Oliy Majlis Qonunchilik palatasining navbatdagi yig‘ilishida deputatlar “‘O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (ombudsman) to‘g‘risida’gi qonunga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi qonun loyihasini birinchi o‘qishda tasdiqladi. Bu haqda “Daryo”ga Ombudsman matbuot xizmati ma’lum qildi.
Mazkur qonun loyihasi 2017—2021-yillarda O‘zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili”da amalga oshirishga doir Davlat dasturiga muvofiq ishlab chiqilgan.
2017-yil 31-mayda “O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy sudi to‘g‘risida”gi Konstitutsiyaviy qonunning qabul qilinganligi fuqarolarning huquq va erkinliklari, qonuniy manfaatlarini himoya qilish tizimida Oliy Majlisning inson huquqlari bo‘yicha vakili institutining roli va o‘rnini yanada oshirish yo‘lidagi muhim qadam bo‘ldi. Qonunga muvofiq, vakilga masalalarni Konstitutsiyaviy sudga ko‘rib chiqish uchun kiritish, sud majlislarida ishtirok etish va ushbu majlislar chog‘ida ko‘rilayotgan barcha masalalar yuzasidan o‘z nuqtai nazarini bayon etish huquqi berildi.
Shuningdek, “Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to‘g‘risida”, “Parlament nazorati to‘g‘risida”, “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi to‘g‘risida”, “Ijtimoiy sheriklik to‘g‘risida”, “Ma’muriy qamoqni o‘tash tartibi to‘g‘risida”gi qonunlar va bir qator boshqa normativ-huquqiy hujjatlarning qabul qilinishi Ombudsman institutiga davlat idorasi, parlament nazorati sub’ekti va inson huquqlari himoyasi bo‘yicha milliy muassasa sifatida o‘ziga xos mas’uliyat yuklaydi.
Qonun loyihasiga kiritilgan 9 ta yangi modda yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan qonunlardagi qoidalarni to‘liq aks ettirish hamda vakil faoliyatining asosiy yo‘nalishlarining aniq reglamentatsiyasiga erishishga xizmat qiladi. Xususan, qonun loyihasida Ombudsmanning qonunchilikni takomillashtirish, inson huquqlari bo‘yicha fuqarolarning huquqiy madaniyatini oshirish, halqaro hamkorlikni rivojlantirish, ochiqlikni ta’minlash, parlament nazoratining boshqa subyektlari, shuningdek, Konstitutsiyaviy sud va nodavlat-notijorat tashkilotlari bilan hamkorlik bo‘yicha faoliyati asoslari belgilab berilgan.
Bundan tashqari, qonun loyihasida Ombudsmanning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalaridagi yillik hisobotini eshitish muddatlari, uning respublika hududlaridagi mintaqaviy vakillari maqomi, ularning huquq va majburiyatlari, jismoniy va yuridik shaxslardan, jumladan, ozodlikdan mahrum etish jazosiga hukm qilingan, ushlab turilgan va qamoqqa olingan shaxslardan kelib tushgan murojaatlarni ko‘rib chiqish tartibi qat’iy belgilab qo‘yilgan.
Qonun loyihasi mazkur sohadagi eng asosiy xalqaro huquqiy hujjat— BMT Bosh Assambleyasining 1993-yil 20-dekabrdagi rezolyutsiyasi bilan tasdiqlangan “Inson huquqlarini rag‘batlantirish va himoya qilish bilan shug‘ullanuvchi milliy muassasalarning maqomiga taalluqli tamoyillar (Parij tamoyillari)”, shuningdek, ilg‘or xorij tajribasiga asoslangan. Qonun loyihasini ishlab chiqish davomida dunyoning 44 ta demokratik davlatlari tajribasi o‘rganildi.
Izlanishlar natijasida, qonun loyihasiga Ombudsman tomonidan fuqarolar huquqlari va erkinliklariga rioya etishning ayrim masalalari yuzasidan parlamentga maxsus ma’ruzalar taqdim etish, ijro etuvchi hokimiyat organlari vakillarining vakil huzuridagi Insonning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga rioya etilishi bo‘yicha komissiya faoliyatida ishtirok etish huquqi, shuningdek moliyaviy xarajatlar shaffofligini ta’minlash bo‘yicha bandlar qo‘shildi.
Ombudsman instituti tomonidan respublika poytaxti va viloyatlarda qonun loyihasi muhokamasiga bag‘ishlangan tadbirlar o‘tkazilishi rejalashtirilgan. Shuningdek, loyiha muhokamasida fuqarolar, jamoatchilik va ilmiy doiralarning ishtiroki faolligini yanada oshirish maqsadida parlament quyi palatasining birinchi o‘qishda qabul qilingan qonun loyihasi www.ombudsman.uz rasmiy saytiga joylashtirildi.
Kelib tushadigan barcha takliflar har tomonlama o‘rganiladi va qonunchilik tashabbusi sub’ektlariga taqdim etiladi.
Izoh (0)