Makka shahridagi Nur tog‘ida islom tarixidagi muqaddas manzillardan biri — Hiro g‘ori joylashgan. “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev Saudiya Arabistoniga safari davomida ushbu toqqa ko‘tarilib, ilk vahiy nozil bo‘lgan g‘orga kirishga muvaffaq bo‘ldi.
Nur tog‘i Makka markazidan 3,5 kilometr chamasi uzoqda joylashgan, balandligi 642 metrni tashkil etadi. U yerga borish uchun mehmonxonadan chiqib, taksi yolladik va buning uchun haydovchiga 20 riyol (taxminan 5 dollar) to‘ladik.
Tog‘ etagi kirakash mashinalar va ziyoratchilar bilan to‘lib-toshgan. Dunyoning turli mamlakatlaridan kelgan ziyoratchilarni yagona istak — payg‘ambar Muhammad alayhissalomga ilk vahiy nozil bo‘lgan Hiro g‘origa ko‘tarilish istagi birlashtirib turardi.
.jpg)
Tarix kitoblarida keltirilishicha, u zot payg‘ambar bo‘lib yuborilishidan oldin ushbu g‘orda yolg‘iz qolib, ibodatga berilishni o‘ziga odat qiladi. Shu yerda u kishiga Jabroil alayhissalom tomonidan “Alaq” surasining birinchi besh oyati olib kelinadi. Shu tariqa insoniyat tarixidagi baxtli soatlar sanog‘i boshlanadi va asta-sekin oyatlar tusha boshlaydi. Bu jarayon jami 23 yil davom etadi.
Ziyoratchilar orasida o‘zbekistonliklar ham ko‘p ekan. Ular safida Solixon domlani ham ko‘rib qoldik. U kishi Hiro g‘origa kirish ancha mushkul ekanligini aytib, o‘sha atrofda salavot va duolar o‘qib qaytaverishni maslahat berdi.
.jpg)
Tog‘ cho‘qqisiga chiqish uchun zinapoyalar qilingan, ayrim joylarga temir suyanchiqlar ham o‘rnatilgan. Biroq shunda ham ko‘tarilish kamida ikki soat vaqtni oladi va yaxshigina jismoniy tayyorgarlikni talab etadi. Shu asnoda barcha ziyoratchilarning ko‘nglidan bir o‘y o‘tsa ajab emas: biz shunday qulayliklar ko‘magida yuqoriga ko‘tarilyapmiz, bundan asar ham bo‘lmagan paytlarda bu yerga takror-takror chiqish va ibodat qilish payg‘ambarimizdan qanchalik g‘ayrat va kuch-quvvat talab etilgan ekan?
Hiro g‘ori tog‘ning shimoli-sharqiy tarafida bo‘lib, ko‘rinishidan tuya o‘rkachiga o‘xshaydi. U yerga ikki tosh o‘rtasidagi tor yo‘lakdan o‘tib, yetib olinadi. Kaʼba tomonga qaragan g‘or nari borsa, ikki kishini sig‘dira oladi.
Biz bu yerga yetib kelganimizda shu atigi ikki kishi sig‘adigan g‘or og‘zida kamida 30-40 nafar ziyoratchi to‘plangandi. Bunday sharoitda oyoq tagida qolib ketish yoki nafas yetmay qolishi hech gap emas. Ustiga-ustak, tog‘ cho‘qqisida turibsiz. O‘zi kuch va madad berdi, g‘orga kirishga muvaffaq bo‘ldik. Bu yerda salavot va duolar aytib, so‘ng boshqa kirish istagida bo‘lganlarga joy bo‘shatdik.
Shundan so‘ng asta-sekin pastga tushishni boshladik. Ilohiy va tarixiy joylar, pastda Makka shahri kaftdek yastanib yotibdi. Biroq atrofda uyulib yotgan turli chiqindilar, oziq-ovqat qoldiqlari kishining taʼbini xira qiladi. Shu haqda o‘ylab turganimizda, pastda bir guruh yigitlar chiqindilarni yig‘ishtirib olish uchun qoplar tarqatayotganini ko‘rib qoldik.
Qoplarga “Poklik iymondandir” deb yozilgandi. Yigitlarni suhbatga tortdik, ular Qozog‘istondan, aniqrog‘i, Olmaotadan ekan.
“Bu ishni 2015-yilda boshlaganmiz. Chunki payg‘ambarimiz qadamlari yetgan joylardagi holatni ko‘rib, ko‘nglimiz ranjidi. Qarindoshimizning qop chiqaradigan zavodi bor, ishchilarini olib kelib, Umra qildirib, shu ishlarga bosh-qosh bo‘lgandi. O‘shanda 200 ta qop olib kelingan va tog‘dagi chiqindilar yig‘ishtirib olingan. Bu yil jami 800 ta qop keltirildi. O‘zimiz yig‘ishtiramiz, toqqa ko‘tarilayotgan ziyoratchilardan iltimos qilamiz. Maqsad — bu yerlarni pokiza holatda tutish. Buning ajri va savobi bor, harakatlarimiz zora odat va anʼanaga aylanib ketsa”, — deydi o‘zini Odiljon Hofiz o‘g‘li deb tanishtirgan yigit.
Makkadagi Nur tog‘iga safarimiz shu tariqa yakuniga yetdi.Mehmonxonaga bir olam taassurotlar bilan qaytdik. Islom tarixidagi ilk vahiy nozil bo‘lgan Hiro g‘origa kirish nasib etganining shavqi hali-hanuz bizni tark etgani yo‘q...
Izoh (0)