Rossiyaning Ukrainaga qarshi operatsiyalari oqibatida butun dunyo iqtisodiyoti ma’lum darajada zarar ko‘ra boshladi. Rossiyaga bir nechta davlatlar sanksiya qo‘llayotganidan ham xabaringiz bor.
Yevropa davlatlari o‘zining taniqli kompaniyalarining Rossiyadagi faoliyatini to‘xtatib qo‘yish bilangina cheklanmadi, balki, osmon hududini ham yopib, barcha reyslarini bekor qildi.
O‘zbekiston ham diplomatik jihatdan neytral pozitsiyani egallagan bo‘lsa-da, muzokaralardan to‘xtamayotgan ikki davlat bilan hamkorlikda ish yurituvchi bir nechta sohalar salbiy ta’sir ko‘rishi tabiiy.
Masalan, O‘zbekistondagi dori-darmon savdosini olaylik. Odamzod mavjud ekan, uning oziq-ovqat va dori-darmonga ehtiyoji hech qachon tugamaydi.
Ayniqsa, pandemiya davrida ko‘pchilikning immun tizimi pasayib, yengil kasalliklar bilan kurashishi ham qiyinlashgan. Bunday vaziyatda, albatta, shifokor ko‘rigi va ko‘p hollarda uning ko‘rsatmasi asosida dori vositalari bilan shifo topiladi.
Daryo so‘roviga asosan, Statistika qo‘mitasi bergan ma’lumotlariga ko‘ra, 2021-yilda O‘zbekistonga 63 ta davlatdan qiymati qariyb 1,6 milliard dollarga teng bo‘lgan farmatsevtik mahsulotlar import qilingan.
Bu 2020-yilga nisbatan 437 million dollarga oshganini bildiradi. Shundan Ukrainadan keladigan dorilarning ulushi – 86 million dollar, Rossiyadan esa 145 million dollarni tashkil etgan.
Olti yildan buyon farmatsevtika sohasida faoliyat yuritayotgan OOO “Alichang-International” kompaniyasining dori-darmonlarni xarid qilish bo‘limi xodimi Ahror Dadaxonov “Daryo”ga bergan ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda Rossiya va Ukrainada ishlab chiqarilgan dorilardan ko‘p foydalaniladi.
Ahrorning so‘zlariga ko‘ra, dorilarning miqdori foizlarda hisoblansa, taxminan 60 foiz — Rossiyadan, 20 foiz esa Ukrainadan keltiriladi. Shuningdek, Yevropaning yirik davlatlariga tegishli dorilar ham, asosan, Rossiya orqali olib kiriladi.
Muhokamalarga sabab bo‘layotgan ikki davlatning tortishuvi oqibatida dorilarning doimiy foydalanuvchisiga aylangan aholi, “endi nima bo‘ladi, narxlari qanday o‘zgaradi, bizga kelmay qo‘ysa-chi?” kabi vahimali o‘ylar ostida qolgan bo‘lishi mumkin.
“Ukrainadagi mutaxassislardan dorilariga yetishmovchilik ehtimoli haqida so‘raganimda, ular Ukrainada ishlab chiqariluvchi dori-darmonlar barcha yetkazib beruvchilarda yetarli va xavotirga o‘rin yo‘qligini bildirgandi.
O‘zbekistonda 140 ta yetkazib beruvchisi bo‘lsa, barchasida zaxira dori-darmonlar mavjud va narx bilan bog‘liq ajiotaj bo‘lish ehtimoli juda kam” — deya izoh bergan edi Ahror Dadaxonov.
“Daryo” o‘rganishlariga ko‘ra, O‘zbekistonda ko‘p kuzatiladigan qon bosimi ko‘tarilishiga qarshi – “Amlonon”, yurak og‘riganida til tagiga qo‘yish odat bo‘lgan – “Validol” va virusga qarshi – “Amizon”, qolaversa, aynan hozir talabgir bo‘lgan qon suyultiruvchi “Flenoks” kabi dori vositalari Ukrainada ishlab chiqariladi.
“Agar Ukraina dori-darmonlari o‘zbek bozoridan chiqadigan bo‘lsa, o‘rnini Rossiya, Hindiston, Sloveniya, Gruziya va Xitoy egallashi mumkin. Odamlarimiz o‘rgangan dorilarga kelsak, ularning Fransiya, Rossiya va Hindistondan keltiriluvchi analoglari hamisha mavjud. Umuman olganda, hali bunday oqibatlar bo‘lishi ehtimoli sezilayotgani yo‘q”, — degan.
Mutaxassis ma’lumot va narxlar tez suratlarda o‘zgarayotganini aytib, avvalgilariga qo‘shimcha qildi:
“Kecha Ukrainadan va Rossiyadan keltirilgan tovarlar narxi oshmayotgani haqida ma’lumot bergandim. Bugun esa, boshqa davlatlar qatori, O‘zbekistonda ham dollar kursi oshib ketgani hisobiga yetkazib beruvchilar dorilarning narxini oshirdi”.
Mutaxassisga Ukrainadan yetkazib beruvchi vakilning ma’lum qilishicha, O‘zbekistondagi valyuta kursi doim qimmatroq hisoblanadi: agar bitta preparat narxi 30 ming so‘m bo‘lsa, 33 ming so‘mdan sotiladi. Kursning o‘sish hisobi bo‘yicha narxlar yaxlitlanadi — dollar 10, 950 so‘m bo‘layotgan bo‘lsa, ular 11, 500 hisobida oladi.
Buning sababi olib kelish, yetkazib berish va topshirish davomida dollar kursi o‘zgaraveradi. Biroq, narxlarni ham kursga qarab tez-tez o‘zgartirish to‘g‘ri bo‘lmaydi. Shuning hisobiga mavjud narx yaxlitlanadi. O‘zbekistonda dollar kursi 10-martdan 21,41 so‘mga oshib, 10 918,68 so‘mni tashkil etishi ma’lum qilindi. Va tabiiyki shu haftadan dorixonalardagi narxlar ham sezilarli darajada osha boshladi, deydi Ahror Dadaxonov.
Bugun yana Ukrainadagi yetkazib beruvchilardan so‘raganimda, maksimum 3-4 oygacha yetadigan dori zaxirasi mavjudligini, Ukrainaning taqdiri noma’lumligi sabab yozdan keyin dori vositalarini olib kelish to‘xtatilishi ehtimoli bor ekanini ma’lum qildi, deya qo‘shimcha qildi mutaxassis.
Biroq biz Ukraina va Rossiya dorilarga o‘rganganimiz, kelajakda boshqa davlatga tegishli dori vositalariga moslashib keta olishimiz shifokorlarga ham qisman bog‘liq. Moslashish deganda bemor organizmining moslashuvi emas, uning psixologik moslashuvi nazarda tutilmoqda.
Masalan, Ukrainada ishlab chiqarilgan “Azimed” dorisini shifokor tavsiyasiga binoan ichib yurgan bemor dorixonadan yangisini sotib olmoqchi bo‘lganida farmatsevt uning boshqa keltirilmasligini, o‘rniga xuddi shu dorining Hindistonda ishlab chiqarilgan alternativi borligini aytsa, bemor vahimaga tushib qolishi mumkin.
ULekin uning tarkibi bir xilligi, ta’siri ham avvalgidek bo‘lishini shifokor tushuntirib, yozib berganida esa bemor ancha xotirjam bo‘lib, yangi variantni sotib olishi va qabul qilishi yengillashadi.
Umuman olganda esa noo‘rin vahimalarga berilmaslik, bir doriga bog‘lanib qolmaslik, kasallikka chalingandan ko‘ra profilaktik chora-tadbirlarni ko‘rish va shunchaki hushyor bo‘lish doimiy davr talabidir.
Izoh (0)