamaytirilsa yoki o‘t, makkajo‘xori poyalari va silos kabi o‘rnini bosuvchi vositalardan foydalanilsa, uning energiya miqdori kamayadi — hayvonlar kamroq yoki sekinroq o‘sadi. 

    Bu yakuniy mahsulot narxini oshiradi. 2007-2008 yillardagi oziq-ovqat narxlari inqirozida hayvonlarning ozuqasiga kiritilgan o‘zgarishlar va ishlab chiqarishning qisqarishi go‘sht va sut narxlarining keskin oshishiga olib kelgan edi.

    Hech bir davlat bu inqiroz ta’siridan himoyalanmagan. Afsuski, odamlar hatto eng boy iqtisodlarda ham och qolishadi. Eng yomon zarar ko‘rgan mamlakatlar kambag‘allardir, chunki kambag‘al odamlar o‘z daromadlarining ko‘proq qismini oziq-ovqatga sarflashadi. 

    Rivojlanayotgan bozorlarning ko‘pchiligida oziq-ovqat uy xo‘jaliklari budjetining to‘rtdan bir qismini tashkil qiladi. Rivojlangan iqtisodiyotlarda esa bu ko‘rsatkich beshdan biridan kamroq.

    24.05.2022, 20:43   Izoh (0)   15978
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Shoygu Ukrainaga hujum ataydan sekin olib borilayotganini aytdi

    24.05.2022, 20:19

    Dunyodagi eng boy 50 kishi yarim trillion dollardan ko‘proq mablag‘ yo‘qotdi

    24.05.2022, 19:57

    Sanksiyalar rossiyaliklarni “knopkali” telefonlarga qaytishga majbur qilmoqda

    24.05.2022, 19:34

    Turkmanistonda Gurbanguli Berdimuhamedovning otiga haykal qo‘yiladi

    24.05.2022, 19:28

    AQSH prezidenti Ukrainadagi vaziyatni global muammo deb atadi

    24.05.2022, 19:15

    Fotoreportaj: Iroq va Kuvayt qum bo‘roni ostida qoldi

    24.05.2022, 19:03
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    “O‘zbekinvest” sug‘urta kompaniyasi 2025-yilning I yarim yilligi yakunlarini eʼlon qildi


    “Biznesni rivojlantirish banki” BMT Taraqqiyot Dasturi bilan hamkorlik qiladi


    “Euromoney” talqinida “O‘zsanoatqurilishbank” O‘zbekistonning eng yaxshi banki deb e’tirof etildi


    Kia Sonet va ADM Global: O‘zbekiston avtomobil klasterini mahalliylashtirilishiga qariyb 260 mln AQSH dollari miqdorida sarmoya


    Mobiuz — 8 milliondan ortiq abonentlar tanlovi 


    Navoiy innovatsiyalar universiteti 2 milliard so‘mlik grant dasturini e’lon qildi 


    OKMKda yangi sulfat kislota sexi qurilmoqda


    “Biznesni rivojlantirish banki” 2025 yilda 138 mingdan ortiq fuqaro bandligini ta’minladi


    O‘zbekistonda tibbiy sug‘urta nima uchun zarur: shifokor qarashi va Neo Insurance tajribasi


    Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi magistratura dasturlariga qabul jarayonlari davom etayotganini ma’lum qiladi


    Sug‘urta sohasidagi uzoq kutilgan islohotlar: manfaatlar qonun himoyasida 


    Mirzo Ulug‘bek tumanida joylashgan yirik ko‘chmas mulk auksionga qo‘yildi


    Vaqt sinovidan o‘tgan tarmoq: 33-yillik faoliyat, 12 million foydalanuvchi tanlovi va mobil aloqaning yangi arxitekturasi


    Visa Kapitalbank bilan Xitoyga: WeChat Pay va Alipay orqali naqd pulsiz to‘lovlar – erkin, oson va xavfsiz


    Yandex Music’da jazirama kayfiyat uchun maxsus “Chilla” bo‘limi paydo bo‘ldi

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    Andijoncha hotamtoylik: “Dunyo sadolari”ga sarflanayotgan milliardlar va shubhali shartnomalar

    24 iyul, 21:25

    “Rossiya allaqachon katta og‘alik maqomini yo‘qotib bo‘ldi”. Ukraina urushi postsovet hududida nimalarni o‘zgartirdi?

    24 iyul, 15:15

    Nildan Frot daryosigacha: maxfiylikdan tobora reallikka aylanib borayotgan “Katta Isroil” konsepsiyasi

    22 iyul, 12:22

    KGB soxtalashtirgan jinoyat – SSSR parchalanishi arafasida o‘lim jazosi berilgan qariya kim edi?

    21 iyul, 21:06
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Eronda sud binosiga hujum: 9 kishi halok bo‘ldi

    Dunyo | 26 iyul, 21:34

    Abbosbek Fayzullayev “Bashakshehir”da qancha maosh olishi ma’lum bo‘ldi — manba

    Sport | 26 iyul, 21:32

    Xotirjam hayot sari: Gollivudni tark etgan mashhurlar qayerda yashaydi?

    Kino | 26 iyul, 20:45

    Andijondagi Janubiy Farg‘ona kanal zaharli ko‘pikka to‘lgani haqida xabarlar tarqaldi (video)

    O‘zbekiston | 26 iyul, 20:37

    Turkiya 2 ming km masofaga uchadigan raketa dasturi ustida ishlayapti

    Dunyo | 26 iyul, 20:29

    “Manchester Siti” qimorga pul tikishda ayblangan futbolchiga qiziqish bildirmoqda

    Sport | 26 iyul, 20:13
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.