• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12654.13
    • RUB161.18
    • EUR14817.99
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +36°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo Ilm-fan

    Sun’iy intellekt olimlarga Injilning Eski Ahdini kim yozganini aniqlashga yordam berdi

    Sun’iy intellekt algoritmlari yordamida olimlar Eski Ahd — nasroniy Injilining muqaddas matnining birinchi qismi — uch xil muallif tomonidan yaratilgan bo‘lishi mumkinligini aniqladi. Natijalar dastlabki beshta kitob Muso payg‘ambar tomonidan yozilgan degan an’anaviy qarashni shubha ostiga qo‘ydi. Bu PLOS One jurnalida e’lon qilingan tadqiqotda ko‘rsatildi.

     
     
    Foto: Shutterstock

    Olimlar lingvistik atributsiya — gap tuzilishi, so‘z chastotasi va sintaktik qurilmalarni tahlil qilib, kamida uchta aniq farqlanadigan adabiy uslubni aniqladi. Bu Eski Ahdning jamoa bo‘lib, turli tarixiy davrlarda yaratilganidan dalolat beradi.

    SI modeli tahlili shuni ko‘rsatdiki, mualliflar turli xil yozish uslublariga ega bo‘lib, ular qisman o‘zaro kesishgan. Bu ayniqsa takrorlanuvchi syujetlar, tavsiflardagi ziddiyatlar va hikoya ohangining o‘zgarishi fonida yaqqol ko‘zga tashlanadi.

    Ko‘p mualliflik nazariyasi XVIII asrdan beri mavjud bo‘lsa-da, ilgari u faqat filologik va tarixiy-madaniy ma’lumotlarga asoslangan edi. Zamonaviy texnologiyalar birinchi marta miqdoriy, xolis tahlilni o‘tkazishga imkon berdi, bu esa Injil matnlari ustida jamoaviy ish olib borilgani haqidagi fikrlarni kuchaytirdi. Hatto bir kitobning o‘zida ham uslubiy farqlar aniqlangani, turli davrlarda ko‘plab tahririy o‘zgarishlar kiritilganini ko‘rsatadi.

    Tarixchilarning fikriga ko‘ra, Eski Ahd ming yil davomida — taxminan miloddan avvalgi 1400-yildan IV asrgacha shakllangan. Bu vaqt ichida matnlar nafaqat yozib olingan, balki qayta-qayta tahrir qilingan, qayta yozilgan va qadimgi isroilliklarning ko‘chmanchi turmush tarzidan Bobil asirligi va surgundan qaytishgacha bo‘lgan o‘zgaruvchan tarixiy sharoitlarga moslashtirilgan. Aksariyat mualliflar va muharrirlarning ismlari noma’lumligicha qolmoqda, matnlarning o‘zi esa jamoaviy aqliy merosning mahsulidir.

    Tadqiqot natijalari boshqa qadimiy hujjatlarni o‘rganish uchun ham yangi imkoniyatlar ochadi. Olimlarning fikriga ko‘ra, SIning shunga o‘xshash usullarini, masalan, Qumron qo‘lyozmalarining kelib chiqishi va muallifini aniqlash uchun qo‘llash mumkin. Bu, ayniqsa, an’anaviy yondashuvlar qadimiy matnlarning haqiqiyligi haqidagi savollarga javob berishda yetarli bo‘lmagan hollarda muhimdir.

    9 iyun, 20:40   Izoh (0)   3193
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    #Injil#sun`iy intellekt#Eski Ahd#olimlar#Muso

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Kimsasiz orolda salkam 5 yil qolib ketgan haqiqiy “Robinzon”, Alyaskani epidemiyadan qutqargan “Balto” va Charli Chaplinning ekranga chiqqan birinchi filmi. Kun xr...

    02.02.2023, 09:30

    “Men kampirni emas, o‘zimni o‘ldirdim…”. “Jinoyat va jazo” asari haqida

    28.05.2023, 20:20

    Braziliya politsiyasi cherkov ruhoniysiga tegishli samolyot bortida 290 kg marixuana borligini aniqladi

    01.06.2023, 18:33

    “O‘qiyverasiz, o‘qiyverasiz, o‘qiyverasiz va xuddi o‘zingizni bir narsa o‘qiyotgandek tasavvur etasiz...” — “Uliss” asari haqida

    22.08.2023, 23:30

    Daniyada Qur’on yoqqanlar ikki yilgacha qamalishi mumkin 

    25.08.2023, 17:41

    “Odamlar doimo eng yaxshi ko‘rgan narsalarini vayron qiladi…” — “Alkimyogar” asari haqida

    20.09.2023, 22:16

    BMT zilziladan jabr ko‘rgan Afg‘oniston hududlarini tiklash qanchaga tushishini hisobladi

    18.10.2023, 16:30

    Ayzek Azimov — robotlar olamini yaratgan kelajak bashoratchisi va OIV qurboniga aylangan yozuvchi taqdiri

    06.04.2024, 17:01

    Qarzlar, xonavayron hayot va olamshumul ixtiro — dunyoni o‘zgartirib yuborgan Gutenberg taqdiri

    18.06.2024, 16:30

    “Mijoz doimo haq” shiorini o‘ziga qo‘llanma qilib olgan daho haykaltarosh — Mikelanjeloning hayot yo‘li

    28.07.2024, 18:10

    “Isroilning tanlangan xalqi”. Mormonlar AQSH siyosatiga qanchalik taʼsir o‘tkazishga qodir?

    29 yanvar, 18:15

    “Terisi almashtirilgan negrlar”: nega amerikaliklar irlandlarni xo‘rlashgan?

    8 fevral, 19:50
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


     Navoiy innovatsiyalar universiteti: zamonaviy bilim sari ishonchli qadam 


    Qayerga investitsiya kiritish mumkin? Qanday aktiv turlari mavjud? 


    Toshkent va Bangkok o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aviaqatnov: Centrum Air yangi xalqaro yo‘nalishni ishga tushiradi 


    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda


    Qashqadaryoning Chimyoni – Miraki haqida siz bilmagan faktlar


    “Kia Go!”: Kia Sonet egalarining uchrashuvi – yil davomida birga


    Qashqadaryo va Buxoroda amalga oshirilgan quyosh energiyasi loyihalariga 1 yil to‘lishi munosabati bilan rasmiy tadbir bo‘lib o‘tdi


    American University of Technology (AUT) 28-iyun - Ochiq eshiklar kuniga taklif etadi


    Market Yandex Go Samarqandda ishga tushdi


    Faqat tekshirilgan foydalanuvchilar: nima uchun to‘lov ilovalari  shaxsni tasdiqlashni so‘raydi


    Yoz osmonning o‘zidayoq boshlanadi: Silk Avia Toshkentdan Issiqko‘lga kunlik aviaqatnovlarni yo‘lga qo‘ymoqda


    “S&P” O‘zbekiston Milliy Bankining rеyting prognozini “ijobiy”ga ko‘tardi 


    BI Group va Asakabank O‘zbekistonda tijorat ko‘chmas mulki uchun biznes ipotekasini ishga tushirdi


    “Wyndham Garden Charvak” kurort majmuasi qurilishi qanday kechayotganini ko‘rsatdi


    Toshkentda Sting brendi homiyligida "Formula-1" filmining premyerasi bo‘lib o‘tdi

     

    Tavsiya etamiz

    NATO tarixi – dunyodagi eng qudratli harbiy tashkilotning obro‘si pasaymoqdami?

    26 iyun, 20:31
    Audio Icon

    Joy hammaga yetardi: Jeyms Kemeronga ko‘ra, “Titanik” yo‘lovchilarining omon qolish imkoniyati bo‘lgan

    25 iyun, 23:50

    “Trampning Titanigi to‘xtaydi” — Eron elchisi

    25 iyun, 13:39

    AQSHning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalari soni nechta va qayerda joylashgan?

    24 iyun, 19:05
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Livandagi qishloqda xo‘roz boqish taqiqlandi

    Dunyo | 30 iyun, 13:31

    “Prezident Sadir Japarov uch kundan buyon samolyotda uxlamoqda” — Qamchibek Tashiyev

    Qirg‘iziston | 30 iyun, 13:22

    Ronaldu: “Murabbiylik men uchun emas”

    Sport | 30 iyun, 13:04

    “Yoshlarimizga hayotda munosib o‘rin topishi uchun zarur sharoitlar yaratish burchimizga aylangan” — Shavkat Mirziyoyev

    O‘zbekiston | 30 iyun, 12:57

    “ ‘Forsaj’ning yakuniy qismida marhum aktyor Pol Uoker qaytadi” — Vin Dizel

    Kino | 30 iyun, 12:40

    Faqat tekshirilgan foydalanuvchilar: nima uchun to‘lov ilovalari shaxsni tasdiqlashni so‘raydi

    Reklama | 30 iyun, 12:00

    Eron 9 ta atom bombasi uchun yetarli uran zaxirasini yashirgan bo‘lishi mumkin — Reuters

    Dunyo | 30 iyun, 12:10

    Pokistonda sel va kuchli yomg‘ir oqibatida halok bo‘lganlar 32 nafarga yetdi

    Dunyo | 30 iyun, 11:56

    Termizda 219 tup daraxt noqonuniy kesib tashlandi

    O‘zbekiston | 30 iyun, 11:53
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.