Ойлар султони — Рамазон: Қарздор бўла туриб, закот берса бўладими? Закотни хайрия фондларига ўтказса бўладими?

«Дарё» интернет-нашри ва Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг «Muslim.uz» портали ўзаро ҳамкорликда муборак ойга бағишланган «Ойлар султони — Рамазон» лойиҳасини тақдим этади.

Лойиҳа доирасида таниқли уламолар ва диний соҳа ходимлари моҳи Рамазон фазилати тўғрисидаги ояти карималар, ҳадиси шарифлар шарҳи ҳамда рўза тутиш билан боғлиқ саволларга жавоб беради.

Навбатдаги суҳбат Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими мутахассиси Зикриё Бобораҳимов билан уюштирилди.

Закотни умумий хайрия фондларга ўтказсак бўладими?

Закотни, шу жумладан, вожиб садақалар — ушр, фитр садақаси, фидя ва назрларни умумий хайрияларга ўтказиб бўлмайди. Чунки Қуръони каримда закот ва бошқа вожиб садақалар кимларга берилиши аниқ белгилаб қўйилган. Закот моли муҳтожларнинг қўлига пул ёки маҳсулот шаклида мулк қилиб топширилиши шарт.

Лекин ўша фондларда закот ва бошқа вожиб садақаларни алоҳида қабул қилиб, муҳтожларга етказишни зиммасига оладиган вакиллар тайинланса ва улар сизнинг вакилингиз сифатида маблағингизни муҳтожларга етказса, закотингизни адо этишингиз мумкин. Ҳозирги кунда Ўзбекистонда «Вақф» хайрия фонди мана шундай фаолиятни йўлга қўйган. Валлоҳу аълам.

Закот беришда ният қилиш шартми?

Албатта, закотда ният шарт. Закот молини ажратаётганда ёки уни фақирга бераётганда закот беришни ният қилиш керак. Ҳеч қандай ниятсиз берилган закот садақа бўлиб, қайтадан закот бериш лозим бўлади. Фақирга бу закот деб айтиш шарт эмас, закотни ният қилиб, совға, ҳадя деб берса ҳам закотдан ўтаверади. Аммо закотдан беряпман деган нияти бўлиши шарт. Валлоҳу аълам.

Ҳозир зиммамда қарзим бор. Ҳар ойда қарзимни бўлиб-бўлиб тўлайман. Рамазонда қилинган садақаларнинг ажри кўпайтириб берилишини эшитиб, эҳсонлар қиляпман. Қилган эҳсонларим тўғрими ёки олдин қарзларимни тўлашим керакми? Закот беришим-чи?

Қарзи бор киши биринчи навбатда қарзини тўлаши керак. Аммо, қарз беришига тўсқинлик қилмайдиган даражада эҳсон қилса ҳам бўлади. Бу ўзини ихтиёридаги иш ҳисобланади.

Қарздор кишининг қарзи қўлидаги молидан кўп бўлса, қўлидаги моли ўзиники бўлмай, ҳақдорларники саналади. Ундан закот бермайди. Агар қўлидаги моли қарзидан кўп бўлиб, фаразан қарзини чиқарганидан кейин қолган мол нисобга етса, қолган молидан закот беради. Валлоҳу аълам.

Мени турмуш ўртоғим йўқ. Молим эса нисобга етиб, закот бердим. Айримлар закотинг ўтмайди дейишяпти, шу тўғрими?

Ўша айримларнинг «Закотинг ўтмайди» деган гапи мутлақо нотўғри. Шариат номидан билмасдан туриб гапиришга ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ. Шариатимизда ҳар бир балоғатга етган шахс мустақил инсон ҳисобланади ва унга шариат ҳукмлари жорий бўлади. Шунга кўра, сизнинг закот беришингиз таҳсинга сазовор ва шариатга мувофиқдир. Закот бериб тўғри қилгансиз ва зиммангиздаги фарзни адо қилгансиз. Валлоҳу аълам.