Forbes маълумотларига кўра, Россиянинг энг бой одамлари рейтингида Роман Авдеев 108-ўринни эгаллайди (2024 йил ҳолатига кўра), унинг бойлиги 1,2 миллиард долларга баҳоланган. Аммо мамлакатнинг энг йирик миллиардери бошқа жиҳат билан ҳам етакчилик қилади — бизнесмен рафиқаси билан биргаликда 23 нафар фарзандни тарбиялайди.
“Замонавий жамият, айниқса, болалар пулга ҳаддан ташқари эътибор қаратган. Асосий эътибор меҳнатни ҳурмат қилиш ва нарсаларга эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлишга қаратилиши керак. Бу жуда муҳим”, дейди милллиардер.
“Болалар учун сарфланган маблағ асосли бўлиши керак”
Биз 1-синф фарзандларимиз учун энг сўнгги русумдаги гаджет ва телефонларни сотиб олишга шошилмаймиз. Болани технология билан таништириш лозим, аммо бу ёшда телефон фақат онасига қўнғироқ қилиш учун керак бўлиши мумкин. Катта фарзандларим ўзларини бошқалардан ажралиб қолгандек ҳис қилмасликлари учун смартфон олиб беришга мажбур бўлдим, лекин, менимча, ҳозирча керак эмасди. Мен учун ҳам, улар учун ҳам исрофгарчилик бу. Туғилган кун совғаси сифатида телефон сотиб олсам, табиийки, энг сўнгги моделни оламан. Эскисини олиш ғалати бўларди. Болага энг яхшисини бериш керак.
Болалигимда ўйинчоқларим кўп бўлмасди — ота-онам кўп нарса сотиб олишга қодир эмасди: замон ҳам ҳозиргидек эмас, танлов кўп эмас эди. Хотираларимда бу ўйинчоқлар бошқача кўринади, лекин мен уларни эслайман ва ҳали ҳам уларни қадрлайман. Бир куни “Детский Мир”да ота-онам менга 10 рублга қурилиш тўпламини олиб беришди. Тафсилотлар ва расмларни ўрганиб чиқдим ва ғоялар пайдо бўлди. Мен кран йиғиш учун яна битта тўплам керак деб ўйладим. Отам тушунтирди: “Иккинчи конструкция тўпламини сотиб олиш шарт эмас, чунки фақат битта қисми етишмаяпти. Кел, буни бирга ясаймиз”. У ишидан қандайдир темир олиб келди, дрел ёрдамида ўша қисмни ясадик. Биз кранни йиғдик. Мен уни деярли ўйнамадим, лекин ясаш жараёнининг ўзи муҳим эди. Асосийси, биз буни биргаликда қилгандик. Агар ўшанда иккинчи конструкция тўпламини олиб беришганида, менинг шундай ажойиб хотирам бўлмасди.
“Ота-она олиб бериши шарт” деган жумла жаҳлимни чиқаради. Ҳаммаси имкониятга боғлиқ: кўплаб ота-оналар фарзандига машина олиб беролмайди. Бу уларнинг ёмон одам эканлигини англатмайди. Иложи бўлса, болаларга бутунлай бошқа нарса — таълим, тарбия бериш керак.
Болаларга нарсаларга тежамкорлик, ҳурмат билан муносабатда бўлишни ўргатиш муҳим.
Эҳтиётсизлик нарсаларнинг шикастланишига олиб келади. Хотиним ва мен ўрнига бошқасини сотиб олмаймиз. Бир мисол: бир куни далаҳовлига бордик ва ўғилларимдан бири Москвада алмаштириб кийишга кийим олишни унутгани маълум бўлди. Ва бутун ҳафта давомида у ҳар оқшом кийимларини ўзи ювди.
Оиламизда болалар кўп. Биз нарсаларни созлаб берамиз, улар биридан иккинчисига ўтади. Албатта, янгиларини ҳам сотиб оламиз. Лекин тежамкорлик, аниқроғи, ҳурматли муносабат айнан шундай шаклланади. “Ҳурматли” бу ерда асосий сўздир. Болалар биринчи синфга боргач, уларга чўнтак пули беришни бошлаймиз. Мен буни жуда эрта қилмаган бўлардим, чунки боланинг эҳтиёжлари ҳали шаклланмаган (чўнтак пулига эҳтиёж катта ёшдаги болаларда тўгаракларга қатнашганда ёки синф билан экскурсияга боришда пайдо бўлади). Аммо барча ота-оналар фарзандларига кичик харажатлари учун пул беришади. Масалан, мактабда фойдали бўлмаган ширинликлар сотадиган автоматлар мавжуд (айтмоқчи, уларни олиб ташлаган маъқул). Биз боламизга минимал миқдорда пул берамиз. Уларнинг ҳар бири пулга ўзига хос тарзда ёндашади. Кимдир йиғади, кимдир ўша куниёқ ишлатади.
“Мен болага мактабда яхши ўқигани ёки яхши хулқ-атвори учун пул беришга қаршиман”
Бу оила ичидаги меҳнат муносабатларига асосланади. Менинг оилам ва хотинимнинг оиласи анъаналарига асосланиб, бу ёндашув нотўғри деб ўйлайман. Қўшимча пул ишлаш мумкин. Буларнинг барчаси боланинг қачон бунга тайёр бўлишига боғлиқ. Бир куни 14 ёшли икки фарзандим таътил кунлари банкда амалиёт ўтаган. Уларга муносиб ҳақ тўланган, улар бу пулларни хоҳлаганча ишлатишлари мумкин эди. Менимча, бу муҳим тажриба. Уларда қизиқиш уйғонганди: икки ҳафта ишга бориш, Москвага поездда қатнаш. Мустақил бўлиш — ҳаётнинг бир қисмидир. Мен болалигимдан поезд чипталарини қаердан сотиб олишни билардим. Нега фарзандларим буни қила олмайди деб ўйлаймиз? Менимча, бу болаларга нисбатан адолатсизликдир.
“Оилавий молиявий анъаналар — тарбия асосидир”
Мен севимли файласуфим Николай Бердяевнинг фикрига қўшиламан: у анъаналар, улар қандай бўлишидан қатъи назар, эркин қабул қилинган тақдирда, мутлақ яхшилик, лекин агар анъаналар ўрнатилган бўлса, улар мутлақ ёмонлик деб ҳисоблайди. Оила анъаналар асосида яшайди. Ҳеч ким иккита велосипед сўрамайди. Анъанага кўра, ҳар бирининг биттадан велосипеди бўлади . Фарзандларим синфдошлари орасида охирги бўлиб телефон олишади, чунки бу оилавий анъана. Шунда улар телефонларини қадрлашади ва асраб-авайлашади.
“Агар боланинг тажрибаси фақат ижобий бўлса, бу тажриба эмас, бу қандайдир ўйин”
14 ёшимда биринчи велосипедимни олиб беришган. Аммо кўчада уни мендан тортиб олишган. Мен аллақачон кап-катта бола эдим — 8-синфда ўқирдим, қаршилик кўрсатишга ҳаракат қилдим, лекин велосипедни қайтариб ололмадим. Хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг, бу воқеани муҳокама қилиш ҳали ҳам мен учун оғриқли, ҳатто хафа қилади. Тажриба салбий томонларни ўз ичига олиши керак. Лекин провокация қилишдан фойда йўқ. Провокация ҳар доим реал бўлмаган вазиятни яратишдир”.
“Бизнесимни ҳам, пулларимни ҳам мерос қилиб қолдиришни ўйламайман”
Бола ҳар қандай ҳаётда яшаши керак, лекин ўзиникида. Бундан ташқари, замонавий бизнес шундай тузилганки, инсонда қобилият ва истеъдод бўлса, уни ўзи яратади. Бизнесни мерос қилиб қолдириш бу — нотўғри тушунча. Шубҳасиз, бу биз фарзандларимиз учун хоҳлаган келажак эмас.
Ҳа, мен масъулият ва мажбуриятни тушунаман, лекин болалар учун ҳеч нарса қилишга тайёр эмасман, чунки бу бефойда. Менинг ота-оналикдаги ролим муайян ҳаётий вазиятлардан олиб чиқиш эмас, балки ёрдам беришдир.
Изоҳ (0)