Miya sovuqni yaxshi ko‘radi, bel esa issiqni. Garchi bu xalq maqoli bo‘lsa-da, tibbiy ahamiyatga ega. Bu haqda neyropsixolog olim Zarifboy Ibodullayev “Daryo”ga maʼlum qildi.
Olimning tushuntirishicha, issiq kunlarda inson iloji boricha soya-salqinda yurishi va suyuqlik ko‘p ichishi lozim.
Buni ko‘pchiligimiz bilamiz, lekin aksar hollarda beeʼtibor qoldiramiz. Agar inson kuniga qonni suyultiruvchi bir dona tabletka ichsa-yu, belgilangan meʼyordagi suvni ichmasa, uning foydasi bo‘lmaydi. Boisi kun davomida ichilgan 2 litr suv bitta qon suyultiruvchi tabletka kuchini beradi.
Issiq kunlari ochiq havoda boshyalang yurmaslik kerak. Chunki issiq miyaga urganida miyada qon quyuqlashadi. Bosh qancha himoyalangan bo‘lsa, u yerda mikroklimit yaratiladi. Chakka sohasida arterial qon tomirlari va mayda kapillyarlarda qon quyuqlashishi kamayadi, dedi Zarifboy Ibodullayev.
Uning taʼkidlashicha, issiq kunlarda quyidagi jihatlarga alohida eʼtibor berish zarar:
- Soya-salqinda yurish;
- Suyuqlik ko‘p ichish;
- Meva va sabzavotlarni ko‘proq isteʼmol qilish;
- Xamir ovqatlardan tiyilish.
FVV tavsiyasi
Quyosh urishi ochiq havoda to‘g‘ri tushadigan quyosh nurlari ostida sodir bo‘ladi, lekin issiq ta’sir qilgandan so‘ng 6-8 soat o‘tib ham boshlanishi mumkin. Jumladan:
- Iloji boricha soat 10:00 dan 17:00 gacha tik tushadigan quyosh nurlari ostida bo‘lmaslik;
- Tabiiy matolardan (paxta, kanop) tayyorlangan kiyim kiyish;
- Yengil, yorqin rangli bosh kiyim kiyish, ko‘zga quyoshdan himoyalovchi ko‘zoynak taqish;
- Suv ichish rejimiga amal qilish. Tartibsiz ko‘p miqdorda suv ichish chanqoqni yaxshi bosmaydi, lekin yurakni zo‘riqtiradi. Yaxshisi, achchiqroq damlangan choy, kvas, har xil sharbatlar, mineral suv ichish lozim;
- Quyoshdan himoya qiluvchi kremlardan foydalanish;
- Quyoshda bo‘lib qaytgandan so‘ng, dush qabul qilish yoki ho‘l sochiq bilan artinish;
- Och qoringa yoki ovqat yegandan so‘ng darhol quyosh ostida bo‘lmaslik.
Quyosh yoki issiq urganda birinchi tibbiy yordam
Birinchi tibbiy yordamni to‘g‘ri ko‘rsatish inson hayotini saqlab qolishi mumkin. Asosiysi, kishi o‘zini yo‘qotmasdan, hammasini to‘g‘ri va tez bajarish zarur. Avvalo, bemorni salqin joyga o‘tkazish, chalqancha yotqizish, boshini salgina ko‘tarib qo‘yish, kiyimlarini yechish, butunlay tinch muhit yaratish va toza havo kelishini ta’minlash lozim.
Agar bemor hushida bo‘lsa, achchiq choy yoki sovuq suv ichirish, (yaxshisi, 0,5 litr suvga 0,5 choy qoshiqda tuz qo‘shish) kerak. Shuningdek, boshini sovuq suv bilan ho‘llash yoki boshiga nam sochiq qo‘yish maqsadga muvofiq.
Shu bilan birga, og‘ir holatlarda bemorni ho‘llangan choyshab bilan o‘rab qo‘yish yoki ustidan sovuq suv quyib turish mumkin, lekin ehtiyot bo‘lish kerak (tana harorati 30 gradusdan tushib ketmasligi kerak). Agar iloji bo‘lsa, qon tomirlari ko‘p bo‘lgan qo‘ltiq osti, chov va tizza orqasiga muz yoki sovuq suv to‘ldirilgan baklajka qo‘yish lozim.
Quyosh yoki issiq urgan bemorlarni yaqin o‘rtadagi davolash muassasasiga olib borish zarur. Og‘ir hollarda esa zudlik bilan tez yordam brigadasini chaqirish kerak.
Izoh (0)