“Iqtisodiy sharh” jurnali tahririyati 2022-yil fevral holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda aholiga birlamchi bozordan uy-joy xaridi uchun ajratilayotgan foydali ipoteka kreditlari reytingini tayyorladi.
Kredit shartlari qishloqlar, shaharlar va poytaxt aholisi uchun sotib olinadigan uy-joyning joylashgan joyi, dastlabki to‘lovi, ipoteka krediti miqdori, imtiyozli muddatlari, shuningdek, foiz stavkalariga qarab farqlanadi.
Markaziy bankning 2021-yil statistikasiga ko‘ra, banklar tomonidan aholi uchun ajratilgan ipoteka kreditlar jami 35 946 mlrd so‘mni tashkil etdi.
Natijalarga ko‘ra, O‘zbekistondagi 32 ta bankdan 18 ta bank ipoteka krediti ajratayotgani ma’lum bo‘ldi.
Quyidagi banklar ipoteka kreditlari taqdim etmaydi: “Asia Aliance Bank”, “TBC bank”, “Universal Bank”, “O‘zagroeksportbank”, “Anorbank”, “Turkiston bank”, “Madad Invest Bank”, “Savdogar bank”, “KDB Bank O‘zbekiston”, “Saderat bank”, “Hi-Tech Bank”, “Ravnaq bank”, “Trast bank”, “Poytaxt Bank”. Asosan yuqoridagi ko‘rsatilgan banklarning ba’zilari ipoteka kreditlarini vaqtincha to‘xtatib qo‘ygan.
Tahlilda banklar ikki guruhga bo‘lingan, birinchi guruhda, birlamchi bozorda qishloq joylarga, ikkinchi guruhda, shaharlar va Toshkent shahriga ipoteka kreditlari masalalari ko‘rib chiqildi.
Qishloq joylarda
Tahlilga ko‘ra, qishloq joylarida umumiy reytingning birinchi qatoridan joy egallagan bank “Aloqabank” bo‘lib ushbu bank mijozlarga quyidagi shartlarda birlamchi bozordan uy-joy sotib olish uchun ipoteka kreditlari taqdim etmoqda: boshlang‘ich to‘lov 10 foiz, yillik foiz stavkasi 17 foiz, muddati 20 yilgacha 6 oylik imtiyozli davr bilan, lekin kreditning maksimal miqdori 267,75 mln so‘mdan oshmasligi lozim.
Keyingi 2-o‘rinni quyidagi banklar egalladi: “Qishloq qurilish bank”,“Asaka bank”,“O‘zsanoatqurilishbank”, “Ipoteka bank” ushbu banklarda ipoteka krediti ajratilish shartlari: ya’ni boshlang‘ich to‘lov 15 foiz, yillik foiz stavkasi 17 foiz, muddati 20 yilgacha 6 oylik imtiyozli davr, kreditning maksimal miqdori 327,25 mln so‘mdan iborat.
Bundan tashqari, qishloq joylarda birlamchi bozorda ipoteka kreditlari bo‘yicha yuqori foiz stavkalari “Kapitalbank” (26 foiz), “Ziraat bank” (25 foiz), “Ipak yo‘li bank” (25 foiz) tomonidan ajratilmoqda.
Qishloq joylarga beriladigan 20 turdagi ipoteka kreditlaridan 14 turidagisi 20 yil muddatga taqdim etilmoqda.
Ipoteka kreditilari bo‘yicha katta miqdorni “Kapitalbank” va InFinbank ajratib, taxminan 2 mlrd so‘m va 1,6 mlrd so‘m tashkil etadi. Biroq bu banklarda yillik foiz stavkasi sezilarli darajada yuqori bo‘ladi.
Shaharlarda va poytaxtda
Birlamchi bozorga foydali ipoteka kreditlarini ajratish bo‘yicha ikkinchi guruhda “Asakabank”, “O‘zsanoatqurilishbank”, “Ipoteka bank”, “Hamkorbank” yetakchilik qilib, ushbu banklar tomonidan quyidagi shartlar asosida ipoteka kreditlari taklif etmoqda: 6 oylik imtiyozli davr bilan 20 yilgacha, maksimal miqdori 327,25 mln so‘m, yillik foiz stavkasi 17 foiz va boshlang‘ich to‘lov 15 foizni tashkil etdi.
Shu bilan birgalikda, Toshkent shahrida birlamchi bozorga ipoteka kredit ajratish shartlari respublikaning boshqa shaharlaridan farq qiladi, poytaxtda reytingning birinchi pog‘onasini egallab “Hamkorbank” va “Xalq bank”da yillik 17 foiz stavkada, 6 oylik imtiyozli davr bilan 20 yilgacha, qolaversa, ipoteka hajmi 416,5 mln so‘mni, dastlabki to‘lov esa 15 foizni tashkil etdi.
Toshkent shahri bo‘yicha umumiy reytingida “O‘zsanoatqurilishbank” 15 foiz boshlang‘ich to‘lov, 17 foiz yillik stavkasi, maksimal 416,5 mln so‘m va 6 oygacha imtiyozli davr bilan 3-o‘rinni egallaganini ta’kidlash lozim.
Shunga ko‘ra, shaharlar va Toshkent shahridagi birlamchi bozorda ipoteka krediti bo‘yicha yuqori foiz stavkalari “Kapitalbank” (26 foiz), “Davr bank” (25,99 foiz) banklar tomonidan taqdim etilmoqda.
Hozirda, shaharlar va poytaxtda birlamchi ko‘chmas mulk bozoridan uy-joy xarid qilish uchun 24 turdagi ipoteka kreditlaridan 16 tasi 20 yil muddatga ajratilmoqda.
Ba’zi tijorat banklarida oktabr oyidagi ipoteka kreditlar tahliliga nisbatan foiz stavkalarining -0,5 foizdan -2 foizgacha pasayishi kuzatildi.
Shavkat Mirziyoyev 2021-yil mart oyi boshida aholini ipoteka kreditlari orqali uy-joy bilan ta’minlash to‘g‘risidagi farmonni imzolagan edi. Shunday qilib, 2021-yildan boshlab ipoteka kreditlari bo‘yicha 6 oylik imtiyozli davr joriy etildi, shaharlarda esa dastlabki to‘lov 20 foizdan 15 foizgacha pasaytirildi. Ishlab chiquvchilarga pandemiya davrida taqdim etilgan imtiyozlar uzaytirildi.
Izoh (0)