Ўзбекистонда 2024 йилда жами 17,1 трлн сўм миқдоридаги ипотека кредитлари ажратилиб, 59 минг нафарга яқин фуқаролар уй-жой билан таъминланди. Бу ҳақда АОКАда ўтказилган брифингда Марказий банк бошқарма бошлиғи Нодир Комилов маълум қилди.
Унинг сўзларига кўра, 2017-2024 йиллар давомида тижорат банклари томонидан қарийб 480 минг нафар фуқароларга уй-жой сотиб олиш ҳамда қуриш ва реконструкция қилиш учун умумий қиймати 84,1 трлн сўм ипотека кредитлари ажратилган. Президент фармони билан аҳолининг пул маблағлари тўғридан-тўғри қурувчига эмас, балки улушли шартномада белгиланган графикка асосан ҳар ой “эскроу” ҳисоб рақамида жамлаб борилади.
“Эскроу” ҳисобварағи бўйича операцияларни тўхтатиб туриш ёки маблағларни бошқа мажбуриятлар бўйича тўловларни амалга оширишга рухсат берилмайди. 2026 йил 1 январдан бошлаб фақат “эскроу ҳисобварақлари орқали амалга оширилади.
“Эскроу” ҳисобварағида маблағлар кўпайиши натижасида кредит фоиз ставкасини пасайиб бориш амалиёти йўлга қўйилади. Бундан кўзланган асосий мақсад қурувчилар томонидан ҳар томонлама рақобатбардош уй-жойларнинг қурилиши ва потенциал харидорлар рўйхатини қурилиш жараёнида шакллантириш орқали сотилишини рағбатлантиришга қаратилган.
Қайд этилишича, янги механизм, айниқса уй-жой қурилиш соҳадаги фирибгарлик ва лойиҳаларнинг муваффақиятсиз бўлиши хавфини камайтириш учун самарали тизим ҳисобланади.
2025 йил 1 апрелдан “Ижтимоий дафтарлар” жамғармалари орқали кўрсатиладиган ижтимоий ёрдамлар Камбағал оилалар реестрига киритилган оилаларга, уй-жой шароитларини яхшилаш ва соғлиқни сақлаш бўйича ижтимоий ёрдамлар эса – ойлик даромади оила аъзоларининг ҳар бирига минимал истеъмол харажатлари миқдорининг 2 бараваридан (1 миллион 338 минг сўм) кўп бўлмаган оилаларга ҳам тақдим этилади.
Ўзбекистонда уй-жой бозори
Аввалроқ Макроиқтисодий ва ҳудудий тадқиқотлар институти мутахассислари республикада уй-жой ва ипотека бозоридаги фаоллик даражасини таҳлил қилганди. Унга кўра, 2024 йилнинг III чорагида Ўзбекистон уй-жой бозорида фаоллик даражаси пасайди. Хусусан, июль сентябрь ойларида кўп қаватли уйлардаги квартиралар олди-сотдиси учун 41 861 та шартнома расмийлаштирилган. Ушбу кўрсаткич 2023 йилнинг мос давридагига нисбатан 3362 тага (7,4 фоизга) кам.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази таҳлилига кўра, октябрь ойида кўчмас мулк бозорининг ҳудудлар кесимидаги динамикаси Тошкент вилоятида (+10 фоиз) сезиларли ўсди, шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси (+8,1 фоиз) ва Жиззах вилоятида (+7,5 фоиз) ижобий ўзгаришларни кўрсатди.
Таҳлиллар тижорат банклари томонидан ажратилган ипотека кредитлари ва аҳоли тасарруфидаги даромадлар уй-жой бозорига таъсир этувчи муҳим омиллар эканлигини кўрсатди.
Вазирлар Маҳкамасининг 2024 йил 11 ноябрдаги қарори билан уй-жой сотиб олиш учун субсидиялар ажратиш тартибига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди. Қарор билан субсидиялар билан қопланадиган фоиз тўловлари миқдорига ҳам ўзгартириш киритилди. Эндиликда янги кредитлар учун йиллик 12 фоиздан юқори қисми, 2025 йилдан бошлаб эса Марказий банкнинг асосий ставкасидан ортиқ қисми қопланади.
Бошланғич тўлов ва фоизларнинг бир қисмини қоплаш учун субсидиялар Иқтисодиёт ва молия вазирлиги томонидан беш иш куни ичида тўланади.
Изоҳ (0)