Aktyor Abduxalil Mingnorov tomoshabinlarga “Shaytanat” seriali orqali yaxshi tanish. Ammo uning ijodi faqatgina bu rol bilan chegaralanmagan. U “Yoningdaman, ota”, “Zurriyot” va “Imom Abu Iso Muhammad Termiziy” kabi filmlarga rejissorlik qilgan. “Shaytanat”dagi kallakesar Shomilning Imom Termiziy rolini mohirlik bilan ijro etgani esa ko‘pchilik uchun yangilik bo‘ldi.
“Madaniyat uyidan chiqqan mashhurlar”
— San’atga mehr qo‘yishim juda qiziq kechgan. Mahallamiz yaqinida Madaniyat uyi tashkil etilgandi. Darsdan keyin turli to‘garaklarga borib, hunar o‘rganardik. O‘sha paytlarda mashhur bo‘lgan “Bahor qaytmaydi” videofilmining rejissori Mirabbos Mirzaahmedov aktyorlik to‘garagiga rahbar bo‘ldi. Shu inson sabab juda ko‘p bolalar san’atga mehr qo‘ydi. Abdurayim Abduvahobov, Fathulla Mas’udov, Jahongir Qosimov va men to‘garakning ilk qaldirg‘ochlari bo‘ldik.
Keyin uyimizda tugunga tugilgan, eski dutor turardi. Bir kuni onamdan dutor kimniki ekanligi haqida so‘radim. “Bolaligimda teatrga borib, dutor chalishni o‘rgangandim. Akalarim bilib qolib, dutorni sindirib, uyga olib kelishgan”, deb gapirib bergandi. San’atga bo‘lgan mehr onamdan o‘tganmi bilmadim, akam ikkimiz ham san’atkor bo‘lishni niyat qildik. U sozanda, men esa aktyorlik bo‘yicha tahsil oldim.
“Ijodkorlar o‘rtasidagi urush”
— Institutni bitirgach, hozirgi O‘zbek Milliy akademik drama teatriga ishga kirishni istagandim. Ammo yo‘llanma asosida Samarqand teatriga ishga yuborishdi. Ikki yil ishlab, yana Toshkentga qaytdim. “Agar Milliy teatrga ishga olishsa, san’atni davom ettiraman”, degan niyat bilan teatrga borsam, sinov asosida ishga olishdi. Ammo 1981-yillarda teatrdagi vaziyat u qadar yaxshi emasdi. Ijodkorlar ikkiga ajralib qolishgan, hatto yoshlar narigi tomon bilan gaplashishsa ham chetga olib “Nega ular bilansan?” degan so‘roqlar bo‘lardi. Yosh aktyorlar xuddi ikki tomon orasidagi o‘tga o‘xshab qolgandi.
Teatrda Bahodir Yo‘ldoshev bilan 15 yilga yaqin ishladim. Faxr bilan aytolamanki, u insondan juda ko‘p narsalarni o‘rgandim. Bahodir akani ko‘pchilik yoshlar tushunmasdi, o‘rtada tushunmovchiliklar yuzaga kelardi. Chunki u shunday rejissor ediki, aktyorlar uning xayolidagi fikr bilan ishlashlarini istardi.
Milliy teatrda olti yil ishlab, juda ko‘p ustoz san’atkorlarning ta’limini oldim. Shukur Burhonov, Nabi Rahimov, Zaynab Sadriyeva, Sora Eshonto‘rayeva, Zikir Muhammadjonov kabi ko‘plab ustoz san’atkorlar bilan bir sahnada ishladim. Ammo hozirgacha tushunmayman, ijodkorlar nega bir-biri bilan kelisholmay qolgan? Teatr ikkiga bo‘linib, parokanda bo‘ldi. Ijodkorlarning bir qismi sobiq Hamza teatrida, qolgani esa yangi tashkil etilgan teatrga o‘tib ketishdi. Ular qatorida men ham bor edim.
“Topgan puling harom”
— Hozir vaziyat qanday bilmadim, ammo men ishlagan vaqtlarda teatrning maoshi bilan yashash juda qiyin edi. Shu bois ba’zi san’atkorlar to‘yga chiqishga majbur bo‘lishdi. Ammo u paytda ko‘plab teatr va kino aktyori to‘ydan tirikchilik qilishga or qilishardi. Bir kuni majlis bo‘ldi. Unda ustoz san’atkorlardan biri turib, to‘yga borgan ijodkorni ko‘rsatib: “Topgan puling harom”, dedi. Ammo ular moliyaviy tanqislik sabab shunga majbur bo‘lishardi. 1994-yilga kelib, majburlikdan teatrdan ketishga qaror qildim. Eski shahar bozoriga borib, savdo qilishni boshladim. Mol yog‘i, go‘shti va jigari bilan savdo qilardim. Tanish somsapazlarga go‘sht yetkazib turardim. Yashirmayman, bozorda ishlab qo‘lim pul ko‘rdi. Eski bo‘lsa-da, mashina sotib oldim. 2006-yilga qadar bozorda ishlab, moliyaviy ahvolimni yaxshilab oldim.
“Shaytanat”da suratga tushishni istamagandim
— “Shaytanat” serialining suratga olinishi boshlanganida Shomil roli Seydulla Maldaxonovga berilgan ekan. Ammo o‘rtada nimadir bo‘lib, uni boshqa rolni topshiribdi. Shundan keyin Jahongir Qosimov Yodgor Sa’diyevga meni taklif qilgan. Avvaliga rad etganman. “Yana nomi ulug‘ suprasi quruq ishga qaytmayman”, degandim. Bir kuni Jamshid Zokirov uyimga kelib, “Xo‘p degin, yaxshi rol” degan. Xullas, xushlamay Shomil rolini ijro etganman. Serialning boshida xushlamay rolni ijro etganim yaqqol seziladi. Ammo bu rol tashrif qog‘ozimga aylanib qoldi. Hatto, chet elga borganimda ham Shomilni ko‘rishgani haqida aytib berishgandi.
“San’atdan ketolmay qoldim”
— Aslida san’at ham bir kasallik. Unga sho‘ng‘ib ketgandan keyin, ajralish juda qiyin. Olqish olgandan keyin bozorda ishlay olmadim. Televideniyeda “Ertaklar yaxshilikka yetaklar” degan ko‘rsatuvni suratga olib, ssenariylar yozardim. Bir kuni Yusuf Roziqov “Sen yozishni bilasan, rejissorlik qilolasan. Kattaroq ish qilsang-chi”, dedi. Xullas, mana shu inson sababchi bo‘lib rejissorlikka mehrim yanada uyg‘ondi. Bir nechta qissalarni ssenariyga aylantirib, sohani o‘zim uchun qaytadan kashf etdim. “Zurriyot”, “Fidoyilar”, “Yoningdaman, ota” kabi filmlarni suratga oldim.
“Tanqidlarga uchragan film”
— “Imom Abu Iso Muhammad Termiziy” filmini suratga olish g‘oyasi paydo bo‘lganida biroz ikkilanganman. Chunki u inson haqida to‘liq ma’lumot berilgan birorta manba yo‘q. Uch yil davomida uydan chiqmay yozgan hadislarini o‘rgandim. Shu bilan birga o‘sha zamonda yashagan insonlarning kitoblarini ham o‘qib, ular qoldirgan ma’lumotlarni badiiylashtirib, ssenariyga kiritdim. Ma’lumotlarning ozligi uchun loyihani tark etmoqchi ham bo‘ldim. Shunda film prodyuseri Nasrullo Sa’dullayev “Pul yo‘q bilaman, qiynalib ketding, ammo kel shu ishni savob uchun qilaylik”, deb loyihani davom ettirishimga sabab bo‘lgan paytlar ham bo‘ldi. Qiyinchilik bilan qilingan ish hamisha o‘z samarasini beradi. 2019-yili uning ilk premyerasi bo‘lib o‘tdi. Afsuski, u paytlari karantin bo‘lgani uchun yetarlicha targ‘ibot qilinmadi. Ammo o‘sha paytda ba’zi jurnalistlardan qattiq ranjidim. Hali film tomoshabinlarga namoyish etilmay turib, keskin tanqid qilishdi. Havfsalam pir bo‘lib turgan paytda Rossiyadan taklifnoma keldi. Qozon shahrida o‘tkaziladigan kinofestivalni “Imom Abu Iso Muhammad Termiziy” filmi bilan ochish istaklari borligini aytishdi. Film juda iliq qabul qilindi. Filmning umumiy budjeti 2 million 800 ming so‘mni tashkil etadi. Ammo bu mablag‘ tarixiy film uchun juda oz.
Film qanchalik o‘zini oqladi, degan savolga javob berishim qiyin. Ammo quvonganim u juda ko‘p mamlakatlarda namoyish etildi va “Islam Today” internet nashri tomonidan musulmonlar haqida eng yaxshi 10 ta filmlar qatoriga kiritildi.
“Usmonxon Alimov bilan amalga oshmagan loyiha”
— Rahmatli Usmonxon Alimov bir guruh ilm ahllari bilan kelib, kinosaroyda filmni tomosha qilishgan. Kaltakning tagida qolmay deb shoshib, zaldan chiqib ketayotganimda orqadan Usmonxon akaning “Menga film ma’qul bo‘ldi, sizlarga-chi?” degan gapi qulog‘imga chalindi. Keyin u kishi meni ko‘rishni istayotganini aytishdi. Film haqida iliq fikrlarni eshitib, ko‘nglim ancha ko‘tarildi. U inson bilan yana bir nechta katta loyihalar ustida ishlamoqchi edik. Afsuski, bunga ulgurmadik.
Ayni damda imom Moturudiy ta’limoti haqidagi film ssenariysi ustida ishlayapman. Nasib qilsa, yaqin bir-ikki yilda tarixiy filmlarimiz yana bittaga ortadi, degan umiddaman.
Mavzuga doir:
- AQSHda O‘zbekiston Qahramoni Abdulla Oripov haqida badiiy film suratga olinmoqda
- Farg‘onada Ikkinchi jahon urushi qahramoni Mamadali Topvoldiyev haqida hikoya qiluvchi “Osiyo arsloni” filmini suratga olish ishlari boshlandi
- Hilol Nasimovning “Meros” filmi Hindiston xalqaro kinofestivalida “Yilning eng yaxshi xorijiy filmi” deya e’tirof etildi
Izoh (0)