Алишер Шодмонов гидроксихлорохин АҚШ президенти мақтагани учун сотиб олинганини айтди. Бу ҳақда Тошкент тиббиёт академияси ректори, собиқ соғлиқни сақлаш вазири Халқаро пресс-клубнинг «Пандемияга қарши курашда миллий тажриба» мавзусида навбатдаги сессияси давомида маълум қилди, дея хабар бермоқда «Gazeta.uz».
«ЖССТ ва унинг Европа ҳудудий бюросига мурожаат қилганмиз. Президентимиз фармойишга асосан маблағ ажратиб берган. Биз ИВЛ, ПЗР аппаратлари ва дори сотиб олишимиз керак.
Минг афсус, ўша пайтда ЖССТда ҳам исботланган ҳеч қандай усул йўқ эди. Шундан келиб чиқиб қайси дори биринчи пайдо бўлган бўлса, АҚШ президенти биринчи бўлиб гидроксихлорохинни мақтаб чиқди, шу заҳоти уни сотиб олиш масаласи бошланди.
Дунё бўйича самара берадиган дорининг илмий асоси йўқ эди. Орқасидан фавипиравирни, нафақат сотиб олиб, захира яратилди, балки Ўзбекистонда ишлаб чиқариш бошланди. Орқасидан ремдисивир, энг қимматбаҳо дори. Оғир реанимациядаги беморларни шу орқали сақлаб қолдик», — деди собиқ вазир.
Эслатиб ўтамиз, АҚШ президенти мақтагани учун гидроксихлорохин сотиб олишни тасдиқлаган Алишер Шодмоновдан 2020 йил 6 июль куни «Qalampir.uz» нашрига берган интервьюсида ушбу дори юракка зарар бўлса ҳам, нега Ўзбекистонда фойдаланилаётгани ҳақидаги изоҳ сўралганда собиқ вазир журналистга «Нима, сиз фармацевтмисиз, сиз қаердан биласиз?», – дея жавоб қайтарган эди. Журналист бу маълумотни шифокорлар тасдиқлаганини айтгандан сўнг вазир бу маълумот нотўғрилигини таъкидлаган.
Маълумот учун, АҚШ президенти ҳам соҳаси бўйича фармацевт эмас, балки иқтисодчи ҳисобланади. Дональд Трамп безгакка қарши гидроксихлорохин ва хлорохин препаратларининг коронавирусни даволашдаги таъсирини бир неча бор ижобий баҳолаган. Хусусан, безгакка қарши препаратларнинг самарадорлиги ҳақида 2020 йил 19 март куни ўтказилган матбуот анжуманида айтган бўлиб, эртаси куниёқ унга бўлган талаб 46 баравар ошганди.
Июнь ойида клиник тажрибалар шуни кўрсатдики, гидроксихлорохин ва безгакка қарши бошқа дорилар COVID-19’ни даволашда самарали эмас. Препаратлар коронавирус оқибатида юз берган ўлимлар сонини камайтиришга ёки шифохонада ётиб даволаниш давомийлигига таъсир қилмаган. Шу ҳамда бошқа маълум ва нисбатан жиддий акс таъсирлари (аввало, юрак ритмининг бузилиши) сабаб бир қатор тадқиқотларнинг раҳбарлари текширувларни муддатидан аввал тўхтатди, АҚШнинг Озиқ-овқат ва дори воситалари сифати устидан санитар назорат бошқармаси (FDA) эса препаратни коронавирусга чалинган беморлар билан боғлиқ клиник тадқиқотлардан бошқа ўринда фойдаланиш учун рухсатномани чақириб олди.
Июль ойи бошида ЖССТ гидроксихлорохинни «Бирдамлик» дастуридан чиқариб ташлади. Кейинроқ Европа дори воситалари агентлиги ушбу препарат йирик рандомлаштирилган клиник тадқиқотлар (Solidarity, Recovery ва Discovery) доирасида коронавирусни даволашда бирор-бир ижобий самара кўрсатмаганини маълум қилди.
Июль ойи охирида ЖССТ гидроксихлорохин коронавирусни даволашда самарасиз эканини тасдиқлади. Шунга қарамасдан, Ўзбекистонда гидроксихлорохиндан пандемия бошидан бери фойдаланилмоқда. Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва Инновацион соғлиқни сақлаш миллий палатаси (ИССМП) 13 июль куни коронавирусга чалинган беморларни даволаш бўйича қўшма клиник қўлланмани тасдиқлади. Lancet тиббиёт журналида ушбу препаратнинг самарасиз экани ҳақида мақола эълон қилингач, қўшма клиник қўлланмадан гидроксихлорохин чиқариб ташланган эди.
Гидроксихлорохиндан фойдаланишга қарши чиққан ИССМП вакили Клара Ёдгорова «Тез ёрдам» кўрсатувига берган интервьюсида номаълум шахслар унга телефон орқали таҳдид қилгани, «эҳтиёт бўлиб юришни» тавсия қилганини тан олган эди. У гидроксихлорохинни клиник қўлланмага қайтаришга уринишлар бўлаётганини маълум қилганди.
Орадан бир неча кун ўтиб Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги коронавирусга қарши кураш бўйича штаб аъзоси, профессор Ҳабибулла Оқилов Ўзбекистонда «Плаквенил» (гидроксихлорохин) билан 12 минг киши даволанганини айтди. Август ойи бошида бўлиб ўтган матбуот анжуманида профессор ушбу препаратни қўллаш масаласида Ўзбекистон ЖССТнинг тавсияларига эмас, балки ўз тажрибасига таянишини маълум қилди.
Ўша вақтда у Ўзбекистонда беморлар айнан гидроксихлорохин сабаб соғайиб кетганини тасдиқловчи тадқиқотлар ўтказилмаганини тан олиб, «ҳозир бундай тадқиқотларга вақт ҳам, зарурат ҳам йўқлиги»ни таъкидлаган эди.
Худди ўша матбуот анжуманида Dori-Darmon компанияси бошқаруви раиси Умида Солиҳбоева «Плаквенил» атрофидаги муҳокамаларни «сиёсий масала» деб атаганди. Унинг сўзларига кўра, Соғлиқни сақлаш вазирлигининг қарори стандарт ҳисобланади. «Амалиётчи шифокорларга қулоқ солиш керак, ўзича сайт очиб олиб, аҳолини чалғитадиган қандайдир фолбинларга эмас», – деганди у.
Охир-оқибат ушбу дори воситаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан уйда даволанаётган беморларга бепул тарқатиладиган тўплам ичида қолди. Шундан сўнг, Соғлиқни сақлаш вазирлиги 2020 йил 15 сентябрдаги тўғридан-тўғри шартнома доирасида Dori-Darmon компаниясидан ўқитувчилар учун 1 миллион қадоқ гидроксихлорохин сотиб олгани ҳам маълум бўлди. Бундан ташқари вазирлик 2020 йил 9 октябрь куни Dori-Darmonдан 2,1 миллиард сўм эвазига 300 минг қадоқ гидроксихлорохин сотиб олди.
Эслатиб ўтамиз, 3 ноябрь куни Алишер Шодмонов соғлиқни сақлаш вазири лавозимидан олинган. Шодмонов ўрнига унинг ўринбосари Абдуҳаким Хожибоев вазир этиб тайинланган.
Изоҳ (0)