O‘zbekistonda 27-iyun kuni kutilayotgan bioiqlimiy sharoit prognozi maʼlum qilindi. Unga ko‘ra, bir qancha hududlar aholisi issiqlik stresslarini qabul qilishi kutilmoqda.
Iqlimshunos Erkin Abdulahatov Gidrometeorologiya ilmiy-tadqiqot instituti tahliliga tayanib, O‘zbekistonda 27-iyun kuni soat 16:00 da kutilayotgan bioiqlimiy sharoit prognozini eʼlon qildi. Iqlimshunosning yozishicha, yaxlit shaklga ega past bosimli atmosfera sohasi issiqlik to‘lqinini (ehtimoliy termik depressiya jarayoni) keltirib chiqarmoqda.
Ishonchli iqlim modellarining havo hamda shudring nuqtasi harorati (hisob-kitoblar asosida nisbiy namlik kelib chiquvchi ob-havo parametri) prognoz maʼlumotlaridan foydalanib, prognoz kartasi tuzildi. Kartada keltirilishicha, ehtimoliy termal tushkunlik (termik depressiya) jarayonida 27-iyun soat 16:00 da Sirdaryo viloyati, Toshkent viloyati janubi, Jizzax va Surxondaryo viloyatlari asosiy qismi, vodiy viloyati markazi, Qo‘qon shahri atrofi hamda Xorazm viloyatining Tuyamo‘yin suv ombori atrofidagilar yuqori issiqlik (6-zona) stresslarini (qizil rangli hududlar) qabul qiladi. Bu sharoitda kishilar ochiq oftob ostida harakatlanishi tavsiya etilmaydi. Ertaga respublikaning katta qismida “issiq” (to‘q sariq) bioqlimiy sharoitlar (5-zona) kuzatilib, bu kabi hududlardagi aholi ochiq oftob tig‘i ostida bosh kiyim, oq va sariq rangli matolardagi kiyimlarni kiyishlari, ko‘p suv isteʼmol qilishlari tavsiya etiladi, deb yozadi iqlimshunos.
“O‘zgidromet”ning kelayotgan bir sutka uchun taqdim etgan prognozlarida ham janubiy viloyatlarda havo harorati +44 daraja, poytaxtda +41 daraja, Toshkent, Samarqand, Jizzax, Sirdaryo viloyatlarida +42 daraja hamda Farg‘ona vodiysida ham +41 darajagacha yetishi maʼlum qilingan.
Erkin Abdulahatovning yozishicha, oq va sariq rangli paxtali kiyimlar quyosh nuri taʼsirini inson tanasiga eng kam taʼsir o‘tkazuvchi matolar hisoblanadi. Jazirama yoz oylari uchun eng maqbul rang oq va sariq rangli kiyimlardir. Qora, to‘q yashil va to‘q ko‘k rangli futbolkalarni yuqori faollikdagi quyosh tig‘i ostida kiyish tavsiya etilmaydi.
Maʼlumot uchun, termik depressiya (termal tushkunlik) yozgi sinoptik jarayon bo‘lib, Markaziy Osiyoning janubi-sharqida past bosimli hududning paydo bo‘lishi va quruq-jazirama issiq ob-havo bilan tavsiflanadi. Termal tushkunlik davrida Markaziy Osiyo tekislik hududlarida havo harorati 44–46 darajaga, baʼzi hollarda +48 darajagacha yetishi mumkin. Termik depressiyaning davomiyligi 2–3 sutkadan 5–7 sutkagacha, baʼzi yillarda esa 1,5–2 haftagacha davom etadi. So‘nggi paytlarda mazkur sinoptik jarayon kuzatilgan davrda mintaqa mamlakatlarida qishloq xo‘jaligi, iqtisodiyot tarmoqlari hamda energetik tizimda kuchli zo‘riqishlar kuzatilmoqda.
Dunyoda iqlim o‘zgarishi hududlarda o‘rtacha yillik havo haroratining yuqori ko‘tarilib borilishi bilan birga mavsumlarda qisqa muddatli issiqlik va sovuqlik stresslarini (anomaliyalar) keltirib chiqarmoqda. Natijada dunyo aholisi o‘rtasida issiqlik va sovuqlik stresslaridan taʼsirlanish orqali o‘limlar soni ham ortmoqda.
“-Ko‘pchilik faqat havo haroratining o‘zgarishigina inson salomatligiga to‘g‘ridan to‘g‘ri taʼsir etadi, degan noto‘g‘ri to‘xtamga keladi. Aslida tashqi muhitda havo harorati bilan bir qatorda bir nechta ob-havo parametrlari (havo nisbiy namligi, shamol tezligi, quyosh radiatsiyasi va boshqalar) insonning fiziologik holatiga taʼsir etib, undagi kundalik ish samaradorligini to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zgartiradi. Bunda inson fiziologiyasi yaʼni tanasiga taʼsir etuvchi tashqi muhit holatini yuqorida keltirib o‘tilgan juda ham ko‘plab ob-havo parametrlarini inobatga oluvchi biometeorologik indekslar yordamida aniqlangan bioiqlimiy sharoitlar orqali aniqlik kiritiladi, deya maʼlum qilgan Gidrometeorologiya ilmiy-tadqiqot instituti.
Qayd etilishicha, biometeorologiya amaliy meteorologiyaning ko‘p sonli sohalaridan biri hisoblanadi. Uning asosiy predmeti ob-havo sharoitlarining inson fiziologik holatiga taʼsirini o‘rganishdan iborat. O‘z navbatida biometeorologiyaning tarmog‘i hisoblangan bioiqlimshunoslik iqlimning inson organizmiga taʼsirini tadqiq etadi.
Avvalroq O‘zbekistonda joriy yilning iyul va avgust oyi boshlarida noodatiy (anomal) issiqlik davrlari kuzatilishi mumkinligi xabar qilingandi.
Izoh (0)