O‘zbekistonning qaysi hududlarida bolalar onkologik kasalliklarga ko‘proq chalinishyapti? Onkolog shifokor bolalarni saratondan himoyalash va uning ilk alomatlari haqida so‘zlab berdi

2020-yili Toshkent shahrida Bolalar milliy tibbiyot markazi o‘z faoliyatini boshladi. U yuqori texnologiyalar asosida xizmat ko‘rsatishga ixtisoslashgan Markaziy Osiyodagi yagona bolalar tibbiyot muassasasidir.

Qiymati 130 million dollardan ziyod bo‘lgan mazkur markaz Koreya Respublikasi ko‘magida, “Baum” korporatsiyasi loyihasi asosida barpo etildi. Bu yerda yiliga 1,5 mingdan ziyod noyob jarrohlik amaliyotlarini bajarish imkoniyati mavjud.

15-fevral Xalqaro bolalar saraton kasalliklariga qarshi kurashish kuni arafasida ushbu tibbiyot markazidan reportaj tayyorlashga qaror qildik.

— Dunyo tajribasiga ko‘ra, bolalar gematologiya va onkologiya bo‘limlari ko‘p tarmoqli kasalxonalarda ichida faoliyat yuritadi. Chunki kimyo terapiyasini olgan bemorda boshqa kasalliklarning paydo bo‘lishi, xususan, buyrak va yurak siqilishi bilan bog‘liq og‘riqlar bo‘lishi mumkin. Shunday vaziyatda ko‘p tarmoqli kasalxona shifokorlarining borligi qo‘l keladi. Aslida bo‘limimiz 20 ta bemorga mo‘ljallangan, ammo hozirgi kunda bu yerda 38 ta bemor bola davolanmoqda, — deydi markazning bolalar onkologi Kamol Iskandarov.

Samarqand viloyatining Qo‘shrabot tumanidan kelgan ayol kenja farzandining salomatligi yaxshilanayotgani haqida quvonib gapirdi.

— Bu yerga kelganimizda o‘g‘limning ahvoli juda og‘ir edi. Muolajalar sabab ancha yaxshilandi. Burnidan qon ketib, ishtahasi butunlay yo‘qolgandi. Shifokorlar o‘g‘limga oqqon tashxisini qo‘yishdi. To‘rt marta kimyo terapiyani olganimizdan keyin qon ketish holatlari to‘xtadi, — deydi bemorning onasi.

Keyingi paytlarda O‘zbekistonda bolalarning onkologik kasalliklarga chalinish holatlari qanchani tashkil etyapti, degan savolimizga shifokor quyidagicha javob berdi.

— Jahon statistikasi bilan taqqoslaganda, O‘zbekistondagi aholi soniga nisbatan yiliga 1500 ta bemor bola aniqlanishi kerak. Hozirgi kunda esa bu ko‘rsatkich 1000 tani tashkil etmoqda. Kasallikni erta aniqlash muhim ahamiyatga ega. Shu bois O‘zbekistonda ham onkologik kasalliklarni erta diagnostika qilishga alohida eʼtibor berilmoqda.

Jahon statistik maʼlumotlariga ko‘ra, rivojlangan mamlakatlarda bu kasallikka chalinish holatlari nihoyatda yuqori. Nosog‘lom ovqatlanish, gadjetlar, harakatsizlik, stress va atrof-muhitning ifloslanishi kasallikning uyg‘onishiga sabab bo‘ladi.

Bolalar onkologi o‘z tajribasidan kelib chiqqan holda respublikamizning qaysi viloyatlarida bemorlar ko‘proq aniqlanishi haqidagi savolimizga quyidagicha javob berdi.

— Bemorlar orasida Navoiy, Surxondaryo viloyati va Qoraqalpog‘iston Respublikasidan kelganlar nisbatan ko‘p. Navoiy viloyatida zavodlarning ko‘pligi, oltin konining borligi ham aholi salomatligiga o‘z taʼsirini o‘tkazadi. Chunki oltin koni ham o‘zidan radiatsiya chiqarish xususiyatiga ega. Orolning qurishi va sho‘rlanishi hisobiga u yerlik bolalar o‘rtasida ham onkologik kasalliklarga chalinish holatlari ko‘proq, — deydi shifokor.

Ota-onalar farzandi salomatidagi qaysi o‘zgarishlar orqali onkologik kasalliklar rivojlanayotganini taxmin qilishi mumkin.

— Agar bola holsiz bo‘lsa, ishtahasi yo‘qolsa, ko‘p terlab, tanasida turli toshmalar bo‘lsa, zudlik bilan shifokorga murojaat qilish kerak. Tana haroratining meʼyoridan oshishi ham mumkin. Agar kasallik tananing tashqi tomonida paydo bo‘lsa, o‘simta shishib, bo‘rtib chiqadi. Shunday vaziyatlarda og‘riqning zo‘rayishini kutmasdan shifokor qabuliga borish kerak. Ammo ichki aʼzolardagi kasallik birdan ko‘zga tashlanmaydi.

Shu bois hech bo‘lmaganda 6 oyda bir shifokor qabuliga borish kerak. Afsuski, ko‘pchilik ota-onalar o‘simta ancha kattalashgandan so‘ng murojaat qilishadi. Bu kasallik ikkinchi darajaga o‘tgani va yanada murakkablashganidan dalolat beradi. Jahon statistikasi bo‘yicha kasallik 1-2 darajada aniqlanib, davolansa, yashovchanlik ko‘rsatkichi ham 95 foizni tashkil etadi. Kerakli muolajalar qilinsa, kasallik 3-4-darajaga yetganida ham yaxshi natijalarga erishish mumkin, — deydi bolalar onkologi Kamol Iskandarov.