Бундан 50 йил олдин, 1974 йил 30 октябрь санасида ХХ асрнинг энг машҳур бокс тўқнашувларидан бири бўлиб ўтган. Оғир вазн тоифасида жаҳон чемпиони Жорж Форман ўз камарини афсонавий Муҳаммад Алига қарши жангда ҳимоя қилган. Бу қарама-қаршилик тарихга “Жунглидаги шовқин” номи билан кирган. Али жиддий андердог бўлган, шунга қарамасдан у Форманнинг фаолиятидаги илк мағлубиятига сабабчи бўлган. Ундан ташқари жанг экстремал шароитларда ўтказилган — Заирдаги 60 минг томошабинни ўз бағрига сиғдира оладиган стадионда тонг саҳар 04:00 да бўлиб ўтган.
Юқори даража ва бутун дунёга таниқли бўлган боксчилар бўлишига қарамасдан, иккаласи ҳам ташкилий масалалар билан боғлиқ муаммолардан азият чеккан. Ҳеч ким ўша вақтда икки нафар қора танли спортчига жиддий гонорар беришни хоҳламаган: иккала боксчининг жанги АҚШда у қадар машҳур бўлмайди ва гонорарларни оқламайди деб ҳисоблашган. Бундан ташқари, ўша пайтда Али ҳарбий хизматдан бош тортгани учун ҳали ҳам реабилитация қилинмаган эди, Муҳаммад Али бу учун бир неча йилга дисквалификация ҳам қилинган эди.
Ўша вақтда ҳали унчалик машҳур бўлмаган Дон Кинг катта саҳнага чиқди — қамоқ жазосини ўтаб бўлгач, Кинг бу соҳада тажрибаси бўлмаса-да, промоутерлик фаолияти билан шуғулланишга қарор қилди. У Али билан мустаҳкам муносабатлар ўрнатишга муваффақ бўлди ва кейин Кинг ўз имкониятини қўлдан бой бермади. Доннинг хаёлига ажойиб ғоя келди: агар жангни Штатларда ўтказиш имкони бўлмаса, нега энди боксчиларни Америкадан ташқарига олиб чиқиш мумкин эмас? Масалан, Африкага. Икки нафар қора танло боксчи Африкада жанг ўтказади, қизиқиш ҳам катта бўлади. У ҳудудларда катта масштабдаги жанглар ўтказилмаган. Ғоя қанчалик ажойиб бўлмасин, барибир шубҳа туғдирарди. Биринчидан, Африкада бунчай даражадаги жангни ўтказиш учун инфраструктура мавжуд эмасди, иккинчидан, ноқулай об-ҳаво шароитлари ҳам жаҳон чемпиони титули учун жангни шубҳа остига оларди. Ва учинчидан, АҚШда гонорар (ҳар бир боксчига 5 миллион доллардан) топилмаган бўлса, камбағар Африка қитъасида бу пулларни қандай топиш мумкин?
Кинг деярли ҳар бир вазиятга ечим топди. Биринчи навбатда пул топди — бунда унга Конго диктатори Мобуту билан алоқалари ёрдам берди. Промоутер бундай жанг Африкада умуман ўтказилмагани, бу тарихга киришига Мобутуни ишонтирган. Мобуту пул берган ва жанг Заирда ўтказиладиган бўлган. У ерда бутун инфраструктурани тайёрлашган, тўқнашув 60 минг томошабинга мўлжалланган стадионда бўлиб ўтиши белгиланган.
Бироқ Кинг барча нарсага таъсир ўтказа олмаган. У боксчиларни Африкада жанг қилишга кўндирган, албатта, асосий мотив гонорарлар бўлган. Лекин машғулотлар ўтказиш, жангга тайёргарлик кўриш учун шароитларни яратиб бера олмаган. Али ҳам, Форман ҳам жангга олдинроқ келишга мажбур бўлган. Тўқнашув 1974 йилнинг сентябрь ойига мўлжалланган, Жорж ва Муҳаммад эса маҳаллий иқлимга мослашиш учун бутун ёзни Заирда ўтказишга мажбур бўлган. Юқори намлик ва иссиқ иқлим ҳар қандай жисмоний фаолиятни қийинлаштиради — айниқса, гап оғир вазнли боксчилар ўртасидаги 15 раундлик жанг ҳақида кетаётган бўлса.
Форман ўзини ҳаммадан изоляция қилишга қарор қилиб, меҳмонхона базасида машғулот ўтказган. Албатта, бу идеал вариант эмас, лекин бошқа танлов йўқ эди. Али бошқача тактика танлаган ва Силвестр Сталлоне фильмларидаги Рокки Балбоа сингари кўчада машқ қилган: у иқлимга мослашган ва маҳаллий аҳолини ўзи томонга тортган. Дунёнинг энг яхши боксчиларининг машғулотлари учун ўзига хос вариантлари бор эди, албатта, лекин нима ҳам қилиш мумкин — иккаласи ҳам бунга рози бўлган. Қизиғи шундаки, боксчиларнинг Заирдаги “ёзги таътиллар” узоқ чўзилган: Форман жиддий жароҳат олган ва жанг октябрь ойининг охирига қолдирилган.
Шунга қарамай, Заирдаги бундай узоқ тайёргарлик на Форманга, на Алига ёрдам берган. Эҳтимол, жангнинг яна бир экстремал ҳолати таъсир ўтказган: АҚШда трансляция қилиниши учун жанг Африка вақти билан 04:00 да бўлиши керак бўлган. Бошқа йўл йўқ эди, 60 минг заирлик томошабин афсонавий қарама-қаршиликни кўриш учун бутун тун давомида ухламаган. Форман кутилганидек, дастлабки дақиқалардан олдинга чиққан, унинг мақсади рақибини нокаутга учратиш эди. Муҳаммад эса жуда кўп ҳаракат қилиб, қочишга уринган. Форманнинг бурчаги ҳар бир раунддан сўнг арқонлар етарлича жойлаштирилмаганидан шикоят қилар, бироқ ҳакам бунга эътибор бермасди.
Жоржда дастлабки раундлардаёқ жангни якунлаш учун бир нечта яхши вазиятлар бўлган. Али қийналаётгани сезилиб турарди. Исталган бошқа боксчи аллақачон енгилганини тан оларди, бироқ Али охиригача турган.
Бешинчи раунддан кейин Али рингда доминантлик қилган, саккизинчи раундда эса Жоржни ерга қулатган. Чемпион ўрнидан турган, аммо ҳакам жангни тўхтатган. Муҳаммад Али катта сенсацияни йюзага келтирган. Жангнинг ўзи, унинг атрофидаги барча воқеалар бокс тарихида бутун умрга қолди.
Изоҳ (0)