“Ishqdagi ishq” filmining suratga olinishi haqida alohida film yoki hatto serial yaratish mumkin.
Kameralarning yangiligi
“Ishdagi ishq”ni suratga olish ishlari 1976-yil kuzida boshlanib, juda tez sur’atda olib boriladi: 63 kun ichida ijodiy guruh katta hajmdagi materialni tasvirga tushiradi. Bu kadrlar uch qismli filmga yetardi, biroq senzura va rejissyorning o‘zi film ustida astoydil ishlab, uni qisqartiradi. Aytgancha, operatorlik ishi uch parallel kamerada olib borilgan. Bunday usulda film ishlab chiqarish SSSR uchun noodatiy hol edi.
“Rahbar Zolushka”
Dastlab film “Hamkasblar” deb nomlangan pyesa bo‘lib, 1971-yilda Moskvadagi Vladimir Mayakovskiy nomidagi teatr va Leningraddagi Komediya teatri sahnalarida ilk bor namoyish etilgandi. Eldar Ryazanov va dramaturg Emil Braginskiyni voqeani “Qarindoshlar” nomli ikkinchi parda bilan kengaytiradi.
Shundan so‘ng “Rahbar Zolushka haqidagi ertak” deb qayta nomlangan asarni ekranlashtirish, keyinchalik esa uni “Ishdagi ishq” degan qisqaroq nom bilan kinoplyonkaga tushirish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi.
Tabiatda yomon ob-havo bo‘lmaydi
O‘sha davr kinoijodkorlari uchun asosiy syujetni shahar manzaralari va gavjum ko‘chalar tasvirlari bilan ko‘rsatish yangilik edi. Bu usul tomoshabin diqqatini chalg‘itib, ko‘nglini yozardi. O‘shanda kamera obyektiviga tushgan qor bilan qoplangan sentyabr oyidagi Moskva manzaralari filmni 3,5 daqiqaga uzaytiradi. Ryazanov mavsumga mos kelmaydigan holda muzlagan poytaxt kadrlarini filmdan olib tashlashga ko‘zi qiymaydi.
Saralangan aktyorlar
Aktyorlar tarkibi ham byurokratik jarayonlarni chetlab o‘tib, shoshilinch ravishda yig‘iladi — “Mosfilm” rahbariyati rejissyorga to‘liq ishonch bildirardi. Andrey Myagkov (Anatoliy Novoseltsev), Oleg Basilashvili (Yuriy Samoxvalov) va Liya Axejakova (kotiba Verochka) “Taqdir hazili” filmidan beri Eldar Ryazanovning ishonchli aktyorlari sifatida ko‘rilardi. Svetlana Nemolyaevani (Olga Rijova) esa rejissyor “Gusar balladasi”ning kastingida ko‘rib, e’tiborga olib qo‘ygan edi.
Chetdan taklif etilgan yagona aktrisa Lyudmila Ivanova bo‘lib, u kasaba uyushmasi faoli Shura rolini ijro etadi. Alisa Freyndlixga ham “statistika muassasasi” direktori Lyudmila Prokofyevna Kalugina roli hech qanday e’tirozsiz beriladi. Eldar Aleksandrovich uzoq vaqtdan beri u bilan ishlashni orzu qilardi: aktrisani “Gusar balladasi”da ham, “Omad chiptasi”da ham ko‘rishni istagan, ammo ularning hamkorligi ilgari amalga oshmagandi.
Verochkaning ko‘rinmas turmush o‘rtog‘i
Braginskiy va Ryazanov Liya Axejakovaga moslab, kotiba obrazini qayta yozishga majbur bo‘lgan. Aslida Verochka 20 yoshli, erkin fikrli va jozibador qiz bo‘lib, uning turmush tarzi temperamentli aktrisaning tabiatiga mutlaqo mos kelmasdi. Shuning uchun Kaluginaning “o‘ng qo‘li”ni asosiy rollar ro‘yxatida bo‘lgan Aleksandr Fatyushinning qahramoniga “turmushga berish” to‘g‘risida qaror qabul qilingan. Ammo jarohatlangan ko‘zi sababli aktyor yakuniy montajga kiritilmagan.
Natijada qahramon faqatgina telefon go‘shagida gaplashadigan ovozga aylangan. Keyinchalik Fatyushinning ovozi ham olib tashlangan — uning o‘rniga mahalliy gap-so‘zlarni yana o‘sha Basilashvili tinglaydigan bo‘lgan.
Qahramonlarning yashash joylari
Qahramonlarning yashash joyi ham tomoshabinlarga ularning ijtimoiy mavqeyini dastlabki soniyalardanoq ko‘rsatib beradi.
Olya Rijova — Novoseltsev va Samoxvalovning “doim to‘rxalta ko‘tarib yuradigan” universitetdagi kursdoshi — erta tongda shahar atrofiga qatnaydigan elektrichkaga shoshiladi. Nemolyayeva gavdalantirgan qahramon “shahar tashqarisida, ammo bekatga yaqin” alohida xonadonda yashashini aytsa-da, aslida Moskva chegarasida joylashgan “Losinoostrovskaya”ni ilg‘ab olish mumkin.
“Olimp”ga biroz yaqinroq joyda o‘ta zamonaviy kotiba Verochka: u o‘sha paytda Moskva chegarasi hisoblangan Chertanovodan keladigan ertalabki tramvayni kutadi.
“Oddiy xodim” Anatoliy Yefremovich esa Chernishevskiy tor ko‘chasidan idoraga yo‘l oladi. Yangi o‘rinbosar Yuriy Samoxvalovning ko‘p xonali kvartirasi esa Markaziy telegrafga qo‘shni — Gorkiy ko‘chasida joylashgandi.
Elita vakili Lyudmila Kalugina esa Moskva markazida — Katta Nikitskaya ko‘chasidagi 43-uyda, Skaterniy tor ko‘chasiga qaragan xonadonda yashaydi. Novoseltsev rahbarining uyiga tashrif buyurishdan oldin dadillik to‘plagan bolalar maydonchasi joylashgan hovli esa suratga olish uchun maxsus barpo etilgan.
Qimmmatbaho texnikalar
Xodimlarning yozuv jihozlari 70-yillar uchun juda hashamatli bo‘lgan: saranjom-sarishta yozuv mashinalari, yangi telefon apparatlari va hatto Bolgariyaning “Elka” elektron kalkulyatorlari. Kompyuterda yaratilgan va chop etilgan “Jakonda” tasviri esa o‘sha davr uchun haddan tashqari ilg‘or texnologiya edi.
Lyudmila Prokofyevnaning xonasidagi kompyuter alohida e’tiborga sazovor. Bu Vengriyaning Videoton-340 rusumli kompyuteri bo‘lib, sovet davri uchun noyob va nihoyatda qimmatbaho uskuna edi, uning narxi taxminan yarim million rublni tashkil etardi. Shu bois har kuni Markaziy statistika boshqarmasi xodimi chet el texnikasini suratga olish maydonchasiga o‘zi olib kelardi.
Obrazlarning yaratilishi
Suratga olish guruhi Novoseltsev va uning boshlig‘ining tashqi ko‘rinishi ustida ancha ter to‘kishga to‘g‘ri kelgan. Vazifa g‘oyat murakkab edi: mashhur leningradlik romantik Jenya Lukashinni sodda va kamtar Novoseltsevga aylantirish kerak edi. Ularga sun’iy mo‘ylov va qalin linzali ko‘zoynak asqatadi. Uncha ko‘zga tashlanmaydigan, ammo juda ma’noli detal sifatida, eski tuflilarga oq paypoqlar ham qo‘shiladi.
Freyndlixning 36 yoshli “kampir”ga aylanishi ham deyarli imkonsiz tuyulardi. Uning obrazini kinostudiya shiyponchasida sochilib yotgan shaklsiz va didsiz kostyumlar tashkil etadi. Chiroyli ko‘k yoqali, cho‘ntakli va oq tugmali katakli ko‘ylak esa, aksincha, Modellar uyida maxsus buyurtma asosida tikilgan. Keyinchalik bu libos “Ekipaj” dramasining kostyumerlariga meros bo‘lib o‘tadi.
Ishoralar
“Ishdagi ishq” filmi barcha personajlar ishlaydigan binoga kiraverishdagi taxtachalardagi kulgili yozuvlar shaklida ishoralarga to‘la. U yerda “Glavsovsherst”, “MZSTUFXM huzuridagi maxsus izolyator”, “Tashqi aloqalar boshqarmasi” va boshqa ko‘plab yozuvlar bor. Ular, chamasi, senzorlar e’tiboridan chetda qolgan.
“KLOOP qoshidagi NII CHEGO” — bir vaqtning o‘zida Strugatskiy aka-ukalarning “Dushanba shanbadan boshlanadi” (NIICHAVO) qissasiga hamda sovet satirik yozuvchilari Ilf va Petrovning SSSRdagi son-sanoqsiz behuda muassasalarni masxara qilgan feletoniga ishora. “Glavriba MOSRIBSTROYNING” — Mixail Bulgakovning “Ityurak” asaridagi Sharikovning birinchi gapini eslatadi.
“GLAVBURENIYE” esa “Chuqur burg‘ulash idorasi”ga ishora, chunki Sovetlar davrida KGBni hazillashib shunday atashardi.
Izoh (0)