Sizning ruxsatingizsiz ishga joylashtirib qo‘yishsa nima qilish kerak? Mutaxassis tushuntirish berdi

Oxirgi vaqtlarda “Mening xabarim yo‘q, mehnat.uz tizimi orqali ishga kiritib qo‘yishibdi” degan eʼtirozlar ko‘payib qoldi. Qanday qilib bir insonni uning roziligisiz qaysidir ishga kiritib qo‘yish mumkin? U ishli bo‘lgan-u, ammo oylik yo‘q. Bu masala yuzasidan “Daryo” nashri avvalroq “Soxta ish o‘rinlari, sizdirilayotgan shaxsiy maʼlumotlar va yolg‘on hisobotlar: Bandlik vazirligi kimni aldamoqchi?”, nomli surishtiruv eʼlon qilgan edi. Afsuski, muammo haligacha o‘nglanganicha yo‘q.

Mehnat huquqi bo‘yicha mutaxassis Saidali Muxtoraliyev bunday holatda qanday yo‘l tutish zarurligi yuzasidan “Daryo”ga tushuntirish berdi.

 

Savol:

— Assalomu alaykum! Men qurilish tashkilotida muhandis bo‘lib ishlayman. Hozirgi kunda tashkilotlar reytingi oliy maʼlumotli hamda sertifikatlangan muhandislar tashkilotda mavjudligiga ham bog‘liq. Xuddi shu maqsadda meni o‘zim ishlaydigan tashkilotdan tashqari 3 ta qurilish tashkilotiga muhandis sifatida rasmiy my.mehnat.uz tizimidan ro‘yxatdan o‘tkazib qo‘yishgan (maʼlumotlarimni qayerdan qanday olishgan bilmayman). Men o‘sha 3 tashkilotni bilmayman hamda birinchi bor eshitib turibman. Ochiq maʼlumotlarda mavjud telefoni bilan ham bog‘lana olmayapman. Shu vaziyatda o‘sha tashkilotlardan meni chiqarib tashlashlari uchun nima qilishni, kimga murojaat qilishni maslahat bersangiz.

Javob:

— Bu holat hozirda mamlakat miqyosida kuzatilmoqda. Bu holatda sizning shaxsga doir maʼlumotlaringizni g‘ayriqonuniy ravishda qo‘lga kiritib olishgan va undan sizning roziligingizsiz foydalanishmoqda.

 

Mehnat kodeksining 175-moddasiga ko‘ra, xodimning shaxsga doir maʼlumotlari to‘g‘risidagi axborot maxfiy axborot toifasiga taalluqlidir.

Ushbu moddaga ko‘ra, shaxsga doir maʼlumotlar jumlasiga, xususan, xodim to‘g‘risidagi quyidagi maʼlumotlar kiradi:

1. familiyasi, ismi, otasining ismi, tug‘ilgan sanasi va joyi;
2. maʼlumoti (qachon va qaysi taʼlim tashkilotlarini tugatganligi, diplomlari raqamlari, diplom bo‘yicha tayyorgarlik yo‘nalishi yoki mutaxassisligi, malakasi);
3. pasportiga oid maʼlumotlar (seriyasi, raqami, kim tomonidan va qachon berilganligi) va identifikatsiya ID karta maʼlumotlari;
4. shaxsiy jamg‘arib boriladigan pensiya hisobvarag‘ining raqami va hokazo.

Yaʼni Mehnat kodeksining 124-moddasida nazarda tutilgan hamda ishga kirishda foydalaniladigan barcha maʼlumot xodimning shaxsga doir maʼlumoti jumlasiga kiradi.

Qarang, rozilik olmay sizni “qaysidir” tashkilotlarga sunʼiy ravishda “ishga joylashtirib” qo‘yishlari Konstitutsiyaning 42-moddasi talabini buzish hisoblanadi. Unda aytilishicha, har kim munosib mehnat qilish, kasb va faoliyat turini erkin tanlash, xavfsizlik va gigiyena talablariga javob beradigan qulay mehnat sharoitlarida ishlash, mehnati uchun hech qanday kamsitishlarsiz hamda mehnatga haq to‘lashning belgilangan eng kam miqdoridan kam bo‘lmagan tarzda adolatli haq olish, shuningdek ishsizlikdan qonunda belgilangan tartibda himoyalanish huquqiga ega.

Xuddi shu mazmundagi qoida, Mehnat kodeksining 5-moddasida yozilgan. Unga ko‘ra, mehnat erkinligi har kimning mehnat qilishga bo‘lgan o‘z qobiliyatlarini tasarruf etish, ularni qonun bilan taqiqlanmagan har qanday shaklda amalga oshirish, mashg‘ulot turini, kasbni va mutaxassislikni, ish joyini hamda mehnat sharoitlarini erkin tanlash huquqini anglatadi.

Demak, sizning konstitutsiyaviy va qonuniy huquqlaringiz ushbu holatda buzilmoqda.

Ushbu vaziyatda siz Mehnat kodeksining 559-moddasiga ko‘ra, davlat mehnat inspeksiyasi, adliya organlari, prokuratura xodimlari yoki fuqarolik ishlari bo‘yicha sudga murojaat etishingiz mumkin.

Sudga murojaat etgan taqdiringizda, Mehnat kodeksining 562-moddasiga ko‘ra, siz davlat bojini to‘lashdan ozod etilasiz hamda sud orqali sizga yetkazilgan maʼnaviy ziyonni undirishingiz mumkin.

Qo‘shimcha maʼlumot uchun, ushbu masalani Yagona milliy mehnat tizimi (YMMT) xodimlari orqali ham hal etish mumkin. Bunda ular tizimga noto‘g‘ri kiritilgan maʼlumotlarni o‘chirib yuborishlari mumkin. Agar ushbu yo‘lni tanlashni istasangiz (yaʼni nizosiz yo‘lni), bunda YMMT xodimlariga quyidagicha murojaat eting:

1. Portal orqali ariza qoldiring va arizada tegishli yozuvlarni o‘chirib yuborish tugmasini tanlang va izoh qoldiring.

2. Maxsus Telegram guruh orqali YMMT xodimlariga arizani tezroq ko‘rib berishlari haqida murojaat eting.