Oylar sultoni — Ramazon: Qarzdor bo‘la turib, zakot bersa bo‘ladimi? Zakotni xayriya fondlariga o‘tkazsa bo‘ladimi?

“Daryo” internet-nashri va O‘zbekiston musulmonlari idorasining “Muslim.uz” portali o‘zaro hamkorlikda muborak oyga bag‘ishlangan “Oylar sultoni — Ramazon” loyihasini taqdim etadi.

Loyiha doirasida taniqli ulamolar va diniy soha xodimlari mohi Ramazon fazilati to‘g‘risidagi oyati karimalar, hadisi shariflar sharhi hamda ro‘za tutish bilan bog‘liq savollarga javob beradi.

Navbatdagi suhbat O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo bo‘limi mutaxassisi Zikriyo Boborahimov bilan uyushtirildi.

Zakotni umumiy xayriya fondlarga o‘tkazsak bo‘ladimi?

Zakotni, shu jumladan, vojib sadaqalar — ushr, fitr sadaqasi, fidya va nazrlarni umumiy xayriyalarga o‘tkazib bo‘lmaydi. Chunki Qur’oni karimda zakot va boshqa vojib sadaqalar kimlarga berilishi aniq belgilab qo‘yilgan. Zakot moli muhtojlarning qo‘liga pul yoki mahsulot shaklida mulk qilib topshirilishi shart.

Lekin o‘sha fondlarda zakot va boshqa vojib sadaqalarni alohida qabul qilib, muhtojlarga yetkazishni zimmasiga oladigan vakillar tayinlansa va ular sizning vakilingiz sifatida mablag‘ingizni muhtojlarga yetkazsa, zakotingizni ado etishingiz mumkin. Hozirgi kunda O‘zbekistonda “Vaqf” xayriya fondi mana shunday faoliyatni yo‘lga qo‘ygan. Vallohu a’lam.

Zakot berishda niyat qilish shartmi?

Albatta, zakotda niyat shart. Zakot molini ajratayotganda yoki uni faqirga berayotganda zakot berishni niyat qilish kerak. Hech qanday niyatsiz berilgan zakot sadaqa bo‘lib, qaytadan zakot berish lozim bo‘ladi. Faqirga bu zakot deb aytish shart emas, zakotni niyat qilib, sovg‘a, hadya deb bersa ham zakotdan o‘taveradi. Ammo zakotdan beryapman degan niyati bo‘lishi shart. Vallohu a’lam.

Hozir zimmamda qarzim bor. Har oyda qarzimni bo‘lib-bo‘lib to‘layman. Ramazonda qilingan sadaqalarning ajri ko‘paytirib berilishini eshitib, ehsonlar qilyapman. Qilgan ehsonlarim to‘g‘rimi yoki oldin qarzlarimni to‘lashim kerakmi? Zakot berishim-chi?

Qarzi bor kishi birinchi navbatda qarzini to‘lashi kerak. Ammo, qarz berishiga to‘sqinlik qilmaydigan darajada ehson qilsa ham bo‘ladi. Bu o‘zini ixtiyoridagi ish hisoblanadi.

Qarzdor kishining qarzi qo‘lidagi molidan ko‘p bo‘lsa, qo‘lidagi moli o‘ziniki bo‘lmay, haqdorlarniki sanaladi. Undan zakot bermaydi. Agar qo‘lidagi moli qarzidan ko‘p bo‘lib, farazan qarzini chiqarganidan keyin qolgan mol nisobga yetsa, qolgan molidan zakot beradi. Vallohu a’lam.

Meni turmush o‘rtog‘im yo‘q. Molim esa nisobga yetib, zakot berdim. Ayrimlar zakoting o‘tmaydi deyishyapti, shu to‘g‘rimi?

O‘sha ayrimlarning “Zakoting o‘tmaydi” degan gapi mutlaqo noto‘g‘ri. Shariat nomidan bilmasdan turib gapirishga hech kimning haqqi yo‘q. Shariatimizda har bir balog‘atga yetgan shaxs mustaqil inson hisoblanadi va unga shariat hukmlari joriy bo‘ladi. Shunga ko‘ra, sizning zakot berishingiz tahsinga sazovor va shariatga muvofiqdir. Zakot berib to‘g‘ri qilgansiz va zimmangizdagi farzni ado qilgansiz. Vallohu a’lam.