O‘zbekistonda 2024-yilda jami 17,1 trln so‘m miqdoridagi ipoteka kreditlari ajratilib, 59 ming nafarga yaqin fuqarolar uy-joy bilan ta’minlandi. Bu haqda AOKAda o‘tkazilgan brifingda Markaziy bank boshqarma boshlig‘i Nodir Komilov ma’lum qildi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, 2017-2024 yillar davomida tijorat banklari tomonidan qariyb 480 ming nafar fuqarolarga uy-joy sotib olish hamda qurish va rekonstruksiya qilish uchun umumiy qiymati 84,1 trln so‘m ipoteka kreditlari ajratilgan. Prezident farmoni bilan aholining pul mablag‘lari to‘g‘ridan-to‘g‘ri quruvchiga emas, balki ulushli shartnomada belgilangan grafikka asosan har oy “eskrou” hisob raqamida jamlab boriladi.
“Eskrou” hisobvarag‘i bo‘yicha operatsiyalarni to‘xtatib turish yoki mablag‘larni boshqa majburiyatlar bo‘yicha to‘lovlarni amalga oshirishga ruxsat berilmaydi. 2026-yil 1-yanvardan boshlab faqat “eskrou hisobvaraqlari orqali amalga oshiriladi.
“Eskrou” hisobvarag‘ida mablag‘lar ko‘payishi natijasida kredit foiz stavkasini pasayib borish amaliyoti yo‘lga qo‘yiladi. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad quruvchilar tomonidan har tomonlama raqobatbardosh uy-joylarning qurilishi va potensial xaridorlar ro‘yxatini qurilish jarayonida shakllantirish orqali sotilishini rag‘batlantirishga qaratilgan.
Qayd etilishicha, yangi mexanizm, ayniqsa uy-joy qurilish sohadagi firibgarlik va loyihalarning muvaffaqiyatsiz bo‘lishi xavfini kamaytirish uchun samarali tizim hisoblanadi.
2025-yil 1-apreldan “Ijtimoiy daftarlar” jamg‘armalari orqali ko‘rsatiladigan ijtimoiy yordamlar Kambag‘al oilalar reyestriga kiritilgan oilalarga, uy-joy sharoitlarini yaxshilash va sog‘liqni saqlash bo‘yicha ijtimoiy yordamlar esa – oylik daromadi oila a’zolarining har biriga minimal iste’mol xarajatlari miqdorining 2 baravaridan (1 million 338 ming so‘m) ko‘p bo‘lmagan oilalarga ham taqdim etiladi.
O‘zbekistonda uy-joy bozori
Avvalroq Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti mutaxassislari respublikada uy-joy va ipoteka bozoridagi faollik darajasini tahlil qilgandi. Unga ko‘ra, 2024-yilning III choragida O‘zbekiston uy-joy bozorida faollik darajasi pasaydi. Xususan, iyul-sentyabr oylarida ko‘p qavatli uylardagi kvartiralar oldi-sotdisi uchun 41 861 ta shartnoma rasmiylashtirilgan. Ushbu ko‘rsatkich 2023-yilning mos davridagiga nisbatan 3362 taga (7,4 foizga) kam.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tahliliga ko‘ra, oktyabr oyida ko‘chmas mulk bozorining hududlar kesimidagi dinamikasi Toshkent viloyatida (+10 foiz) sezilarli o‘sdi, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasi (+8,1 foiz) va Jizzax viloyatida (+7,5 foiz) ijobiy o‘zgarishlarni ko‘rsatdi.
Tahlillar tijorat banklari tomonidan ajratilgan ipoteka kreditlari va aholi tasarrufidagi daromadlar uy-joy bozoriga taʼsir etuvchi muhim omillar ekanligini ko‘rsatdi.
Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 11-noyabrdagi qarori bilan uy-joy sotib olish uchun subsidiyalar ajratish tartibiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. Qaror bilan subsidiyalar bilan qoplanadigan foiz to‘lovlari miqdoriga ham o‘zgartirish kiritildi. Endilikda yangi kreditlar uchun yillik 12 foizdan yuqori qismi, 2025-yildan boshlab esa Markaziy bankning asosiy stavkasidan ortiq qismi qoplanadi.
Boshlang‘ich to‘lov va foizlarning bir qismini qoplash uchun subsidiyalar Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan besh ish kuni ichida to‘lanadi.
Izoh (0)