O‘rik — yozda dasturxonda eng ko‘p uchraydigan, bolalikdan tanish va sevimli mevalardan biri. U nafaqat mazali, balki sog‘liq uchun ham juda foydali. O‘rik tarkibida ko‘plab vitaminlar, minerallar va antioksidant moddalar bo‘lib, tanani turli kasalliklardan asrashga, ichki a’zolar faoliyatini yaxshilashga va umumiy salomatlikni qo‘llab-quvvatlashga yordam beradi. Quyida o‘rikning yetti muhim foydali xususiyati haqida so‘z yuritamiz.
1. Qon tomirlarni mustahkamlaydi
O‘rik flavonoidlarga boy, bu moddalar qon tomirlarini mustahkamlab, organizmdagi surunkali yallig‘lanishni kamaytiradi. Ular kapillyarlarning elastikligini oshirib, tromblar hosil bo‘lishining oldini olishga va ateroskleroz rivojlanishini sekinlashtirishga yordam beradi. Ayniqsa, shaharda yashovchi aholi orasida keng tarqalgan stress va kamharakat turmush tarzida o‘rik qon tomirlari uchun tabiiy yordamchiga aylanadi.
2. Yurak salomatligini qo‘llab-quvvatlaydi
O‘rik tarkibidagi kaliy yurak-qon tomir tizimi uchun nihoyatda foydalidir. U yurak urishini tartibga soladi, qon bosimini me’yorda ushlab turadi va asab impulslarini uzatishda ishtirok etadi. Bundan tashqari, kaliy organizmdagi ortiqcha suyuqlikni chiqarishga ko‘maklashib, yurakka tushadigan yukni kamaytiradi. Gipertoniyaga chalinganlar uchun o‘rik dori vositalariga tabiiy qo‘shimcha bo‘la oladi.
3. Yoshartiradi
O‘rik tarkibidagi C va E vitaminlari kuchli antioksidant xususiyatlarga ega. Ular erkin radikallarni zararsizlantirib, terining qarish jarayonlarini sekinlashtiradi, elastikligini oshiradi va ultrabinafsha nurlardan himoya qiladi. Shuningdek, o‘rikdagi beta-karotin (A provitamini) hujayralarning yangilanishini tezlashtiradi va teriga sog‘lom ko‘rinish beradi. Shuning uchun ham o‘rik yog‘i go‘zallik mahsulotlarida keng qo‘llaniladi.
4. Hazm jarayonini yaxshilaydi
O‘rikdagi pektin va o‘simlik tolalari ichak faoliyatini me’yorlashtiradi. Ular peristaltikani faollashtirib, organizmdan toksin va chiqindilarni chiqarib yuborishga yordam beradi, qabziyatdan holi bo‘lishga ko‘maklashadi. Mevadagi organik kislotalar esa me’da shirasi kislotaligini tartibga soladi.
5. Kamqonlikdan himoya qiladi
O‘rik temirga ham boy bo‘lib, u gemoglobin darajasini oshirishga va to‘qimalarning kislorod bilan ta’minlanishiga yordam beradi. Ayniqsa, temir tanqisligi bo‘lganlar, jumladan homilador ayollar uchun o‘rik nihoyatda foydali. Unda mavjud bo‘lgan C vitamini esa temirning so‘rilishini kuchaytiradi.
6. Suyak va tishlarni mustahkamlaydi
O‘rik tarkibida kalsiy, fosfor va magniy mavjud bo‘lib, ular suyak to‘qimalarining shakllanishi va mustahkamligida muhim rol o‘ynaydi. Shuningdek, bu elementlar tish salomatligini saqlash va osteoporozning oldini olishda ham kerak. O‘rik ayniqsa o‘smirlar, homilador ayollar va keksa yoshdagilar uchun foydalidir, chunki bu davrlarda mineral moddalarga bo‘lgan ehtiyoj ortadi.
7. Immunitetni kuchaytiradi
C vitamini va boshqa biofaol moddalar tufayli o‘rik immun tizimini mustahkamlaydi va organizmning infeksiyalarga qarshi chidamliligini oshiradi. U shamollash va yallig‘lanish kasalliklaridan keyin tezroq sog‘ayishga yordam beradi.
O‘rikni qancha iste’mol qilish kerak?
Kattalar uchun 200–300 gramm yangi uzilgan o‘rik (taxminan 5–6 dona o‘rtacha kattalikdagi meva) kunlik me’yor hisoblanadi. Quritilgan o‘rik (qoqi) esa shakar miqdori yuqori bo‘lganligi sababli kuniga 50 grammdan oshmasligi lozim. O‘rikni och qoringa emas, kunning birinchi yarmida yeyish tavsiya etiladi. Qandli diabet, o‘tkir me’da-ichak kasalliklari yoki allergiyaga moyilligi bo‘lganlar o‘rikni faqat shifokor bilan maslahatlashgan holda iste’mol qilganlari ma’qul. Xom o‘rik (dovuchcha) asosidagi “yong‘oqlar”ni esa umuman yeb bo‘lmaydi — ular tarkibida zaharli amigdalin moddasi bor.
Izoh (0)