Iyul oyining to‘rtinchi haftasi ham nihoyalandi. Haftaning eng diqqatga sazovor voqealari haqidagi dayjestimizni boshlaymiz.
Koronavirus
Koronavirus bilan bog‘liq hodisalar hamon hamjamiyatni tashvishga solib kelmoqda. Bir nechta davlatda vaksinalar sinovlari amalga oshirilayotgan bo‘lsa-da, hamon bu borada aniq bir gap gapirishga hali erta. JSST esa kasallikka qarshi vaksinatsiya 2021-yildan oldin boshlanmasligini aytib o‘tdi. Kasallik esa tezlik bilan o‘sib bormoqda. Jumladan, o‘tgan hafta mobaynida kasallikning dunyo miqyosida tarqalishi ikki millionga ko‘payib, 16 millionlik baryerdan o‘tdi. Hafta boshida 15 millionga yetgan bo‘lsa, hafta oxiriga kelib 16 milliondan oshdi.
Kasallikni yuqtirib olish bo‘yicha dunyoda hamon AQSh yetakchilik qilmoqda. Mamlakatda ushbu kasallikka chalinish holatlari soni 4 milliondan oshdi. Hozirda mamlakatda 4 million 300 mingdan ortiq kasallik holati aniqlanga bo‘lib, ulardan 150 minga yaqin kishi vafot etgan, ikki milliondan ortiq kishi esa tuzalib ketgan.
Dunyoda kasallik yuqtirib olganlar soni bo‘yicha AQShdan keyingi o‘rinda Braziliya bormoqda. Braziliyada 2,4 million odam kasallikni yuqtirib olgan, ulardan 86,5 mingdan ortiq kishi vafot etgan bo‘lsa, 1,6 milliondan ortiq kishi tuzalib ketgan. Hindiston va Rossiya davlatlari mos ravishda 3 va 4-o‘rinlarda bormoqda. Hindiston 1,4 million kasallik holatini qayd etgan bo‘lsa, Rossiyada bu ko‘rsatkich 821 mingni tashkil qilmoqda.
Shu paytgacha kasallik rasman tasdiqlanmagan Shimoliy Koreya o‘tgan haftada ilk gumonlanish holatini qayd etdi. Koreya Markaziy telegraf agentligi (KMTA) axborotiga ko‘ra, ehtimoliy bemor KXDR chegarasini “noqonuniy kesib o‘tgan”. Koronavirusga chalingani gumon qilinayotgan bemor Janubiy Koreya bilan chegarada joylashgan Keson shahrida aniqlangan. Shaharda “vayronkor falokatga sabab bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavf munosabati bilan” Shimoliy Koreya yetakchisi Kim Chen In KXDRda hukmron Mehnat partiyasi Siyosiy byurosining favqulodda yig‘ilishini o‘tkazgan. Ehtimoliy bemor bilan muloqotda bo‘lganlarning bari karantinga olingani aytilmoqda.
Kasallik qayd etilmagani JSST tomonidan tasdiqlangan Turkmanistonda esa odamlar ichak infeksiyalaridan himoyalanish maqsadida tibbiy niqob taqishga chaqirilgani xabar berilgan. Xitoydan keyingi kasallikning g‘arbdagi ilk o‘chog‘i bo‘lgan Italiya o‘tgan haftada pandemiya bo‘ronidan o‘tib olganini e’lon qildi.
“Italiya buning uddasidan chiqdi deb hisoblayman. Men hukumatni emas, butun mamlakatni nazarda tutyapman. Biz Xitoydan keyin jabrlangan ikkinchi mamlakat bo‘lgandik va bizda hech qanday yo‘riqnoma yo‘q edi”, — degan mamlakat sog‘liqni saqlash vaziri Roberto Separansa. Uning ta’kidlashicha, mamlakat “bo‘rondan” chiqdi, lekin hali xavfsiz joy topmadi. Separansaning so‘zlariga ko‘ra, so‘nggi oylar Italiya tarixida Ikkinchi Jahon urushi davridan buyon eng qiyin vaqt bo‘lgan. Shu bilan birga, mavjud vazir vaziyat kasallik ortda qoldi, deb aytishga hozircha imkon bermaydi. Vaksina paydo bo‘lganidan keyingina to‘liq g‘alaba haqida gapirish mumkin.
Mamlakat kasallik tarqalganidan buyon 246 mingdan ortiq holatni qayd etgan bo‘lsa, ulardan 200 mingga yaqin bemor tuzalgan, 35 mingdan ortiq kishi vafot etgan. Hozirda 12 mingga yaqin aktiv bemor bor.
Avliyo Sofiyada ilk juma namozi
O‘tgan haftaning eng shov-shuvli voqeasi Turkiyada yuz berdi. Gap shundaki, 24-iyul kuni Turkiyaning Istanbul shahrida joylashgan Avliyo Sofiya (Aya Sofiya) jome masjidida 86 yildan keyin ilk juma namozi ado etildi. Juma namozi oldidan Turkiya diyonat ishlari raisi Ali Erbash yig‘ilgan minglab odamlarga xutba qildi. Xutba jarayonida imom minbarda Istanbulning fath etilishi ramzi bo‘lgan qilich ushlab turdi. Ammo qilich chap qo‘lda ushlangani tinchlik ramzi ekani mutaxassislar tomonidan ta’kidlandi. Juma namozi Turkiya televideniyesi tomonidan to‘g‘ridan to‘g‘ri namoyish etildi.Namozda, shuningdek, Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on ham ishtirok etdi va birinchi safda namoz o‘qidi. Juma namozidan keyin prezident Fotih Sulton Mehmetxonning qabrini ziyorat qildi. Aya Sofiyada juma namozi o‘qilgan kuni Gretsiyadagi cherkovlarda motamni anglatuvchi qo‘ng‘iroqlar chalingan. Gap shundaki, ibodatxona 1453-yilda konstantinopol fathidan keyin Sulton Mehmetxon tomonidan nasroniy ruhoniylaridan sotib olingan va masjidga aylantirilgan. 1934-yilda Turkiya Respublikasi uni muzeyga aylantirishga qaror qilgan. Uning yana qayta masjidga aylantirilishi g‘arb xristian dunyosining, ayniqsa, Rus provoslav cherkovining noroziliklariga sabab bo‘lgan.
Gretsiya o‘zini Vizantiya imperiyasining vorisi deb hisoblagani sababli bu voqeani motam sifatida qabul qildi. Sababi, Aya Sofiya ibodatxonasi VI asrda Vizantiya imperatori Yustinian tomonidan qurilgan va cherkov sifatida faoliyat yuritgan. U xristian olamidagi eng yirik cherkovlardan biri bo‘lgan.
Ukrainidagi avtobus garovi
21-iyul kuni Ukraina g‘arbidagi Lutesk shahrida noma’lum erkak avtobusni yo‘lovchilari bilan garovga oldi. Hodisa joyida o‘q ovozlari eshitildi. Politsiya tomonidan ma’lum qilinishicha, jinoyatchida qurol va portlovchi qurilma mavjud bo‘lgan. Berestechko—Krasilovka yo‘nalishida harakatlangan avtobus salonida, taxminan, 20 kishi bo‘lgan.Jinoyatchi o‘zini Maksim Ploxoy deb tanishtirgan, o‘z harakatlariga sabab sifatida u rasmiylar bilan kelisha olmaganini aytgan. U o‘zining Telegram’dagi kanalida “Davlat birinchi terrorchi”, deb yozgan hamda o‘quvchilarini “Tizimga qarshi kun” bilan tabriklagan. U sudlar, vazirliklar, prokuratura, parlament, cherkovlar vakillari, shuningdek, Ukraina oligarxlaridan YouTube’ga o‘zlarining “qonundagi terrorchilar” ekani haqida roliklar joylashini talab qilgan. Shuningdek, u mazkur talabni murojaat ko‘rinishida YouTube’ga joylashtirgan.
Hodisa joyiga avtobusni egallash va jinoyatchini zararsizlantirishga tayyor bo‘lgan maxsus bo‘linma yuborilgan. Shuningdek, Lutskka Ukraina ichki ishlar vaziri Arsen Avakov ham yetib borgan. Vaziyat tinch yo‘l bilan hal qilishga urinilgan. Jinoyatchi shu kunning o‘zida qo‘lga olingan hamda avtobusdagi garovga olinganlar qutqarilgan. Ma’lum qilinishicha, erkak “BTR” tanki yordamida amalga oshirilgan shturmda qo‘lga olingan. Garovga olinganlar avtobusni tark etishga ulgurgan.
Qurollangan erkak garovdagilarni 21-iyul kuni ertalab soat 10:00 dan buyon ushlab turgan. Kechga yaqin u garovdagilarga suv berilishiga rozilik bergan va uch kishini — keksa ayol, uning nevarasi va homilador ayolni qo‘yib yuborgan. Shu bilan birga, Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy terrorchining talabini bajardi hamda videomurojaat yozib, uni Facebook’da e’lon qildi. Olti soniyalik rolikda prezident 2005-yilda taqdim etilgan “Yerliklar” filmini tomosha qilishga chaqirgan.
Maksim Krivosh qo‘lga olingach, Vladimir Zelenskiy o‘z videomurojaatini o‘chirib tashlagan. Mazkur kino hujjatli film bo‘lib, unda hayvonlardan ko‘ngilxushlik, ilmiy tadqiqotlar, kiyimlar ishlab chiqarish uchun, shuningdek, oziq-ovqat sifatida foydalanish muammosi ko‘tarilgan.
Azimjon Asqarov vafoti
Qirg‘izistonlik taniqli huquq faoli Azimjon Asqarov 25-iyul tongida qamoqxonada vafot etgan. U umrbod qamoq jazosini o‘tayotgan edi. Azimjon Asqarov 69 yoshda edi va ma’lumotlarga ko‘ra oxirgi kunlarda uning sog‘lig‘i keskin yomonlashgan. Advokat Valeryan Vaxitovga jurnalistlarga bir necha marta mijozining og‘ir ahvolda ekani, yura olmayotgani va deyarli ovqat yemay qo‘yganini xabar qilgandi. Vaxitov Asqarovning glyukoza inyeksiyasi orqali oziqlanganini bildirgan. Ammo shunga qaramay, har safar Jazoni ijro etish davlat qo‘mitasi bir umrlik qamoq jazosiga mahkum etilgan inson huquqlari himoyachisining sog‘lig‘i joyida ekanini ma’lum qilgan.Azimjon Asqarov — Qirg‘izistondagi eng mashhur inson huquqlari himoyachilaridan biri, u 10 yildan buyon qamoqxonada edi. U 2010-yil 15-iyunda Qirg‘iziston janubidagi millatlararo ziddiyat tufayli ommaviy tartibsizliklarni tashkil qilganlik va militsiya xodimining o‘ldirilishida ishtirok etganlikda ayblanib, hibsga olingan. 15-sentabrda sud Asqarovni bir umrga ozodlikdan mahrum qilgan, biroq u o‘z aybdorligini tan olmagandi.
BMTning inson huquqlari bo‘yicha qo‘mitasi Asqarovga nisbatan kuch ishlatilgani, zo‘ravonlik qilingani, inson huquqlari himoyachisiga nisbatan sud ishi adolatsiz tarzda ko‘rib chiqilganini qayd etgan. Inson huquqlari himoyachilari Asqarovga nisbatan jazoning bu qadar og‘ir bo‘lganini uning bevosita militsiya tomonidan fuqarolarga nisbatan qilingan zo‘ravonliklar yuzasidan jurnalistik surishtiruvlar o‘tkazgani va ularni fosh etgani bilan bog‘lagan, deb yozmoqda Kloop.
2016-yilda BMTning inson huquqlari bo‘yicha qo‘mitasi Qirg‘iziston hukumatidan Asqarovga nisbatan qo‘llanilgan jazoni bekor qilish va uni garov evaziga ozod etishga chaqirgan, ammo ushbu masala ochiq qolgan edi.
Jahongir Ostonov tayyorladi.
Izoh (0)