Президент администрацияси ҳузуридаги Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (ИТИМ) Ўзбекистонда 28 апрелдан 5 майга қадар асосий озиқ-овқат маҳсулотларининг нархи ўзгаришини туман ва шаҳарлар кесимида таҳлил қилди, деб ёзади «Gazeta.uz».
Аввалроқ апрель ойида ўсимлик ёғи 26,5 фоизга, пахта ёғи — 31 фоизга қимматлашгани тўғрисида хабар берилганди. ИТИМ маълумотларига кўра, ташқи бозорда ўсимлик ёғига бўлган талабнинг ошиши ва натижада «тадбиркорларнинг ўта юқори даромад олиш истаги» туфайли нархларнинг кўтарилиши давлат томонидан бозорни барқарорлаштириш чораларини кўришга олиб келди. Марказнинг таъкидлашича, кўрилаётган чоралар ўз натижасини бермоқда.
«Давлат статистика қўмитасининг тезкор маълумотларига кўра, ҳафта якуни бўйича республикада бир литр ўсимлик ёғи нархи 0,5 фоизга, яъни 19 104 сўмга қадар арзонлашган. Ўртача нарх даражаси Андижон вилояти бир литри учун 17 218 сўмни, Тошкентда эса 20 596 сўмни ташкил этмоқда», — дейилади хабарда.
ИТИМнинг таъкидлашича, республиканинг 9 та вилоятида ўсимлик ёғи нархларининг пасайиши кузатилмоқда, айниқса, Навоий (2,4 фоиз) ҳамда Самарқанд (2,2 фоиз) вилоятларида.
Туманлар кесимида бир литр ўсимлик ёғи нархининг энг кўп арзонлашиши Вобкент (8,3 фоиз), Тўрткўл (6,3 фоиз), Жомбой (5,5 фоиз), Элликқалъа (5,4 фоиз), Пахтачи (5,1 фоиз), Мирзачўл (5 фоиз)да кузатилган.
Марказ маълумотларига кўра, бир ҳафта ичида нархлар фақат 5 та туманда ошган, уларнинг энг кўпи Сирдарё (1,6 фоиз), Тошкент вилояти ва Тошкент шаҳри (0,7 фоиз) ҳисобига тўғри келмоқда.
«Ўсимлик ёғи нархининг арзонлашиши ички бозордаги вазиятнинг барқарорлашувидан далолат беради», — дейилади ИТИМ хабарида.
«Gazeta.uz» ёғ нархи нима сабабдан ошгани, шунингдек, қайси компаниялар қаердан ва қанча ҳажмда уни мамлакатга олиб кириши ҳақида ёзган эди. Масалан, мавжуд 245 та импортчининг 5 таси Ўзбекистондаги бутун импортнинг 49 фоизини ташкил этади.
29 апрель куни Шавкат Мирзиёев ўсимлик ёғи импортини ҚҚСдан озод қилиш ва унинг экспортини чеклаш тўғрисидаги қонунни имзолади. Бундан ташқари, кунгабоқар ва пахта уруғига экспорт божхона божлари киритилди. Тадбиркорларга ўзлари томонидан импорт қилинган кунгабоқар ёғи ва кунгабоқар уруғларини қайта ишлаш натижасида олинган ўсимлик ёғининг 50 фоизидан ошмаган қисмини экспорт қилишга рухсат берилади.
Аввалроқ Олий Мажлис Сенати ялпи мажлисида молия вазири ўринбосари Дилшод Султонов солиқ имтиёзлари сабабли бюджетга 267 миллиард сўмлик тушум бўлмаслигини ҳамда йўқотиш ўрни қандай қопланишини маълум қилганди. У апрель ойида ҚҚС ставкаларининг пасайтирилиши хизмат ва товарларни «етарли даражада арзонлаштирмайди» деганди.
«Масалан, Ўзбекистон 1,5 йил олдин солиқ ставкасини 20 фоиздан 15 фоизга туширди. Истеъмолчилардан бирортаси шу 5 фоиз камайганини ростдан ҳам сездими? Аксарият товар ва хизматлар нархлари арзонламади. 2021 йилнинг январидан акцизлари бекор қилинган импорт товарлари ҳам арзонлагани йўқ. Бу рақобатнинг йўқлигидан ёки истеъмолчи ушбу нархни тўлашга тайёр эканлигини ва чакана савдогар уни тушириш ниятида эмаслигидан далолат беради», — деган эди вазир ўринбосари.
Изоҳ (0)