Fotogalereya: Jahon shaharlari tramvaylari

Fransiyaning Strasburg shahri ko‘chalarida 2016-yil oxiridan boshlab Citadis tramvaylari qatnay boshlaydi. Strasburg transport kompaniyasi va tramvaylarni ishlab chiqaruvchi — Alstom Transport o‘rtasidagi kelishuviga muvofiq, dastlabki 12 tramvay 41 million yevroga tushadi (jami 50 ta tramvayga buyurtma berilgan).

Strasburg

Qayd etish joiz, Strasburgda tramvay 1894-yildan beri mavjud edi, biroq 1960-yillarga kelib, u avtobus, avtomobillar va velosipedlar bilan bo‘lgan raqobatda mag‘lub bo‘lib, shahardan siqib chiqarilgan.

Shunga qaramay, 1994-yilda shahar ma’muriyati yana tramvayga murojaat qilishga majbur bo‘ldi. Strasburgdagi tramvayning “qayta uyg‘onishi” Fransiyaning boshqa shaharlariga ham yuqumli kasallik misoli ta’sir qilib, Monpelye va Nitssada ham tramvay tarmoqlari yuzaga kelishiga sabab bo‘ldi.

Lion

Fransiyaning bu shahri birorta ham “marshrutka”si yo‘q, biroq a’lo darajadagi tramvaylari, trolleybuslari va avtobuslari bor sayyoradagi kam sonli shaharlardan biri, deb yozadi Ilya Varlamov.

Yevropaning ko‘plab shaharlarida bo‘lgani kabi, Lionda ham tramvay “ikkinchi marta tug‘ilyapti”. Bu yerdagi birinchi tramvay tarmog‘i 1956-yilda demontaj qilingan. Faqat 2001-yilga kelib uni qayta tiklashga qaror qilindi. Hozir shaharda past polli Alstom Citadis tramvaylaridan foydalaniladi.

Parij

XX asr boshida Parij tramvay yo‘llarining umumiy uzunligi 1000 kilometrdan ortiq edi. Biroq 1920-yillardan boshlab unga dushman ko‘zi bilan qaray boshlandi — tramvay shahardagi tirbandliklarning sababchisi sifatida ko‘rildi. Shunday qilib, 1938-yilda Parijda tramvay umuman qolmadi.

Oradan yarim asr o‘tar-o‘tmas, Parij ma’muriyati yangi avtomobil yo‘llarini qurish bilan shaharni tirbandliklardan qutqara olmasligini tushunib yetdi. 1992-yili Parij tramvayining ilk yangi bo‘lagi ochilgan bo‘lsa, 2006-yili — 70 yillik tanaffusdan so‘ng u yana qariyb Parij markazigacha qatnay boshladi.

Hozir, masalan, Parijdagi T3 yo‘nalishida Citadis 402 rusumidagi tramvaylar qatnaydi. Ularning uzunligi 44 metr, yo‘lovchi sig‘imi — 300 kishi (o‘rindiqlari soni 78 ta). “Go‘zallikdan boshqa narsa emas bu!”, — deb yozadi Ilya Varlamov.

Varshava

Tramvay — Varshava yangi tarixining ajralmas qismidir. 1950—1970-yillar Varshava tramvayining oltin davri hisoblanadi. 1990-yillarda shahar ma’muriyati asosiy kuchni metro qurilishiga qaratgani sabab, tramvaylar biroz e’tiborsiz qolgani bilan, hozir yana diqqat markazda.

Ayni vaqtda Varshava ko‘chalarida asosan soatiga 70 kilometr tezlikda harakatlana, bir o‘zi 201 yo‘lovchini tashiy oladigan Pesa 120N va...

eng so‘nggi rusumdagi Pesa 134N harakatlanmoqda.

Melburn

Nafaqat Yevropada, balki Yerning Janubiy yarimsharida ham tramvay tarmoqlari taraqqiy etishda davom etmoqda. Masalan, bundan 20 yil avval yo‘llarining umumiy uzunligi bo‘yicha jahondagi eng katta tramvay tarmog‘i Rossiyaning Sankt-Peterburg shahrida edi. Hozir esa bu maqom Avstraliyaning Melburn shahriga tegishli.

Melburndagi elektr tramvay tarixi 1906-yildan boshlangan va u hech qachon yopilmagan — muntazam rivojlantirilmoqda.

Hozir Melburnda 25 ta tramvay yo‘nalishi, salkam 500 ta harakatlanuvchi tarkib bor, u har yili qariyb 180 million yo‘lovchini manzilga yetkazib qo‘yadi.

Sidney

Avstraliyaning eng mashhur shahri XX asrning o‘rtalarida Fransiya shaharlari xatosini takrorlagan — 1961 yili bu yerda so‘nggi tramvay yo‘lga chiqqan va tamom. Biroq oradan 36 yil o‘tib, zamonaviy shahar relsli transportsiz yashay olmasligi ochiq ko‘rinib qoldi.

O‘z vaqtida Sidney tramvayi jahondagi eng katta tarmoqlardan biri bo‘lgan. Masalan, 1945-yilning o‘zida u 405 million yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatgan.

Hozir hammasi, albatta, ancha kamtarona. Bir vaqtlar shaharda 291 kilometr tramvayi yo‘li mavjud bo‘lgan bo‘lsa, hozir uning uzunligi 13 kilometrga ham yetmaydi. 23 bekatdan iborat atigi bitta yo‘nalishda yiliga 6 milliondan ortiq yo‘lovchi tashiladi.

Jazoir

Hozir tramvay Afrikada ham bor, hatto Afrikada tramvayni rivojlantirishyapti. Yaqqol misol — Jazoir poytaxti Jazoir!

Jazoirda tramvay qatnay boshlaganiga 8 may kuni besh yil to‘ladi. Hozircha shaharda atigi bitta yo‘nalish bor, u 29 bekatni birlashtirgan.

Shaharda Fransiyaning Alstom Citadis tramvaylaridan foydalaniladi; ma’lumotlarga ko‘ra, shahar ma’muriyati 41 ta shunday tramvayga buyurtma bergan.

Dubay

Dubayda nima yo‘q o‘zi? 2014-yil noyabrigacha tramvay yo‘q edi. Shayxlar bu bo‘shliqni ham to‘ldirishdi.

Aslida, Dubaydagi tramvayni tramvay ham deb bo‘lmaydi — u qariyb metro: elektr quvvatini relsdan oladi. Lekin baribir tramvay deb ataladi.

Toshkent

2016-yil 2-may Toshkent tramvayining 115 yillik faoliyatidagi so‘nggi kun bo‘ldi: 17-yo‘nalishdagi tramvaylar so‘nggi bor reysga chiqdi. Ayni vaqtda butun shahar bo‘ylab tramvay relslari demontaj qilinmoqda yoki ko‘milmoqda. Tramvay yo‘llari hisobidan avtomobillari yo‘llarini kengaytirish rejalashtirilgan.