“So‘z erkinligi boshqa shaxslarga nisbatan noqonuniy harakatlar amalga oshirish huquqini bermaydi” — Bosh prokuratura

Bosh prokuratura OAV va internet orqali tuhmat, haqorat qilish, shaxsning qadr-qimmati kamsitilishiga yoki uning obro‘sizlantirilishiga olib keladigan yolg‘on axborotlar tarqatish holatlari ko‘payayotganini ma’lum qildi.

Qayd etilishicha, prokuratura qonunlar bilan taqdim etilgan erkinlik va huquqlarni suiiste’mol qilishga yo‘l qo‘yib bo‘lmasligini, barqaror axborot makonida o‘zaro hurmat qilgan holda muloqot qilish, ayniqsa qonunlarda belgilangan tartib va talablarga so‘zsiz rioya qilish muhimligini yana bir bor ta’kidlash va eslatishni lozim deb hisoblaydi.

Hozirgi kunda Telegram kanallari va boshqa ijtimoiy tarmoqlar orqali amalga oshirilgan jinoyatlarga aloqadorlik yuzasidan bir guruh fuqarolarga nisbatan jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan va dastlabki tergov harakatlari olib borilmoqda. Tergov jarayonlarida ular advokat bilan ta’minlangan hamda qonunchilikda belgilangan boshqa huquq va erkinliklari to‘liq ta’minlanmoqda.

Ushbu jarayon haqida tegishli ma’lumotlar to‘liq berib borilayotganiga qaramay, ayrim shaxslar tomonidan jarayonni huquqiy makon doirasidan chiqarib, o‘z subyektiv talqini orqali ommani chalg‘ituvchi axborotlar tarqatishga urinishlar bo‘lmoqda. Shu munosabat bilan Bosh prokuratura yana bir bor quyidagilarga e’tiborni qaratgan.

Birinchidan, ushbu holatlarning “so‘z erkinligiga tahdid” deb talqin qilinishi haqiqatga mutlaqo zid. Konstitusiyada belgilab qo‘yilgan so‘z erkinligini ta’minlash borasidagi islohotlar davom ettirilishiga shak-shubha bo‘lishi mumkin emas. Prokuratura organlari fuqarolarning ushbu huquqlarini ro‘yobga chiqarish bo‘yicha tizimli ishlarni amalga oshirishda davom etadi.

Ikkinchidan, “so‘z erkinligi” kabi muhim qadriyatning o‘z shaxsiy manfaatlari yo‘lida qurolga aylantirishga hech kimning haqqi yo‘q va bunga yo‘l qo‘yilmaydi. So‘z erkinligi boshqa shaxslarga nisbatan noqonuniy harakatlar amalga oshirish huquqini bermaydi. Mazkur jarayonda ayrim shaxslar so‘z erkinligini niqob qilib olgan holda tovlamachilik bilan shug‘ullanishi jamiyatda fuqarolik jamiyati institutlariga ishonchning so‘nishiga, jurnalistika va blogerlar hamjamiyatining obro‘sizlanishiga olib kelishi mumkin.

Uchinchidan, har qanday sohada bo‘lgani kabi axborot sohasidagi qonunbuzilishlar uchun ham javobgarlik muqarrarligi ta’minlanishi muhimdir. Jurnalistlik yoki blogerlik faoliyatini yuritish qonunlarni chetlab o‘tishga hech qachon asos bo‘la olmaydi. Yuqoridagi huquqbuzarliklar bo‘yicha vaziyatdan ko‘rinib turibdiki, axborot maydonida tuhmat, haqorat, yolg‘on axborotni tarqatish kabi jinoyatlarga qarshi kurash bugun paydo bo‘lib qolmagan, balki so‘z erkinligini ta’minlash bilan barobar ravishda muntazam kechayotgan jarayondir. Chunki axborot sohasidagi transformatsiya o‘z navbatida bu yo‘nalishda ham qonuniylikni ta’minlashni taqozo qiladi.

Yuqoridagilarga ko‘ra, prokuratura organlari barcha jinoyat ishlarida bo‘lgani kabi ijtimoiy tarmoqlar orqali amalga oshirilgan jinoyatlar bo‘yicha ishda ham qonun ustuvorligini to‘liq ta’minlash, ishning to‘g‘ri va adolatli hal etilishi uchun barcha nazorat funksiyalarini amalga oshiradi. Har bir gumonlanuvchi, ayblanuvchi va sudlanuvchiga ayblovdan himoyalanish uchun qonunda nazarda tutilgan barcha vosita va usullardan foydalanish imkoniyati beriladi. Telegram kanallari va boshqa ijtimoiy tarmoqlar orqali amalga oshirilgan jinoyatlar bo‘yicha ish mohiyatini buzib ko‘rsatish, yolg‘on axborot tarqatishga bo‘lgan urinishlarga yo‘l qo‘yilmaydi. Odil sudlovni amalga oshirishda to‘sqinlik qilish, sud va tergov jarayoniga aralashishga bo‘lgan urinishlarga qonunchilikda belgilangan tartibda choralar ko‘riladi.