Шоир ва журналист Карим Баҳриев ҳозирги кунда ўткир ижтимоий ва сиёсий мавзуларда ёзаётган блогерларга қандай муносабатда? 90 йиллардаги қувғинлар яна қайтарилишидан хавотирлар борми? Бу саволларга у Нозим Сафарига берган интервьюсида батафсил жавоб берди.
—Блогергларга жуда яхши муносабатдаман, ҳатто мамлакат келажагига бўлган умидларимни улар билан боғлайман. Улар ҳам шу мамлакатда яшашади ва ҳозирча рухсат этилганнинг чегараларидан чиқишганича йўқ. Улар оила бизнесига тегишгани йўқ, мухолифат зарурлиги ҳақида ёзишмайди, мафия йўлига ғов бўлишгани йўқ, коррупцияга қарши курашганлари йўқ.
Блогерлар — журналистиканинг бир қисми, бунинг устига замонавий ва янги қисми, лекин кекса журналистиканинг барча «болаларча касаллиги» уларга хос. Бирдамлик, биродарлик, ҳамфикрлилик йўқ.Уларнинг ва бизнинг келажагимиз ҳам ҳокимиятнинг сиёсий иродасига ҳамда барчамиз демократик келажак учун имкониятларимиздан қандай фойдаланишимиз, атрофда кучайиб бораётган фанатизм, миллатчилик, коррупция ва олигархик капитализм қуршовида демократияни қандай ҳимоя қилишимиздан мамлакатда келиб чиқадиган вазиятга боғлиқ бўлади.
Ислом Каримов давридаги тарғиботчи журналистика билан таққослаганда бизнинг матбуотимиз олдинга — жуда узоқ масофаларга қадам босиб ўтди. Интернет ва янги технологиялар бу жараёнга янги тўлқинни олиб келди. Ўзбекистондаги давлат ОАВлари ўзгаришларга лаёқатли эмасликлари маълум бўлиб қолди, аммо мустақил сайтлар ва бошқа электрон ОАВ анча прогрессив. Бироқ, уларнинг барчасини демократик мамлакатлар матбуоти билан таққослаганда, ҳали мукаммалликдан жуда узоқ.
Менинг ўзбек журналистикаси муаммоларига оид рўйхатим жуда узун. Айримлари ҳақидаги фикрларим билан чекланаман.
Ҳокимиятнинг сўз эркинлигига йўл бериш ҳақидаги сиёсий иродаси масаласи. Мамлакат раҳбарияти ўзгариши муносабати билан журналистлар анча жиддий мавзуларда ёзиш, ҳокимият ва амалдорларни танқид қилиш имкониятига эга бўладилар деган умид пайдо бўлди. Бу ерда ўз-ўзидан муаммолар ҳам пайдо бўлиши мумкин: журналистларни судга беришади, ОАВни ёпишга ва журналистларга босим ўтказишга ҳаракат қилишади. Демак, ҳамкасблар ҳуқуқий кўмакка муҳтож.
Кадрларнинг профессионаллиги масаласи. Масалан, интернет-нашрлар кадрлар етишмовчилиги муаммосига мутахассис йўқлигидан эмас, балки нисбатан янги йўналиш бўлганлиги учун дуч келишмоқда. Уларни интернет-журналистикага ўқитиш керак. Журналистларнинг маоши ҳар хил. Албатта, барчаси нашр салоҳияти ва тўлов қобилиятига боғлиқ.
Сариқ матбуот бизнес каби гуллаб-яшнамоқда. Ижтимоий-сиёсий нашрлар кўмакка муҳтож.
Муаллифлик ҳуқуқига амал қилишга ўргатиш керак. Журналистларимизнинг катта муаммоси — жавобгарликнинг йўқлиги. Материаллар эгаси кўрсатилмай ўзаро алмашилади.
Менинг ҳисоб-китобларимга кўра, нодавлат оммавий ахборот воситалари бугун Ўзбекистоннинг 60 фоиз босма нашрларини, 67 фоиз теле, радиоканалларини, 95 фоиз интернет-нашрларини ташкил этади. Интернет-журналистиканинг ривожланиши миллий ахборот макони қамровининг янада кенгайишига ва мундарижаси бойишига хизмат қилмоқда.
Қонунчиликка оид муаммолар: мавжуд база таҳлилини қилиш ва уни мукаммаллаштириш, шу жумладан, хорижий ОАВларни аккредитациядан ўтказиш борасида ҳам.
Қонунчиликка оид янги ташаббуслар керак, хусусан, диффамацияни декриминализациялаш (шахсни фош этувчи, бироқ туҳмат бўлмаган маълумотнинг оммага тақдим этилиши).
Иқтисодий муаммолар: ОАВ бизнес каби ишлаши керак, ҳозирги қонунчиликка кўра, уларнинг ўз ривожи учун инвестиция киритиши, чет элликларнинг таъсисчилиги тақиқланган, қоғоз олиб кириш монополлаштирилган ва ҳоказо.
Изоҳ (0)