Xabaringiz bor, “Tashabbusli byudjet”ning 2024-yildagi birinchi mavsumi uchun ovoz berish 16-mart kuni soat 00:00 dan boshlangan bo‘lib, jarayon kecha 4-aprel kuni soat 00:00 da yakunlandi. Navbatdagi ovoz yig‘ish jarayonlari o‘qituvchi va hamshiralarning ovoz to‘plashga majburlanishi, sovrin uchun Gentra, Nexia kabi avtomobillar, o‘nlab qo‘zi va va’da qilinishi bilan yodda qolgani bor gap. “Daryo” jurnalisti Toshkent shahrida “Open byudjet”ga ovoz to‘plash jarayonlari qanday kechganini o‘rgandi.
“Bir pasportga bir ovoz tamoyili narxni oshirdi”
Toshkentda xalq tilida universam bozor nomini olgan Yunusobod dehqon bozori yonidagi tunnel oldida qo‘nim topgan ovoz yig‘uvchilar 4-aprel kuni har bir ovoz uchun 40 ming so‘mgacha haq to‘ladi.
Bugun ovoz yig‘ishning oxirgi kuni bo‘lgani uchun narxlar tushdi. Kecha va undan oldingi kuni har bir ovoz uchun 50-60 ming so‘mdan to‘lab bergan bo‘lsak, bugun (4-aprel) eng yuqori narx 40 ming so‘m bo‘lmoqda, — deydi shaxsini ochiqlashni istamagan ovoz yig‘uvchi.
Talaba ekanini aytgan suhbatdoshning aytishicha, ular buyurtmachidan har bir ovoz uchun 80 ming so‘mgacha pul olgan.
Narxlar oshgan paytda ovoz beruvchilarga 60 ming so‘mdan to‘laganimizda buyurtmachidan — ya’ni loyiha tashabbuskori bo‘lgan mahalla ahlidan 80 ming so‘mdan haq oldik. Va xizmatimiz uchun 20 ming so‘m olib qoldik. Bugun narxlar 40 ming so‘mga tushgach, buyurtma qiluvchilardan 40 ming so‘mdan olyapmiz. Bir pasportga bir ovoz tamoyilini ilgari surishgach, narxlar oshib ketdi. O‘tgan yili ovoz berish jarayonlari tugayotgan paytda bir ovozga 1 litr yog‘ bergan bo‘lsak, joriy mavsumda 3 litr yog‘ berilyapti. Bu bizdek talabalarni yollab, ovoz to‘plashga harakat qilayotgan mahalla ahliga qimmatga tushmoqda. O‘tgan yili loyihani yutish uchun 40 million sarflagan aholi bu yilgi mavsumda 100 million so‘mgacha xarajat qildi, — deydi suhbatdosh talaba.
Loyiha uchun ovoz yig‘ishga 200 million sarflab, mag‘lub bo‘lganlar bor
“Daryo” jurnalisti bilan suhbatda bo‘lgan ovoz yig‘uvchilarga ko‘ra, joriy mavsumda ovoz yig‘ish uchun 200 million mablag‘ sarflab, loyihada g‘olib bo‘lolmayotganlar ham bor.
Jizzaxdan bir loyihaga ovoz yig‘ib berishimizni so‘rashdi. 200 million so‘m xarajat qilib, ovoz to‘pladik. Bugun (4-aprel) oxirgi kun mana, ammo natijalari yaxshi emas. Yutolmayapti, — deydi suhbatdosh talaba.
“Ovoz kamligidan ruhiy ga ham borildi”
“Open byudjet” loyihasida mahallalarga ovoz yig‘ib berish bilan shug‘ullanuvchi talaba yoshlarning aytishicha, joriy mavsumda bir pasportga bir ovoz tamoyili ovozlar sonining keskin kamayib ketishiga ham olib kelgan.
Mavsum boshida bir o‘zim 100 ta ovoz yig‘gan bo‘lsam, hozir 4-5 kishi zo‘rga kuniga 100 ta ovoz yig‘yapmiz. Bir pasportga bir ovoz tamoyili ovozlar sonining keskin kamayib ketishiga sabab bo‘ldi. Iloji bo‘lsa, shu talabni bekor qilish kerak. Mahallalar, loyiha yutishiga pul tikuvchilar qiynalib qolishdi, — deydi u.
Samarqand viloyatining Paxtachi tumanidagi loyihalarning biriga mualliflik qilayotgan suhbatdoshning aytishicha, qishloqdan 50 nafar kishi Toshkent shahriga kelib, shaharning turli hududlarida, asosan bozorlarda bo‘lib, ovoz yig‘ishga kirishgan.
Ayni kungacha 35-40 million so‘m xarajat qildik. Hech kimni yollamay, o‘zimiz odamlarga 17 ming so‘mdan 50 ming so‘mgacha pul to‘lab, ovoz to‘pladik. Mahallamiz kichik mahalla bo‘lib, 2000 nafar kishi yashaydi. Mahallamizdagi maktabda sport zal yo‘qligi uchun, har yili rahbarlarga iltimos qilib charchagandik. Bu yil o‘zimiz ovoz to‘plab, “Open byudjet” orqali sport zal qurilishiga erishmoqchimiz. Sakkiz mingdan ortiq ovoz to‘pladik. G‘olib bo‘lishimiz aniq, — deydi suhbatdosh.
O‘qituvchilar, hamshiralar ovoz yig‘ishga majburlandi
Muammosi borlar, xususan tashkilot va korxonalar, hatto hokimlik mas’ullari ham “Open byudjet”dan keladigan mablag‘ga shu darajada mehr qo‘ydiki, buning uchun ishchilarni majburiy mehnatga jalb qilishdan ham tap-tortmadi.
Ijtimoiy tarmoqlarda Qiziltepa tumani hokimining yoshlar siyosati, ijtimoiy rivojlantirish va ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari O‘lmas Istamovga tegishli deya aytilayotgan audio tarqalganidan xabaringiz bor. Hokim o‘rinbosari tashkilot rahbarlariga kun davomida 50 tadan ovoz yig‘masa ishdan olish bilan tahdid qilgan.
Hozir hokim topshiriq berdilar. Agar natija qilmaydigan bo‘lsang, xafa bo‘lib o‘tirma”, — deya do‘q qilgan hokim o‘rinbosari.
U maktabgacha ta’lim muassasasi rahbari, deputat Nodira Atamurotovani alohida savolga tutib, nima uchun natija yo‘qligini so‘ragan. Deputat esa “Ha, natija qilamiz”, deya javob bergan. “Qani natija qilganingiz? Atamurotova misolida qolgan hamma bog‘chalarga aytyapman ... bugun kadrlar masalasi bo‘yicha katta o‘zgarish bo‘ladi. Bog‘cha mudirlarining 50 foizi ishdan ketadi. Hamma ishingizni yig‘ishtirasiz, yo‘l yoqasi bo‘yicha ikkinchi joyga ovoz berasiz. Agar bugun o‘zgarish qilinmaydigan bo‘lsa, keyin xafa bo‘lib o‘tirmang. Birortangiz, kim bo‘lishidan qat’i nazar qizig‘i yo‘q, menga bugun 50 ta ovoz qilib berilishi kerak. O‘zini hurmat qilgan rahbar kerak bo‘lsa, biror yaqin qarindoshi bo‘ladimi, boshqasi bo‘ladimi, yangi sim karta olib bo‘lsa ham qiladi. Agar sizlarga yog‘ kerak bo‘lsa, beraman”, — degan O‘lmas Istamov.
Mazkur holat Odam savdosiga qarshi kurashish va munosib mehnat masalalari bo‘yicha Milliy komissiyasi tomonidan nazoratga olindi va tashkilot rahbarlarini “Tashabbusli byudjet”ga ovoz yig‘ishga majburlagani uchun jarimaga tortildi.
Yana shunday holatlardan biri Samarqand viloyatida ham sodir bo‘ldi. Biroq, mas’ul tashkilot — viloyat Maktabgacha va maktab ta’limi boshqarmasi o‘qituvchilarning ovoz yig‘ishga majburlangan bo‘lishi mumkinligini inkor qildi.
Videotasvirdagi shaxslar Urgut tumandagi 7-maktabning texnologiya fani hamda boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi ekanligi aniqlangan. Ulardan holat bo‘yicha izoh so‘ralganida, ish vaqtidan tashqari, dam olish kuni (yakshanba) Siyob bozoriga borganligi, o‘z xohishi bilan maktabining g‘olib bo‘lishi uchun targ‘ibot o‘tkazganligini, “Tashabbusli byudjet”ga qo‘yilgan loyiha ota-onalar, mahalla ahli tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotganligi bois jarayonlarga befarq emasligini ta’kidlashgan, — deyiladi viloyat Maktabgacha va maktab ta’limi boshqarmasi axborot xizmati bergan ma’lumotda.
Ovoz yig‘ishga jalb qilingan talabalarning aytishicha, bu mavsumda nafaqat o‘qituvchilar tibbiyot xodimlari ham ovoz yig‘ishga majburlandi.
Nafaqat o‘qituvchilar, hamshiralar ham bozorlarda yurib, ovoz yig‘ganiga guvoh bo‘lyapmiz. Masalan kuni kecha TTZ bozoriga borganimda, bozor ichidagi poliklinikada ishlovchi hamshiralar oq xalatda bozor oralab, ovoz bering deb yurishganini ko‘rdim, — deydi “Open byudjet”da ovoz yig‘ishni o‘ziga kasb qilgan talaba.
O‘zbekistonda 13-martdan boshlangan “Tashabbusli byudjet”da ilgari surilgan loyihalarni amalga oshirish uchun davlat byudjetidan 3 trillion so‘m ajratilishi belgilangan. Bunda har bir loyiha uchun eng yuqori qiymat 1 milliard 360 million so‘mni tashkil etadi.
Izoh (0)