Kompaniyalar O‘zbekistondagi ishbilarmonlik muhitini qanday baholayotgani o‘rganildi

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (CERR) 2021-yilning mart oyida kelgusi uch oy ichida o‘z biznesini rivojlantirish istiqbollarini qanday baholashlarini bilish uchun O‘zbekiston bo‘ylab 1000 ga yaqin korxonalar bilan suhbat o‘tkazdi. “Gazeta.uz” Markazning so‘rov natijalariga oid ma’lumotlar bilan bo‘lishdi.

Ma’lum qilinishicha, korxonalarni o‘rganish ikki yo‘nalishda olib borilgan: biznesning hozirgi holatini sifatli baholash va tadbirkorlarning keyingi 3 oy ichida o‘z bizneslarini rivojlantirish istiqbollariga bo‘lgan umidlari.

Ishbilarmonlik muhitining jamlangan ko‘rsatkichi 2021-yilning fevral oyiga nisbatan 5 pog‘ona o‘sgan va 65 ballni tashkil etgan, bu mamlakatdagi ishbilarmonlik muhitining holatini ijobiy deb baholaydi. Bu ko‘rsatkich 2020-yilning aprelidagi inqiroz davriga nisbatan 2 baravar yuqori.

Tarmoq kontekstida, qishloq xo‘jaligi sohasidagi ishbilarmonlik muhitining ko‘rsatkichi 13 punktga o‘sgan va 81 punktni tashkil etgan, xizmatlar o‘tgan oyga nisbatan 1 punktga biroz pasayganini ko‘rsatgan va mart oyida 58 punktni tashkil etgan, qurilish va sanoat 2 punktga o‘sgan va mos ravishda 67 va 54 punktni tashkil etgan.

Jamlangan ishbilarmonlik muhiti ko‘rsatkichining o‘sishi quyidagi tarkibiy qismlarining o‘sishi bilan bog‘liq.

Mart oyida biznesning hozirgi holati ko‘rsatkichi 3 punktga o‘sgan va mos ravishda 47 punktni tashkil etgan, bu esa o‘z navbatida tadbirkorlarning biznesning hozirgi holatiga nisbatan ijobiy fikrlarini tavsiflaydi.

O‘z biznesining hozirgi holatini yaxshi deb qayd etgan respondentlarning ulushi bir xil darajada (41 foiz) qolgan. 40 foiz korxonalarda tovar/xizmatlarga bo‘lgan talab yaxshilangan (fevral oyida 37 foiz), xodimlar soni esa korxonalarning 28 foizda (fevral oyida 20 foiz) oshgan.

Tadbirkorlarning qishloq xo‘jaligi sohasida o‘z biznesining hozirgi holatiga nisbatan fikri fevral oyidagi 50 punktdan mart oyidagi 70 punktgacha sezilarli darajada yaxshilangan.

2021-yilning mart oyida biznesni rivojlantirish istiqbollarini kutish ko‘rsatkichi 6 punktga o‘sgan va mos ravishda 83 punktni tashkil etgan, bu tadbirkorlarning keyingi 3 oy davomida o‘z biznesini rivojlantirish istiqbollari va taxminlari haqida umidlarini optimistik sifatida aks ettiradi.

Respondentlarning 83 foizi ularning biznes istiqbollari yaxshilanadi, deb taxmin qilgan (fevral oyida, 79 foiz). Tovar va xizmatlarga bo‘lgan talab yaxshilanishini kutayotgan tadbirkorlar soni o‘tgan oydagi kabi 73 foizni tashkil etgan.

Biznesning hozirgi holatidan farqli o‘laroq, barcha soha vakillari optimistik taxminlarga ega:

• qurilish — 94 punkt;
• qishloq xo‘jaligi — 93 punkt;
• xizmatlar — 82 punkt;
• sanoat — 71 punkt

Korxonalarning aksariyat vakillari o‘z biznesini yanada qo‘llab-quvvatlash zarurligini ta’kidladlagan. Tadbirkorlarni tashvishga solayotgan muammolar qatoriga kredit mablag‘lari bilan ta’minlash, yer uchastkalari ajratish, soliq stavkalarini pasaytirish va kreditlar bo‘yicha foiz stavkalarini pasaytirish kiradi.

Umuman olganda, joriy vaziyat va taxminlar o‘rtasidagi munosabatlar tadbirkorlarning hisob-kitoblariga ko‘ra, iqtisodiyotni rivojlantirishda ijobiy tendensiya keyingi 3 oy davom etadi.

Tadqiqot natijalari koronavirus pandemiyasi va salbiy tabiiy hodisalar bilan bog‘liq oqibatlardan iqtisodiyotni izchil tiklashni ko‘rsatmoqda, bu esa korxonalarni o‘z vaqtida qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha amalga oshirilgan chora-tadbirlar va so‘nggi yillarda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash va qulay ishbilarmonlik muhitini shakllantirish sohasidagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq, deya xulosa yasaydi markaz.

Avvalroq Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi fevral oyida O‘zbekistonda ko‘chmas mulk va avtomobil bozorida talab qanday o‘zgarganini tahlil qilgandi.