Rossiya Federal xavfsizlik xizmati va politsiyasi Telegram, Signal va WhatsApp shifrlangan messenjerlarida yozishmalarni kuzatishga muvaffaq bo‘ldi. Razvedka xizmatlari akkaunt egasi kim bilan, qayerda va qachon muloqot qilayotganini aniqlay oladi, lekin xabarlarning o‘zini o‘qiy olmaydi. Bu haqda FXX uchun texnologiya yetkazib beruvchi rossiyaliklarning hujjatlarini qo‘lga kiritgan The New York Times xabar berdi.
Gazetaning yozishicha, Rossiya rasmiylari so‘nggi yillarda internetda “o‘zgacha” fikrlarga qarshi kurashish vositalarining katta arsenalini to‘plashga muvaffaq bo‘lgan, buning hisobiga Rossiya “qisqa fursatda Xitoy va Erongacha yetib boradi”. Urush va urushdagi raqiblariga qarshi kurashish istagi xavfsizlik kuchlarining ushbu texnologiyalarga bo‘lgan talabini oshirdi va yangi kuzatuv tizimlarini ishlab chiqishga turtki bo‘ldi, deb yozadi NYT.
Bu bozor yetakchilari orasida bir paytlar Alisher Usmonov qisman nazorat qilgan “Sitadel” kompaniyasi ham bor.
Ruslar uchun eng xavfli ishlanma, NYT ma’lumotlariga ko‘ra, “Sitadel”ning sho‘ba korxonalaridan biri “MFI Soft” tomonidan ixtiro qilingan NetBeholder dasturidir. U WhatsApp, Signal yoki Telegram messenjerlarining shifrlangan trafigi qayerga yuborilganini kuzatish imkoniyatiga ega. Masalan, dastur foydalanuvchi kim bilan, qachon va qayerda gaplashayotganini, xabarga fayl biriktirilganini aniqlashi mumkin. Ilgari bu ma’lumotni faqat dastur ishlab chiqaruvchilaridan olish mumkin edi.
NetBeholder’ning yana bir xususiyati bir kishining bir nechta telefondan foydalanayotganini aniqlash, shuningdek, ushbu telefonlarning kontaktlarini boshqa odamlarning gadjetlari bilan xaritalash imkonini beradi. Bundan tashqari, dastur operatorlari ma’lum bir kunda qaysi telefonlar bitta joyda bo‘lganini aniqlashi mumkin. Dastur, shuningdek, foydalanuvchi Rossiyaning qaysi hududidan ekanini, chet ellik bo‘lsa, qaysi mamlakatdan kelganini aniqlash imkonini beradi.
Signal, Telegram va WhatsApp yaratuvchilari bunday kuzatuvdan unchalik himoyalanmagan. Shifrlash ma’lum xabarlar almashinuvini yashirishi mumkin, ammo u almashinuv haqidagi ma’lumotlarni bloklay olmaydi, deb tushuntiradi gazeta. Buni kompaniyalarning o‘zi ham tan olmoqda.
Ta’rifi keltirilgan ayrim kuzatuv vositalari allaqachon Rossiyadan tashqariga tarqala boshlagan. Ishlab chiqaruvchilar o‘z mahsulotlarini Sharqiy Yevropa va Markaziy Osiyo, shuningdek, Afrika, Yaqin Sharq va Janubiy Amerikada sotishni maqsad qilgan. Yanvar oyida Citizen Lab Rossiya ishlanmalari Eronda va Ukrainaning Rossiya tomonidan bosib olingan hududlarida allaqachon qo‘llanilayotganini xabar qilgan edi.
Fevral oyida AQSH tezkor-qidiruv faoliyati funksiyalarini ta’minlash uchun texnik vositalar tizimini ishlab chiqish bilan shug‘ullanadigan bir qator kompaniyalar va rossiyaliklarga qarshi sanksiyalar kiritdi. AQSH rasmiylariga ko‘ra, bunday tizimlar “norozilikni bostirish” uchun ishlatiladi, “Sitadel” kompaniyasi esa ushbu tizimlar bozorining 60-80 foizini egallaydi.
Izoh (0)