Dunyoning qayerida yashamasin, madaniy yoki oilaviy ahvoli qanday bo‘lishidan qat’i nazar, ayollar erkaklarga qaraganda boshqa odamlarning his-tuyg‘ularini yaxshiroq tushunadi. Bu haqda olib borilgan tadqiqotga tayanib, CNN xabar berdi.
Buyuk Britaniyadagi Kembrij universiteti tadqiqotchilari buni aniqlash uchun dunyoning 50 dan ortiq davlatida tadqiqot o‘tkazdi. Bu “aql nazariyasi” yoki “kognitiv empatiya” o‘rganiladigan eng katta tadqiqot sanaladi. Empatiya muhim fazilat bo‘lib, odamlarning ijtimoiy munosabatlarini boshqaradi va ularning shaxsiy munosabatiga ta’sir o‘tkazadi.
Kognitiv empatiya — bu boshqa birov nimani o‘ylayotgani yoki his qilayotganini intellektual ravishda tushunish hisoblanadi. Kognitiv empatiyaga ega bo‘lgan odam o‘zini boshqa birovning o‘rniga qo‘yib, undagi vaziyatni his qiladi.
Bu affektiv yoki hissiy empatiyadan farq qiladi. Bu turdagi empatiyada odam birovning ahvolini his qilib, unga hissiyot bilan javob beradi. Misol uchun, agar kimdir yig‘layotgan bo'lsa, hissiy empatiyaga ega bo‘lgan odam ham xafa bo‘la boshlaydi, bu bilan hamdardligini bildiradi.
Kembrij universiteti veb-saytida empatiyaning ikkala shaklini sinab ko‘radigan test mavjud. Biroq yangi izlanishda tadqiqotchilar boshqa testdan — “Ko‘zlar testida aqlni o‘qish” yoki qisqacha “Ko‘zlar testi"dan foydalangan. Bu odamning ruhiy holatini yoki his-tuyg‘ularini tushunish qobiliyatini o‘lchashga yordam beradi.
Testda ishtirokchilardan fotosuratdagi odamning ko‘z qismidan uning ahvoli haqida so‘ralgan. Odam ma’lum bir turdagi yuz ifodasini namoyish qilgan va tadqiqot ishtirokchisi bu odam nimani o‘ylayotgani yoki his qilayotganini topgan. Olimlar ko‘pincha ushbu testdan kimningdir aqliy yoki kognitiv muammolari borligini aniqlash uchun foydalanadi.
Ilgari olib borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, masalan, autizm, demans yoki ovqatlanish bilan bog‘liq muammolarga duch kelganlar bu testlarda ko‘pincha past ball oladi.
Yangi tadqiqotda mualliflar Argentina, Xorvatiya, Misr, Hindiston, Yaponiya va Norvegiya kabi 57 mamlakatdan 306 000 ga yaqin odamning natijalarini olish imkoniga ega bo‘ldi. 36 mamlakatda ayollar kognitiv empatiya ko‘rsatkichida erkaklarga qaraganda yuqori ball to‘pladi. 21 ta davlatda ayollar va erkaklar o‘rtasidagi ko‘rsatkichlar o‘xshash edi. Biroq erkaklar o‘rtacha hisobda ayollardan ko‘ra yaxshiroq ball to‘plagan bironta mamlakat aniqlanmadi.
Tadqiqot nima uchun ayollarning kognitiv empatiyasi erkaklarnikiga qaraganda ko‘proq ekanini tushuntirib bera olmagan. Olimlar ayollarda kognitiv empatiya erkaklarnikiga qaraganda yuqoriligini xulosa qilgan. Ilgari o‘tkazilgan ba’zi tadqiqotlarda empatiyadagi jinsiy farqlar ba’zan biologik va ijtimoiy omillar bilan bog‘liq bo‘lgan.
Izoh (0)