Markaziy Osiyo mamlakatlari, jumladan O‘zbekiston iqtisodiyoti Ukraina urushi va Rossiyaga nisbatan qo‘llangan xalqaro sanksiyalar natijasida anchayin katta zarar ko‘radi. Bu haqda Yevropa tiklanish va taraqqiyot bankining, “Daryo” tomondan tanishib chiqilgan bayonotida qayd etildi.
Pul o‘tkazmalari
Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiyoti uchun daromadlar va chet el valyutasi tushumlarining asosiy manbai (O‘zbekistonda 11,4 foizni tashkil qiladi).
Rossiya pul o‘tkazmalari bo‘yicha asosiy manba hisoblanadi – O‘zbekistonda umumiy hajmning qariyb 50 foizi ushbu davlatga to‘g‘ri keladi.
Sarmoyalar va yangi ish o‘rinlarini yaratish
Urush va sanksiyalar noma’lum vaziyatni keltirib chiqarmoqda, deyiladi YTTB bayonotida.
Shu sababli yangi ish o‘rinlarini yaratish va sarmoyalarni jalb qilish sekinlashmoqda.
Bu, ayniqsa, so‘nggi siyosiy to‘ntarishlardan hali o‘ziga kelmagan Qirg‘iziston va Qozog‘iston uchun kuchli sezilishi mumkin.
Migrantlarning qaytishi
Migrantlarning qaytishi mehnat bozorlarida keskinlikni keltirib chiqarishi mumkin.
Rossiya uzoq muddatli inqiroz holatiga kirsa,mehnat muhojirlari uylariga qaytadi, bu esa ish haqiga bosim o‘tkazadi va raqobatni kuchaytiradi, — deyiladi bayonotda.
Bunday bosim ayniqsa O‘zbekiston va Tojikiston uchun anchayin sezilarli ta’sir etishi mumkin, zero ikkala mamlakat mehnat muhojirlari ham asosan qurilishda ishlaydi.
Boshqa tomondan olib qaralganda, Rossiya, Belarus va Ukraina muhojirlarining Markaziy Osiyoga kirib kelishi iqtisodiyotga kuchli turtki berishi mumkin, — deb ta’kidlanadi bayonotda.
Energiya va oltin narxlarining oshishi
Urush va sanksiyalar neft, gaz, qimmatbaho metallar narxining oshishiga olib keladi. Bunday vaziyat O‘zbekistonga katta foyda keltirishi mumkin bo‘lgan bir paytda, Qirg‘iziston va Tojikiston kabi sof importchi mamlakatlar muammolarga duch keladi.
Ta’minot zanjirlaridagi uzilishlar
Bu Markaziy Osiyoning barcha mamlakatlariga, ayniqsa Qozog‘istonga ta’sir qiladi, sababi mamlakat tranzit savdosining asosiy qismi Rossiya orqali amalga oshiriladi.
Valyuta kursi va eksport
Markaziy Osiyo milliy valyutalari urushning dastlabki haftalarida o‘z bahosini yo‘qotdi (O‘zbekistonda so‘m 7 foizga qadrsizlandi).
Markaziy Osiyoning aksariyat iqtisodlari oziq-ovqat va iste’mol tovarlari narxlarining keskin oshishiga bazo‘r bardosh bera oladi.
Qozog‘iston va O‘zbekiston kabi yirik bug‘doy ishlab chiqaruvchilar eksport kvotalarini belgilash orqali narxlar oshishini cheklashga intiladi, – deyiladi bayonotda.
Importchilarning asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini subsidiyalashdan boshqa iloji qolmaydi, bu esa budjet balansining buzilishiga sabab bo‘ladi.
Bundan tashqari, o‘g‘it narxining oshishi qishloq xo‘jaligi mahsuldorligiga va oziq-ovqat narxiga ta’sir qilishi kutilmoqda.
6 foiz o‘rniga 4 foiz
Bundan kelib chiqib, YTTB O‘zbekiston iqtisodiyoti bo‘yicha o‘z taxminlarini qayta ko‘rib chiqdi. Bundan oldin u 2022-yilda 6 foizga o‘sishi kutilgan bo‘lsa, endilikda 4 foizga baholanmoqda.
Tashkilot tahlilchilarining fikriga ko‘ra, 2023-yili o‘sish 5 foizgacha jadallashadi. Taqqoslash uchun, 2021-yili O‘zbekiston iqtisodiyoti 7,4 foizga o‘sib, mintaqadagi rekord ko‘rsatgichga aylangan edi.
Izoh (0)