Россия Федерал хавфсизлик хизмати ва полицияси Telegram, Signal ва WhatsApp шифрланган мессенжерларида ёзишмаларни кузатишга муваффақ бўлди. Разведка хизматлари аккаунт эгаси ким билан, қаерда ва қачон мулоқот қилаётганини аниқлай олади, лекин хабарларнинг ўзини ўқий олмайди. Бу ҳақда ФХХ учун технология етказиб берувчи россияликларнинг ҳужжатларини қўлга киритган The New York Times хабар берди.
Газетанинг ёзишича, Россия расмийлари сўнгги йилларда интернетда “ўзгача” фикрларга қарши курашиш воситаларининг катта арсеналини тўплашга муваффақ бўлган, бунинг ҳисобига Россия “қисқа фурсатда Хитой ва Эронгача етиб боради”. Уруш ва урушдаги рақибларига қарши курашиш истаги хавфсизлик кучларининг ушбу технологияларга бўлган талабини оширди ва янги кузатув тизимларини ишлаб чиқишга туртки бўлди, деб ёзади NYT.
Бу бозор етакчилари орасида бир пайтлар Алишер Усмонов қисман назорат қилган “Цитадель” компанияси ҳам бор.
Руслар учун энг хавфли ишланма, NYT маълумотларига кўра, “Цитадель”нинг шўба корхоналаридан бири “МФИ Софт” томонидан ихтиро қилинган NetBeholder дастуридир. У WhatsApp, Signal ёки Telegram мессенжерларининг шифрланган трафиги қаерга юборилганини кузатиш имкониятига эга. Масалан, дастур фойдаланувчи ким билан, қачон ва қаерда гаплашаётганини, хабарга файл бириктирилганини аниқлаши мумкин. Илгари бу маълумотни фақат дастур ишлаб чиқарувчиларидан олиш мумкин эди.
NetBeholder’нинг яна бир хусусияти бир кишининг бир нечта телефондан фойдаланаётганини аниқлаш, шунингдек, ушбу телефонларнинг контактларини бошқа одамларнинг гаджетлари билан хариталаш имконини беради. Бундан ташқари, дастур операторлари маълум бир кунда қайси телефонлар битта жойда бўлганини аниқлаши мумкин. Дастур, шунингдек, фойдаланувчи Россиянинг қайси ҳудудидан эканини, чет эллик бўлса, қайси мамлакатдан келганини аниқлаш имконини беради.
Signal, Telegram ва WhatsApp яратувчилари бундай кузатувдан унчалик ҳимояланмаган. Шифрлаш маълум хабарлар алмашинувини яшириши мумкин, аммо у алмашинув ҳақидаги маълумотларни блоклай олмайди, деб тушунтиради газета. Буни компанияларнинг ўзи ҳам тан олмоқда.
Таърифи келтирилган айрим кузатув воситалари аллақачон Россиядан ташқарига тарқала бошлаган. Ишлаб чиқарувчилар ўз маҳсулотларини Шарқий Европа ва Марказий Осиё, шунингдек, Африка, Яқин Шарқ ва Жанубий Америкада сотишни мақсад қилган. Январь ойида Citizen Lab Россия ишланмалари Эронда ва Украинанинг Россия томонидан босиб олинган ҳудудларида аллақачон қўлланилаётганини хабар қилган эди.
Февраль ойида АҚШ тезкор-қидирув фаолияти функцияларини таъминлаш учун техник воситалар тизимини ишлаб чиқиш билан шуғулланадиган бир қатор компаниялар ва россияликларга қарши санкциялар киритди. АҚШ расмийларига кўра, бундай тизимлар “норозиликни бостириш” учун ишлатилади, “Цитадель” компанияси эса ушбу тизимлар бозорининг 60-80 фоизини эгаллайди.
Изоҳ (0)