Shoir va jurnalist Karim Bahriyev hozirgi kunda o‘tkir ijtimoiy va siyosiy mavzularda yozayotgan blogerlarga qanday munosabatda? 90-yillardagi quvg‘inlar yana qaytarilishidan xavotirlar bormi? Bu savollarga u Nozim Safariga bergan intervyusida batafsil javob berdi.
—Blogerglarga juda yaxshi munosabatdaman, hatto mamlakat kelajagiga bo‘lgan umidlarimni ular bilan bog‘layman. Ular ham shu mamlakatda yashashadi va hozircha ruxsat etilganning chegaralaridan chiqishganicha yo‘q. Ular oila biznesiga tegishgani yo‘q, muxolifat zarurligi haqida yozishmaydi, mafiya yo‘liga g‘ov bo‘lishgani yo‘q, korrupsiyaga qarshi kurashganlari yo‘q.
Blogerlar — jurnalistikaning bir qismi, buning ustiga zamonaviy va yangi qismi, lekin keksa jurnalistikaning barcha “bolalarcha kasalligi” ularga xos. Birdamlik, birodarlik, hamfikrlilik yo‘q.Ularning va bizning kelajagimiz ham hokimiyatning siyosiy irodasiga hamda barchamiz demokratik kelajak uchun imkoniyatlarimizdan qanday foydalanishimiz, atrofda kuchayib borayotgan fanatizm, millatchilik, korrupsiya va oligarxik kapitalizm qurshovida demokratiyani qanday himoya qilishimizdan mamlakatda kelib chiqadigan vaziyatga bog‘liq bo‘ladi.
Islom Karimov davridagi targ‘ibotchi jurnalistika bilan taqqoslaganda bizning matbuotimiz oldinga — juda uzoq masofalarga qadam bosib o‘tdi. Internet va yangi texnologiyalar bu jarayonga yangi to‘lqinni olib keldi. O‘zbekistondagi davlat OAVlari o‘zgarishlarga layoqatli emasliklari ma’lum bo‘lib qoldi, ammo mustaqil saytlar va boshqa elektron OAV ancha progressiv. Biroq, ularning barchasini demokratik mamlakatlar matbuoti bilan taqqoslaganda, hali mukammallikdan juda uzoq.
Mening o‘zbek jurnalistikasi muammolariga oid ro‘yxatim juda uzun. Ayrimlari haqidagi fikrlarim bilan cheklanaman.
Hokimiyatning so‘z erkinligiga yo‘l berish haqidagi siyosiy irodasi masalasi. Mamlakat rahbariyati o‘zgarishi munosabati bilan jurnalistlar ancha jiddiy mavzularda yozish, hokimiyat va amaldorlarni tanqid qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar degan umid paydo bo‘ldi. Bu yerda o‘z-o‘zidan muammolar ham paydo bo‘lishi mumkin: jurnalistlarni sudga berishadi, OAVni yopishga va jurnalistlarga bosim o‘tkazishga harakat qilishadi. Demak, hamkasblar huquqiy ko‘makka muhtoj.
Kadrlarning professionalligi masalasi. Masalan, internet-nashrlar kadrlar yetishmovchiligi muammosiga mutaxassis yo‘qligidan emas, balki nisbatan yangi yo‘nalish bo‘lganligi uchun duch kelishmoqda. Ularni internet-jurnalistikaga o‘qitish kerak. Jurnalistlarning maoshi har xil. Albatta, barchasi nashr salohiyati va to‘lov qobiliyatiga bog‘liq.
Sariq matbuot biznes kabi gullab-yashnamoqda. Ijtimoiy-siyosiy nashrlar ko‘makka muhtoj.
Mualliflik huquqiga amal qilishga o‘rgatish kerak. Jurnalistlarimizning katta muammosi — javobgarlikning yo‘qligi. Materiallar egasi ko‘rsatilmay o‘zaro almashiladi.
Mening hisob-kitoblarimga ko‘ra, nodavlat ommaviy axborot vositalari bugun O‘zbekistonning 60 foiz bosma nashrlarini, 67 foiz tele, radiokanallarini, 95 foiz internet-nashrlarini tashkil etadi. Internet-jurnalistikaning rivojlanishi milliy axborot makoni qamrovining yanada kengayishiga va mundarijasi boyishiga xizmat qilmoqda.
Qonunchilikka oid muammolar: mavjud baza tahlilini qilish va uni mukammallashtirish, shu jumladan, xorijiy OAVlarni akkreditatsiyadan o‘tkazish borasida ham.
Qonunchilikka oid yangi tashabbuslar kerak, xususan, diffamatsiyani dekriminalizatsiyalash (shaxsni fosh etuvchi, biroq tuhmat bo‘lmagan ma’lumotning ommaga taqdim etilishi).
Iqtisodiy muammolar: OAV biznes kabi ishlashi kerak, hozirgi qonunchilikka ko‘ra, ularning o‘z rivoji uchun investitsiya kiritishi, chet elliklarning ta’sischiligi taqiqlangan, qog‘oz olib kirish monopollashtirilgan va hokazo.
Izoh (0)