Ўзбекистоннинг қайси ҳудудларида болалар онкологик касалликларга кўпроқ чалинишяпти? Онколог шифокор болаларни саратондан ҳимоялаш ва унинг илк аломатлари ҳақида сўзлаб берди

2020 йили Тошкент шаҳрида Болалар миллий тиббиёт маркази ўз фаолиятини бошлади. У юқори технологиялар асосида хизмат кўрсатишга ихтисослашган Марказий Осиёдаги ягона болалар тиббиёт муассасасидир.

Қиймати 130 миллион доллардан зиёд бўлган мазкур марказ Корея Республикаси кўмагида, “Баум” корпорацияси лойиҳаси асосида барпо этилди. Бу ерда йилига 1,5 мингдан зиёд ноёб жарроҳлик амалиётларини бажариш имконияти мавжуд.

15 февраль Халқаро болалар саратон касалликларига қарши курашиш куни арафасида ушбу тиббиёт марказидан репортаж тайёрлашга қарор қилдик.

— Дунё тажрибасига кўра, болалар гематология ва онкология бўлимлари кўп тармоқли касалхоналарда ичида фаолият юритади. Чунки кимё терапиясини олган беморда бошқа касалликларнинг пайдо бўлиши, хусусан, буйрак ва юрак сиқилиши билан боғлиқ оғриқлар бўлиши мумкин. Шундай вазиятда кўп тармоқли касалхона шифокорларининг борлиги қўл келади. Аслида бўлимимиз 20 та беморга мўлжалланган, аммо ҳозирги кунда бу ерда 38 та бемор бола даволанмоқда, — дейди марказнинг болалар онкологи Камол Искандаров.

Самарқанд вилоятининг Қўшработ туманидан келган аёл кенжа фарзандининг саломатлиги яхшиланаётгани ҳақида қувониб гапирди.

— Бу ерга келганимизда ўғлимнинг аҳволи жуда оғир эди. Муолажалар сабаб анча яхшиланди. Бурнидан қон кетиб, иштаҳаси бутунлай йўқолганди. Шифокорлар ўғлимга оққон ташхисини қўйишди. Тўрт марта кимё терапияни олганимиздан кейин қон кетиш ҳолатлари тўхтади, — дейди беморнинг онаси.

Кейинги пайтларда Ўзбекистонда болаларнинг онкологик касалликларга чалиниш ҳолатлари қанчани ташкил этяпти, деган саволимизга шифокор қуйидагича жавоб берди.

— Жаҳон статистикаси билан таққослаганда, Ўзбекистондаги аҳоли сонига нисбатан йилига 1500 та бемор бола аниқланиши керак. Ҳозирги кунда эса бу кўрсаткич 1000 тани ташкил этмоқда. Касалликни эрта аниқлаш муҳим аҳамиятга эга. Шу боис Ўзбекистонда ҳам онкологик касалликларни эрта диагностика қилишга алоҳида эътибор берилмоқда.

Жаҳон статистик маълумотларига кўра, ривожланган мамлакатларда бу касалликка чалиниш ҳолатлари ниҳоятда юқори. Носоғлом овқатланиш, гаджетлар, ҳаракатсизлик, стресс ва атроф-муҳитнинг ифлосланиши касалликнинг уйғонишига сабаб бўлади.

Болалар онкологи ўз тажрибасидан келиб чиққан ҳолда республикамизнинг қайси вилоятларида беморлар кўпроқ аниқланиши ҳақидаги саволимизга қуйидагича жавоб берди.

— Беморлар орасида Навоий, Сурхондарё вилояти ва Қорақалпоғистон Республикасидан келганлар нисбатан кўп. Навоий вилоятида заводларнинг кўплиги, олтин конининг борлиги ҳам аҳоли саломатлигига ўз таъсирини ўтказади. Чунки олтин кони ҳам ўзидан радиация чиқариш хусусиятига эга. Оролнинг қуриши ва шўрланиши ҳисобига у ерлик болалар ўртасида ҳам онкологик касалликларга чалиниш ҳолатлари кўпроқ, — дейди шифокор.

Ота-оналар фарзанди саломатидаги қайси ўзгаришлар орқали онкологик касалликлар ривожланаётганини тахмин қилиши мумкин.

— Агар бола ҳолсиз бўлса, иштаҳаси йўқолса, кўп терлаб, танасида турли тошмалар бўлса, зудлик билан шифокорга мурожаат қилиш керак. Тана ҳароратининг меъёридан ошиши ҳам мумкин. Агар касаллик тананинг ташқи томонида пайдо бўлса, ўсимта шишиб, бўртиб чиқади. Шундай вазиятларда оғриқнинг зўрайишини кутмасдан шифокор қабулига бориш керак. Аммо ички аъзолардаги касаллик бирдан кўзга ташланмайди.

Шу боис ҳеч бўлмаганда 6 ойда бир шифокор қабулига бориш керак. Афсуски, кўпчилик ота-оналар ўсимта анча катталашгандан сўнг мурожаат қилишади. Бу касаллик иккинчи даражага ўтгани ва янада мураккаблашганидан далолат беради. Жаҳон статистикаси бўйича касаллик 1-2 даражада аниқланиб, даволанса, яшовчанлик кўрсаткичи ҳам 95 фоизни ташкил этади. Керакли муолажалар қилинса, касаллик 3-4-даражага етганида ҳам яхши натижаларга эришиш мумкин, — дейди болалар онкологи Камол Искандаров.