Технологик тараққиёт ҳақида гапириш ёқимли, айниқса, электрон қурилмалар ва дастурлар бизнинг ёрдамчиларимизга айланишини кўрганимизда. Аммо ҳар қандай жараён сингари, технологиянинг жадал ривожланиши ҳам ўзига хос салбий таъсирга эга. Қурилмалар ҳаётимизни енгиллаштираётгани рост, бироқ улар, маълум бўлишича, психологик жароҳатлар ҳам етказмоқда. Энди баландлик ёки қоронғиликдан қўрқиш каби фобиялар унчалик долзарб эмас — уларнинг ўрнини гаджетлардан қўрқиш эгалламоқда.
Замонавий фобиялар: технологиянинг соясида яширин таҳдидлар
Бугунги кунда замонавий қурилмалар билан боғлиқ бўлган бир қанча янги фобия турлари шаклланмоқда. Қуйида уларнинг энг кенг тарқалганларини кўриб чиқамиз.
Номофобия — смартфонсиз қолиш ёки уни ишлата олмасликдан қўрқиш
Асосий белгилар: смартфоннинг қуввати тугаши, йўқолиб қолиши ёки бузилиши ҳақида ўйлашнинг ўзидаёқ безовталик юзага келади. Бу ҳолат одамни мулоқотдан, интернет орқали ахборот излаш имкониятидан маҳрум бўлишдан чўчитади.
Технофобия — техник тараққиётдан қўрқиш
Асосий белгилар: янги гаджетлардан фойдаланишга нисбатан салбий муносабат, шахсий маълумотлар хавфсизлигидан хавотир, қурилмалар орқали кузатув остида қолишдан қўрқув.
Киберфобия — компьютер ва интернетдан қўрқиш
Асосий белгилар: кибержиноятчиларнинг қурбони бўлиш ва шахсий маълумотларнинг йўқолишидан хавотир, бузиб кириш эҳтимоли туфайли ижтимоий тармоқларда аккаунт очишни истамаслик, гаджетлардаги маълумотларни вируслардан ҳимоя қилишга ниҳоятда эътибор бериш.
Фонофобия — кучли шовқиндан қўрқиш, баъзида телефон қўнғироқларидан қўрқиш сифатида талқин қилинади
Асосий белгилар: кирувчи телефон қўнғироғи ёки билдиришнома товушидан стресс ва хавотир, ноқулай суҳбатдош билан учрашиш ёки ёмон хабар эшитишдан қўрқиб, қўнғироқларга жавоб бермаслик ёки хабарларга муносабат билдирмаслик.
Информофобия — ахборот олишдан бош тортиш
Асосий белгилар: янгиликларни ўқиш, ижтимоий тармоқлар, Telegram каналлари ва бошқа манбаларни кузатгандан кейин ахборот тўлиб-тошганликни ҳис қилиш. Бундай хавотир олинган барча маълумотларни қайта ишлай олмасликдан келиб чиқади.
Скринфобия — гаджетларнинг экранларига узоқ вақт қарашдан қўрқиш
Асосий белгилар: электрон қурилмалар соғлиқ, хусусан, руҳиятга зарар етказиши ва кўришни ёмонлаштириши ҳақида такрорий хавотирли фикрлар.
Автономофобия — батареянинг тугаши ва қурилмани ўз вақтида заряд қилишнинг имконсизлигидан қўрқиш
Асосий белгилар: гаджет батареясининг заряд даражасини жуда қаттиқ назорат қилиш, батарея деярли тугаганида тезда заряд олиш жойини излаш.
Гаджетлар аслида бизга ёрдам бериш ва ҳаётни енгиллаштириш учун яратилган. Аммо уларни меъёрдан ортиқча ишлатиш айрим психологик ҳолатларга сабаб бўлиши мумкин. Юқорида санаб ўтилган фобиялар кўпчиликда яширин шаклда бўлса-да, кундалик ҳаётга сезиларли таъсир кўрсатади. Психологларнинг айтишича, барча қўрқувларни енгиш мумкин, бунинг учун аввало ўзингизни таҳлил қилиб, сабабларини топишингиз керак. Аввало сабабни аниқлаб, уни йўқ қилишдан бошланг.
Изоҳ (0)