• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +25°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    “Nos chekish saratonga olib kelishi mumkin” — SSV mutaxassisi

    Sog‘liqni saqlash vazirligi mutaxassislari O‘zbekistonda nos ishlab chiqarish va sotishni qonun darajasida taqiqlashni tavsiya qilayotgani haqida xabar berilgan edi. SSVning tamakiga qarshi kurashish bo‘yicha bosh konsultanti, tibbiyot fanlari nomzodi Shuhrat Shukurov nosvoyning inson salomatligiga salbiy ta’sirlari, O‘zbekistonda qancha odam bu illatga ruju qo‘ygani, jahon mamlakatlaridagi holat bo‘yicha ma’lumot berdi.

    Foto: Wikipedia

    Foto: Wikipedia

    Mutaxassisning ta’kidlashicha, bu mahsulot asosan uy sharoitida sanitariya qoidalariga rioya qilinmagan holda turli usullarda tayyorlanadi. Uni tayyorlash usulini ko‘rgan, tarkibida qanday moddalar borligini bilgan kishi nos chekishdan voz kechishi aniq. “Uning tarkibida tamaki yaprog‘i, kul (g‘o‘zapoya yoki boshqa o‘tinlar kuli), o‘simlik moyi (paxta yoki kunjut moyi), so‘ndirilgan ohak hamda shirin ta’m beruvchi qo‘shimchalar bo‘ladi. Agar insonga ushbu mahsulotlar: qurilish ohagi, kul, tamaki yaprog‘ini bersangiz, iste’mol qilishni xohlarmidi? Ammo mamlakatimizda nos chekuvchi insonlar soni juda ko‘p, ayniqsa, yoshlar orasida” — deydi Shuhrat Shukurov.

    Uning aytishicha, O‘zbekistonda nosvoy bozorlarda, ko‘chalarda va ta’lim muassasalari oldida ochiq sotiladi. Natijada nosvoyning bitta porsiyasi narxi filtrli sigaretalar narxidan taxminan 4-5 baravar past bo‘lib, bu uning yoshlar uchun hamyonbopligini ta’minlaydi. Nosvoyni ishlab chiqarish va sotishni cheklash bo‘yicha hech qanday qonun hujjati va ko‘rsatma mavjud emas.

    Nosning inson organizmiga salbiy ta’sirlari

    Shuhrat Shukurovning bildirishicha, nos psixoaktiv moddalar qatoriga kiradi va markaziy asab tizimiga ta’sir ko‘rsatib, ruhan va jismonan kuchli qaramlikni yuzaga keltiradi. Nos qonga so‘rilib, bosh miya, jigar, buyrak, oshqozonosti bezi va boshqa organlarning faoliyatiga salbiy ta’sir etib, shu a’zolarning kasallanishiga sabab bo‘ladi. Shuningdek, og‘iz bo‘shlig‘ida so‘lak bezlari faoliyatining buzilishini yuzaga keltiradi.

    Nos og‘iz bo‘shlig‘i, halqum, qizilo‘ngach va oshqozonga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etib, shilliq qavatlarni doimiy shikastlaydi va shu ta’sir natijasida shilliq qavatlarda saraton kasalligi rivojlanishiga olib keladi. Bu kasallikka uchraganlarning 95 foizi nosga ruju qo‘ygani ilmiy jihatdan isbotlangan.

    Bundan tashqari, nosvoy iste’mol qilish yurak-tomir kasalliklari va surunkali gipertoniyaga olib kelishi mumkin, homiladorlik paytida iste’mol qilinganda o‘lik bola tug‘ilishi, muddatidan oldin tug‘ilish va kichik vazndagi bola tug‘ilishi xavfini oshiradi.

    Nosvoy iste’mol qiladigan erkaklarda bepushtlik, og‘iz va milklarning yallig‘lanishi, milklar atrofiyasi, kariyes kabi kasalliklar kuzatiladi. Nos o‘smirlarning ruhiy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, xotira yomonlashishiga, jizzaki bo‘lishiga hamda darslarni o‘zlashtirishi keskin pasayishiga olib keladi.

    Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, O‘zbekistonda traxeyada (o‘rtacha 3,9 marta), og‘iz bo‘shlig‘ida (o‘rtacha 3,8 marta), milklarda (3,1 marta), qizilo‘ngachda (2,5 marta), oshqozonda (2,0 marta), burun-halqumda (2,0 marta) xavfli o‘smalardan o‘lim 30-69 yoshdagi erkaklar o‘rtasida shu yoshdagi ayollarga qaraganda ancha ko‘proq uchraydi, bu esa nosvoy va boshqa tamaki mahsulotlari iste’mol qilinishi bilan bevosita bog‘liq.

    “O‘zbekistonda har kuni tutunsiz tamaki iste’mol qiluvchi 1,7 million kishining 860 mingdan ortig‘i nosvoy iste’mol qilinishi tufayli bevaqt o‘lim xavfiga duchor bo‘ladi. Agar tegishli choralar ko‘rilmasa, bu raqam yanada ko‘tarilishi mumkin”, — deydi mutaxassis.

    O‘zbekistonda nos chekuvchilar soni va o‘sish surati

    JSST ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda katta yoshdagi kashandalarning soni 1,1 milliard bo‘lib, ulardan kamida 367 million kishi tutunsiz tamaki iste’mol qiladi.

    Sog‘liqni saqlash vazirligi 2014-yilda JSST bilan birgalikda yuqumli bo‘lmagan kasalliklarning xavf omillarini o‘rganilganda quyidagilar aniqlangan: O‘zbekiston aholisining 12 foizi, erkaklarning 23,2 foizi, ya’ni har to‘rttadan bittasi, ayollarning 0,2 foizi nosvoy iste’mol qiladi. Tutunsiz tamaki iste’molchilarining 90 foizi nosvoy iste’mol qiladi.

    Bu Markaziy Osiyo mamlakatlari aholisi o‘rtasida nosvoy iste’mol qilish ko‘rsatkichining eng yuqorisidir: Qirg‘izistonda — 5,2 foiz, Qozog‘istonda — 1,3 foiz, Turkmanistonda — 1,4 foiz.

    Bundan tashqari, tutunsiz tamaki mahsulotlarining 13-15 yoshdagi o‘smirlar orasida iste’mol qilinishining darajasi ham O‘zbekistonda qo‘shni mamlakatlarga qaraganda eng yuqoridir (6%), (bu ko‘rsatkich: Qirg‘izistonda — 5,1 foiz, Tojikistonda — 1,8 foiz, Qozog‘istonda — 0,6 foiz, Turkmanistonda — 0,2 foiz).

    Nosvoy ishlab chiqarish va sotishni taqiqlash to‘g‘risidagi qonun loyihasi

    Avstraliya, Singapur, Bahrayn, Butan, Birlashgan Tanzaniya Respublikasi, Birlashgan Arab Amirliklari kabi mamlakatlarda tutunsiz tamaki mahsulotlarini sotish taqiqlangan.

    Yevropa Ittifoqining Shvetsiyadan tashqari barcha mamlakatlarida tutunsiz tamaki mahsulotlarini sotish taqiqlangan. Bir qator MDH mamlakatlarida (Belarus, Qozog‘iston, Rossiya Federatsiyasi, Turkmanistonda) ham nosvoy ishlab chiqarish va sotish taqiqlangan. Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi doirasida tutunsiz tamaki mahsulotlarini butunlay taqiqlash haqidagi kelishuv loyihasi ko‘rilmoqda.

    JSSTning baholashicha, O‘zbekistonda tamaki iste’molini qisqartirish choralari iqtisodiy jihatdan foydali hisoblanadi. Tamakiga qarshi kurashish bo‘yicha har bir investitsiya qilib kiritilgan so‘mdan dastlabki besh yilda 7,3 so‘m va keyingi 15 yilda 13,0 so‘m foyda olish mumkin.

    “Tamakiga qarshi kurashning samarali choralari ko‘rilgan taqdirda, O‘zbekiston qisqa muddatli istiqbolda (5 yil) har yili 206,6 milliard so‘m miqdorida (shu jumladan aholining bo‘shaydigan va o‘zlari farovonligini oshirishga qaratiladigan mablag‘lari), o‘rta muddatli istiqbolda (10 yil) — 219,8 milliard so‘m va uzoq muddatli istiqbolda (15 yil) — 233 milliard so‘m miqdorida to‘g‘ridan to‘g‘ri foyda olishi mumkin. Natijada tamaki iste’molchilarida qo‘shimcha resurslar paydo bo‘ladi, ular o‘z navbatida xalq iste’moli tovarlari va xizmatlarga talabni oshiradi.

    Lekin, avvalo, bunday mahsulotlarning inson salomatligi uchun xavfli ekanini aholining o‘zi teran anglab yetishi zarur. Shundagina bu borada ijobiy natijalarga erishishimiz mumkin”, — degan SSVning tamakiga qarshi kurashish bo‘yicha bosh konsultanti Shuhrat Shukurov.

    08.01.2021, 19:47   Izoh (0)   26355
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “BHMning 3 baravari miqdoridagi jarima muammoni hal etmaydi”. Intellektual mulk agentligi Hindiston kompaniyasi huquqlarini himoya qildi

    08.01.2021, 18:41

    O‘zbekistonda ishga joylashishda diplomdan ko‘ra malaka muhimroq bo‘ladi

    08.01.2021, 18:12

    AQSh, O‘zbekiston va Qozog‘iston Markaziy Osiyo loyihalariga 1 mlrd dollar yo‘naltiradi

    08.01.2021, 17:47

    Namanganda qurilayotgan ko‘prik qulashi oqibatida talafotlar bo‘lmagani ma’lum qilindi

    08.01.2021, 16:53

    “Apreldan boshlab uylarni ‘korobka’ holatida topshirish taqiqlanadi” — Sherzod Hidoyatov

    08.01.2021, 16:40

    O‘zbekistonda dam olish kunlari havo iliqlashadi

    08.01.2021, 16:11
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Yangiyo‘lda “Tomorqa maktabi” ochildi


    O‘zbekiston Milliy banki Xitoy yuani ayirboshlash xizmatini Toshkent shahri va poytaxt aeroportida yo‘lga qo‘ydi


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- xalqaro PLAS-Forumida qatnashdi


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Suv — bebaho neʼmat: Agrobankdan fermerlar uchun yangi metodik to‘plam


    Chirchiqdagi yangi bog‘ - zamonaviy ko‘ngilochar va dam olish maskani ochildi


    InfinBLACK - ortiqcha to‘lovlar talab qilmaydigan kredit karta


    Centrum Air yozgi yo‘nalish ochadi: Toshkentdan Issiqko‘lga to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslar


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


    Moliyaviy firibgarliklar: firibgarlar keksalarni qanday aldamoqda 


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 


    Hyundai Uzbekistan - foizsiz bo‘lib to‘lash imkoniyati qaytdi!


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda

     

    Tavsiya etamiz

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10

    Ko‘zi o‘tkir, qulog‘i sezgir temir qushchalar. Razvedkachi dronlarning “katta akalari”

    3 iyun, 20:40
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Andijonda Onix haydovchisi 13 yoshli bolani urib yubordi

    O‘zbekiston | 5 iyun, 00:00

    “Daryo” dayjesti: 4-iyunning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 4 iyun, 23:35

    “Do‘stlik” chegara bojxona postida 12,7 ming dollarni yashirincha olib chiqayotgan yo‘lovchi to‘xtatib qolindi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 23:30

    Jamoat tartibiga qarshi jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan shaxs BAAdan ekstraditsiya qilindi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 23:10

    Dunyoning eng go‘zal 10 nafar ayol tennischilari

    Layfstayl | 4 iyun, 22:55

    Insofsiz raqobat yoxud ko‘chirmakash “Surxon oshpazi”: xorijiy kompaniya shikoyat bilan chiqdi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 22:50

    Samarqandda transformator yonib ketdi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 22:45
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.