O‘zbekiston Markaziy banki rahbariyatining tubdan yangilanishi hamda valyuta siyosatining liberallashuvi kutilayotgani konvertatsiya va dollar kursi borasida ko‘plab savollarni yuzaga keltirmoqda. Bu haqda Uz24 saytida mustaqil moliyaviy ekspert Aleksandr Davletov fikr bildirdi.
Hozir Prezidentning ishonch reytingi juda yuqori, jamiyat islohotlarni xohlayotgani bois har qanday o‘zgarishlarni qabul qiladi. Bundan tashqari, Markaziy bankning yangi rahbariyatida harakat erkinligi mavjud, negaki u eski rahbariyatning shartlari, kelishuvlari va majburiyatlari bilan cheklab qo‘yilmagan. Erkin konvertatsiyaga o‘tishning aynan qanaqa yo‘li tanlanishini aytish qiyin — bu hukumat tomonidan qo‘yilgan vazifalar hamda o‘tish davridagi ustuvor yo‘nalishlarga bog‘liq.
Erkin suzuvchi kurs tarafdori sifatida boshlanishda shok terapiyasi uyushtirishni taklif qilaman. Ustuvor yo‘nalishlar sifatida oltin-valyuta zaxiralarini saqlab qolish va ijobiy savdo balansi tanlanishi lozim, ya’ni kursni qo‘llab-quvvatlashga bir sent ham sarflamaslik lozim. Erkin tushish jarayoniga aralashish kerak emas, o‘shanda so‘m eng tubga yoki qarshilik nuqtasiga yetib boradi, bu esa real ijobiy savdo balansini ta’minlab beradi. Albatta, bunday ssenariyda makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar ziyon ko‘radi: YaIM o‘sishi sekinlashadi va hatto to‘xtab qoladi, inflyatsiya va ishsizlik darajasi ikki xonali raqamlarni ko‘rsatadi. Ammo iqtisodiyotni sog‘lomlashtirish va ortiqcha yukdan qutulish uchun bundan o‘tish kerak.
Boshlanishida dollarning kursi qanaqa bo‘ladi? Hozir besh xil kurs qo‘llanilmoqda: Markaziy bank o‘rnatgan rasmiy kurs, valyuta birjasi kursi, tijoriy banklarning tijoriy kursi, naqd dollar kursi (qora bozor), komissiyalar kelishuvlari bo‘yicha kurs (birja kursi). So‘m erkin belgilana boshlangan taqdirda maksimal ko‘rsatkichlardan kelib chiqib, ularga yana 10–15 foiz qo‘shish lozim. Shu tariqa, erkin kurs 10500 so‘m / 1 dollar tarzida belgilanishi, bozor ishtirokchilariga hech qanday cheklovlar qo‘yilmasligi lozim. Bunday ssenariyda valyuta bozori tinchlanadi, investorlar keyingi o‘zgarishlar uchun poydevor shakllanishiga ishonch tug‘iladi.
2017-yil oxiriga yaqin so‘m kursi sekin-asta mustahkamlanib, 7500–8000 so‘m / 1 dollar atrofida bo‘ladi. Shuni unutmaslik lozimki, valyuta bozorining asosiy va eng mas’uliyatli ishtirokchisi, albatta, davlat bo‘ladi. Ekspertlar ssenariylar prognozini berarkan, obro‘imizni yo‘qotishdan boshqa tahdid bilan yuzma-yuz bo‘lmaymiz. Bu yerda esa katta tahdid bor, shu bois men hukumat va Markaziy bank ham jamiyat, ham biznesni qoniqtiradigan optimal yondashuvni qo‘llashiga ishonaman.
Izoh (0)