• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12777.52
    • RUB161.54
    • EUR14590.65
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +24°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo Ilm-fan

    Sun’iy intellekt olimlarga Injilning Eski Ahdini kim yozganini aniqlashga yordam berdi

    Sun’iy intellekt algoritmlari yordamida olimlar Eski Ahd — nasroniy Injilining muqaddas matnining birinchi qismi — uch xil muallif tomonidan yaratilgan bo‘lishi mumkinligini aniqladi. Natijalar dastlabki beshta kitob Muso payg‘ambar tomonidan yozilgan degan an’anaviy qarashni shubha ostiga qo‘ydi. Bu PLOS One jurnalida e’lon qilingan tadqiqotda ko‘rsatildi.

     
     
    Foto: Shutterstock

    Olimlar lingvistik atributsiya — gap tuzilishi, so‘z chastotasi va sintaktik qurilmalarni tahlil qilib, kamida uchta aniq farqlanadigan adabiy uslubni aniqladi. Bu Eski Ahdning jamoa bo‘lib, turli tarixiy davrlarda yaratilganidan dalolat beradi.

    SI modeli tahlili shuni ko‘rsatdiki, mualliflar turli xil yozish uslublariga ega bo‘lib, ular qisman o‘zaro kesishgan. Bu ayniqsa takrorlanuvchi syujetlar, tavsiflardagi ziddiyatlar va hikoya ohangining o‘zgarishi fonida yaqqol ko‘zga tashlanadi.

    Ko‘p mualliflik nazariyasi XVIII asrdan beri mavjud bo‘lsa-da, ilgari u faqat filologik va tarixiy-madaniy ma’lumotlarga asoslangan edi. Zamonaviy texnologiyalar birinchi marta miqdoriy, xolis tahlilni o‘tkazishga imkon berdi, bu esa Injil matnlari ustida jamoaviy ish olib borilgani haqidagi fikrlarni kuchaytirdi. Hatto bir kitobning o‘zida ham uslubiy farqlar aniqlangani, turli davrlarda ko‘plab tahririy o‘zgarishlar kiritilganini ko‘rsatadi.

    Tarixchilarning fikriga ko‘ra, Eski Ahd ming yil davomida — taxminan miloddan avvalgi 1400-yildan IV asrgacha shakllangan. Bu vaqt ichida matnlar nafaqat yozib olingan, balki qayta-qayta tahrir qilingan, qayta yozilgan va qadimgi isroilliklarning ko‘chmanchi turmush tarzidan Bobil asirligi va surgundan qaytishgacha bo‘lgan o‘zgaruvchan tarixiy sharoitlarga moslashtirilgan. Aksariyat mualliflar va muharrirlarning ismlari noma’lumligicha qolmoqda, matnlarning o‘zi esa jamoaviy aqliy merosning mahsulidir.

    Tadqiqot natijalari boshqa qadimiy hujjatlarni o‘rganish uchun ham yangi imkoniyatlar ochadi. Olimlarning fikriga ko‘ra, SIning shunga o‘xshash usullarini, masalan, Qumron qo‘lyozmalarining kelib chiqishi va muallifini aniqlash uchun qo‘llash mumkin. Bu, ayniqsa, an’anaviy yondashuvlar qadimiy matnlarning haqiqiyligi haqidagi savollarga javob berishda yetarli bo‘lmagan hollarda muhimdir.

    9 iyun, 20:40   Izoh (0)   852
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    #Injil#sun`iy intellekt#Eski Ahd#olimlar#Muso

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Kimsasiz orolda salkam 5 yil qolib ketgan haqiqiy “Robinzon”, Alyaskani epidemiyadan qutqargan “Balto” va Charli Chaplinning ekranga chiqqan birinchi filmi. Kun xr...

    02.02.2023, 09:30

    “Men kampirni emas, o‘zimni o‘ldirdim…”. “Jinoyat va jazo” asari haqida

    28.05.2023, 20:20

    Braziliya politsiyasi cherkov ruhoniysiga tegishli samolyot bortida 290 kg marixuana borligini aniqladi

    01.06.2023, 18:33

    “O‘qiyverasiz, o‘qiyverasiz, o‘qiyverasiz va xuddi o‘zingizni bir narsa o‘qiyotgandek tasavvur etasiz...” — “Uliss” asari haqida

    22.08.2023, 23:30

    Daniyada Qur’on yoqqanlar ikki yilgacha qamalishi mumkin 

    25.08.2023, 17:41

    “Odamlar doimo eng yaxshi ko‘rgan narsalarini vayron qiladi…” — “Alkimyogar” asari haqida

    20.09.2023, 22:16

    BMT zilziladan jabr ko‘rgan Afg‘oniston hududlarini tiklash qanchaga tushishini hisobladi

    18.10.2023, 16:30

    Ayzek Azimov — robotlar olamini yaratgan kelajak bashoratchisi va OIV qurboniga aylangan yozuvchi taqdiri

    06.04.2024, 17:01

    Qarzlar, xonavayron hayot va olamshumul ixtiro — dunyoni o‘zgartirib yuborgan Gutenberg taqdiri

    18.06.2024, 16:30

    “Mijoz doimo haq” shiorini o‘ziga qo‘llanma qilib olgan daho haykaltarosh — Mikelanjeloning hayot yo‘li

    28.07.2024, 18:10

    “Isroilning tanlangan xalqi”. Mormonlar AQSH siyosatiga qanchalik taʼsir o‘tkazishga qodir?

    29 yanvar, 18:15

    “Terisi almashtirilgan negrlar”: nega amerikaliklar irlandlarni xo‘rlashgan?

    8 fevral, 19:50
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


    Sun’iy intellekt vositalari va NVIDIA RTX 50: yangilangan ASUS ProArt P16 nimalarni o‘z ichiga oladi?


    Golden House’dan “O‘z Makon”: Toshkentdagi shahar hayotining yangi mezoni


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    Kapitalbank va Visa O‘zbekiston terma jamoasining JCH-2026 saralash o‘yinini BAAda tantanali ravishda ochishdi


    Tenge Bank Tenge24 ilovasida yangi raqamli avtokreditini e’lon qildi


     ADM Jizzakh Jizzaxda joylashgan 5-ixtisoslashtirilgan muassasa tarbiyalanuvchilari ehtiyoji uchun avtobus taqdim qildi


    UCMG Amsterdamda bo‘lib o‘tayotgan Money 20/20 Europe xalqaro fintech ko‘rgazmasida O‘zbekiston nomidan ishtirok etadi


    Mobiuz xodimlari onkologik va gematologik kasalliklar bilan kurashayotgan bolalarga yordam ko‘rsatdi


    Bektemir Residence — oilaviy turmush uchun mo‘ljallangan uy-joy majmuasi


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    UZTELECOM "Muruvvat" tarifini taqdim etadi: Atigi 25 000 so‘m evaziga g‘amxo‘rlik va e’tibor bilan boyitilgan aloqa


    Xavfsiz shoping: Octobank raqamli xavfsizlik qoidalari haqida


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi


    Mobiuz "Mehribon" imtiyozli tarif rejasini taqdim etdi

     

    Tavsiya etamiz

    Sevgi yoxud KGB maxsus operatsiyasi — grek milliarderiga uylangan sovet xizmatchisi

    7 iyun, 16:20

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Italiyada ishxonasidan 150 ming yevrolik oltinni sochiga yashirib olib chiqqan erkak ushlandi

    Dunyo | 9 iyun, 23:15

    Kaliforniya gubernatori Trampni sudga berishini ma’lum qildi

    Dunyo | 9 iyun, 23:05

    Saida Mirziyoyeva Amerika-O‘zbekiston savdo palatasi raisi bilan uchrashdi

    O‘zbekiston | 9 iyun, 23:00

    Navoiyga 42 ta zamonaviy avtobus olib kelindi

    O‘zbekiston | 9 iyun, 22:50

    Meksika prezidenti Los-Anjelesdagi tartibsizliklarni qoraladi

    Dunyo | 9 iyun, 22:40

    “Kalmar o‘yini” rejissyori uchinchi mavsumni suratga olish paytida stress sabab ikki tishidan ayrildi

    Layfstayl | 9 iyun, 22:30

    Saida Mirziyoyeva AQSH Davlat departamentining Janubiy va Markaziy Osiyo bo‘yicha byurosi rahbari v.b. Erik Meyer bilan uchrashuv o‘tkazdi

    O‘zbekiston | 9 iyun, 22:17

    Turon sporti bo‘yicha xalqaro federatsiyaga asos solindi

    O‘zbekiston | 9 iyun, 22:10
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.